Οι ταινίες και ο τρόπος με τον οποίο περιγράφονται οι βιασμοί από τα media την τελευταία 20ετία ελάχιστα έχουν βοηθήσει στη σωστή και αποτελεσματική ενημέρωση των γυναικών σχετικά με το πώς οφείλουν να κινηθούν μετά από μια τέτοια φρικτή εμπειρία.
Εκείνο που γνωρίζουμε –βάσει στατιστικών και μαρτυριών– είναι ότι ένα μεγάλο ποσοστό των θυμάτων διστάζει να καταγγείλει το περιστατικό άμεσα, με αποτέλεσμα να χάνονται πολύτιμα στοιχεία, ή απλώς δεν φτάνει ποτέ στις αστυνομικές αρχές, φοβούμενο τα ακόμη χειρότερα.
Τι έχει να πει, όμως, η ελληνική εμπειρία για τα θύματα που φτάνουν στην αστυνομία για να καταγγείλουν τον βιασμό τους;
Η διαδικασία περιγράφεται ως εξής, με αρκετά θολά σημεία: το θύμα, φτάνοντας στις Αρχές, καταγγέλλει το συμβάν και στη συνέχεια παραπέμπεται επισήμως σε ιατροδικαστή δημόσιου νοσοκομείου, ώστε να υποβληθεί σε εξέταση.
Αν το θύμα έχει υποστεί και βαριές σωματικές βλάβες, βρήκε ωστόσο το κουράγιο να καταγγείλει το περιστατικό, οδηγείται στο νοσοκομείο συνοδευόμενο από αξιωματικό υπηρεσίας.
Μετά την ιατροδικαστική εξέταση το σύνολο των στοιχείων που σχηματίζει τη δικογραφία παραπέμπεται στον αρμόδιο εισαγγελέα για τα περαιτέρω...
Αν μια γυναίκα πέσει θύμα βιασμού σε μια πόλη όπου δεν υπάρχει ιατροδικαστής, θα πρέπει, παραμένοντας στην κατάσταση που επιβάλλεται (δηλαδή άπλυτη), να κάνει ένα ταξίδι μέχρι τον πλησιέστερο νομό που διαθέτει τέτοια δομή. Απλώς απαράδεκτο.
Στο εξωτερικό, και κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, εδώ και χρόνια τα θύματα βιασμού, στην τραγική κατάσταση που βιώνουν, έχουν να ελπίζουν στην αποτελεσματικότητα και στο αδιάβλητο της υπόθεσής τους λόγω ενός κουτιού: του κουτιού βιασμού ή rape kit.
Αυτά συνοδεύονται από έναν χρηστικό μπούσουλα οδηγιών εκ μέρους του Εθνικού Κέντρου για την Αντιμετώπιση της Σεξουαλικής Κακοποίησης (με 24ωρη ανοιχτή γραμμή βοήθειας) και είναι ο λόγος της εξιχνίασης άπειρων υποθέσεων βιασμών ακόμη και μετά από χρόνια.
Ποια είναι, όμως, η εμπειρία στο ελληνικό έδαφος; Υπάρχει στην Ελλάδα τέτοιο κουτί ή παρόμοια τεχνολογία που να βοηθά τις γυναίκες - θύματα βιασμού να βρουν, τελικά, το δίκιο τους και να επιτύχουν τη δίωξη του δράστη; Και τι πρέπει να γνωρίζει και να πράξει ένας ιατροδικαστής, όταν βρεθεί με μια τέτοια υπόθεση απέναντί του;
Ο Γρηγόρης Λέων, από τους πλέον έμπειρους Έλληνες ιατροδικαστές-πραγματογνώμονες και πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, οριοθετεί τα βήματα που πρέπει να γίνουν μετά από μια επίθεση βιασμού, μιλά ανοιχτά για την τεχνολογία που δεν έφτασε ποτέ στη χώρα μας αλλά και για την εμπειρία της ελληνικής επαρχίας στο ζήτημα των βιασμών, που αλίμονο αν μια γυναίκα βιαστεί Παρασκευή βράδυ...
