Τετραφάρμακος
"Ο επικουρισμός επέζησε μέχρι τον 4ο αι. μ.Χ. 'Ενας οπαδός του Επίκουρου, πεντακόσια χρόνια μετά τη διδασκαλία του Αθηναίου δασκάλου, άφησε μία συγκινητική μαρτυρία αυτής της συνέχειας.
Σε μία εποχή όπου ο αρχαίος κόσμος έχανε την εμπιστοσύνη του στις αρετές του, απαρνιόταν τις αξίες που είχαν παράξει το μεγαλείο του, για να παραδοθεί στις μυστικιστικές παρηγοριές των ερμητιστών, των νεοπυθαγόρειων, των γνωστικών, ένας επικούρειος γέροντας, με το όνομα Διογένης, ο οποίος ζούσε στα Οινόανδα της Καππαδοκίας, έβαλε να χαράξουν σε ένα πρόπυλο ένα επικούρειο μήνυμα, που οι συγχρονοί του αδυνατούσαν πλέον να κατανοήσουν, τη στιγμή που κυριεύονταν από τον τρόμο και τις μαγγανείες. Πρόκειται για ένα από τα τελευταία μνημεία της ελληνικής σοφίας :
"Οδεύοντας από τα χρόνια προς τη δύση της ζωής μου, και περιμένοντας από στιγμή σε στιγμή να αποχαιρετίσω τον κόσμο με ένα μελαγχολικό τραγούδι για την πληρότητα της ευτυχίας μου, αποφάσισα, φοβούμενος ότι μπορεί να μην προλάβω, να βοηθήσω αυτούς που το χρειάζονται. Αν ένα άτομο - ή δύο, ή όσοι άλλοι θέλετε- βρισκόταν σε απόγνωση, και με καλούσε για βοήθεια, θα έκανα οτιδήποτε περνούσε από το χέρι μου για να του δώσω την καλύτερη συμβουλή. Σήμερα, όπως είπα, οι περισσότεροι άνθρωποι είναι άρρωστοι, σαν από επιδημία, εξαιτίας των λαθεμένων τους απόψεων για τον κόσμο, και το κακό χειροτερεύει, γιατί, από μιμητισμό, μεταδίδουν το κακό ο ένας στον άλλον, σαν πρόβατα. Εξ άλλου, είναι εύλογο ότι οφείλουμε να συνδράμουμε αυτούς που θα μας διαδεχτούν. Είναι κι αυτοί δικοί μας, ακόμη κι αν δεν έχουν γεννηθεί. Η αγάπη για τον άνθρωπο μας επιβάλλει να βοηθήσουμε τους ξένους που θα περάσουν από δω. Εφ' όσον το καλό μήνυμα του Βιβλίου έχει ήδη διαδοθεί, αποφάσισα να χρησιμοποιήσω τον τοίχο αυτόν για να εκθέσω δημόσια το φάρμακο για την ανθρωπότητα".
Το φάρμακο αυτό ήταν η "Τετραφάρμακος", το τετραπλό φάρμακο που συνοψίζεται στο έργο "Κύριαι Δόξαι" του Επίκουρου σε δεκατέσσερις ελληνικές λέξεις :
Άφοβον ο θεός,
ανύποπτον ο θάνατος•
και ταγαθόν μεν εύκτητον,
το δε δεινόν ευεκκαρτέρητον."
[in Paul Nizan, Οι Υλιστές της αρχαιότητας, 1938. Επανέκδοση από τις εκδ. François Maspero, Παρίσι, 1979. Μετάφραση από τα γαλλικά Σ.Σ.]
Δεν γνωρίζουμε τίποτα για τη ζωή του Διογένη, εκτός από τις ελάχιστες πληροφορίες που μας έχει αποκαλύψει. 'Ηταν πάντως αρκετά πλούσιος ώστε ν' αποκτήσει μία μεγάλη έκταση στα Οινόανδα, και να διαμορφώσει εκεί μια πλατεία για να χαράξει την επιγραφή του. Η εν λόγω επιγραφή χρονολογείται από το τέλος του 2ου αι. με τη βοήθεια των επιγραφικών και γλωσσολογικών μεθόδων.
Ο Διογένης έχτισε μία ορθογώνια πλατεία με περιστύλιο, διακοσμημένη με αγάλματα. Στη μία από τις μικρότερες πλευρές τοποθέτησε μια πύλη, και ίσως στην αντίθετη πλευρά ένα μαυσολείο. Στις μεγαλύτερες πλευρές χάραξε έναν μακρύ κατάλογο των επικούρειων κανόνων. Η επιγραφή είχε ύψος 2,37μ και μήκος 80μ. Συμπεριλάμβανε περίπου 25.000 λέξεις και κάλυπτε μία επιφάνεια γύρω στα 260 τετρ.μ. Οι χαραγμένοι πέτρινοι όγκοι επαναχρησιμοποιήθηκαν στα τείχη της ύστερης Αρχαιότητας των Οινοανδών, προκαλώντας τη διασπορά της επιγραφής. Ανακαλύφθηκε το 1884 από τους Pierre Paris και Maurice Holleaux, και το περιεχόμενο των 64 πρώτων θραυσμάτων δημοσιεύθηκε το 1892. Από τότε, βρέθηκαν κι άλλα θραύσματα, κυρίως από τον Martin Ferguson Smith. Υπολογίζεται ότι το ένα τέταρτο της επιγραφής έχει ίσως ανακτηθεί.
[γαλλική Wikipedia]
σχόλια