— Ποια είναι τα βήματα που ακολουθεί ο ιατροδικαστής από τη στιγμή που έχει απέναντί του μια γυναίκα θύμα βιασμού;
Η γυναίκα που πέφτει θύμα βιασμού είναι βασικό να γνωρίζει τις κινήσεις που πρέπει να κάνει μέχρι να βρεθεί μπροστά σε έναν ιατροδικαστή.
Δύο είναι οι βασικότερες ενέργειες: πρώτον, πρέπει να παραμείνει άπλυτη, χωρίς λουτρό, από τη στιγμή της κακοποίησής της μέχρι την εξέτασή της.
Δεύτερον, θα είναι καλό να βγάλει τα ρούχα και τα εσώρουχα που φορούσε κατά τη διάρκεια της κακοποίησης και να τα μεταφέρει σε μια χάρτινη, κατά προτίμηση, σακούλα στον ιατροδικαστή.
Ο ιατροδικαστής, με τη σειρά του, ξεκινάει την εξέτασή του, λαμβάνοντας το ιστορικό του περιστατικού, ένα σύντομο ιατρικό ιστορικό και στη συνέχεια προχωράει στην κλινική εξέταση.
Η κλινική εξέταση του σώματος γίνεται με ιδιαίτερη επιμέλεια, ενώ ακολουθεί εξέταση των γεννητικών οργάνων και του πρωκτού και, αν απαιτείται, με τη συμβολή άλλων ειδικοτήτων (γυναικολόγος, γαστρεντερολόγος).
Την κλινική εξέταση ακολουθεί η δειγματοληψία όλων των βιολογικών υλικών που είναι δυνατό να ανιχνευθούν και να συλλεγούν, όπως, για παράδειγμα, σπέρμα, σωματικά υγρά, τρίχες κ.λπ.
Τα υλικά αυτά αποστέλλονται στο εργαστήριο και μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο όχι απλώς για την πιστοποίηση του βιασμού αλλά και για τον εντοπισμό του δράστη ή των δραστών.
— Τι ακριβώς περιέχουν τα kits βιασμού και γιατί αυτή η τεχνολογία δεν έφθασε ποτέ στην Ελλάδα;
Ένα kit βιασμού περιέχει κυρίως διαφανείς συλλέκτες και χάρτινους σάκους για τη συλλογή πειστηρίων, υλικά για συλλογή αίματος, βαμβακοφόρους στειλεούς, φακέλους, διάφορα έντυπα και οδηγίες.
Όπως αντιλαμβάνεστε, το kit αυτό είναι ό,τι ακριβώς πρέπει να έχει ένας ιατροδικαστής, ιδιαίτερα για τη συλλογή των διαφόρων βιολογικών υλικών που θα αποσταλούν προς εργαστηριακή εξέταση.
Στην Ελλάδα, πράγματι, είναι αρκετά σπάνιο κάποιο εργαστήριο να έχει διαθέσιμα τέτοια kits με αυτήν τη μορφή και οι λόγοι προφανώς είναι οικονομικοί.
Ο κύριος λόγος είναι ότι η πολιτεία δεν έχει αντιληφθεί τη σπουδαιότητα της ιατροδικαστικής επιστήμης, έτσι ώστε να αντιληφθεί και την ανάγκη για τα αναλώσιμα αλλά και τα εργαλεία που απαιτεί η άσκησή της.
Αρκεί να σας αναφέρω ότι ακόμα και για τη διαδικασία της νεκροψίας-νεκροτομής δεν υπάρχει εργαστήριο στον δυτικό κόσμο που να μη διαθέτει, έστω, ένα απλό ακτινολογικό μηχάνημα. Αντίστοιχα, στην Ελλάδα σχεδόν το σύνολο των νεκροτομείων δεν διαθέτει κανένα ακτινολογικό.
Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι η πολιτεία μάλλον θεωρεί πολυτέλεια τα kits βιασμού.
— Τι συμβαίνει με τα κέντρα βιασμού ανά την Ελλάδα; Ποια είναι η εμπειρία σας από την επαρχία και γιατί δεν υπάρχουν αρκετά;
Στη χώρα μας δεν νοείται κέντρο βιασμού χωρίς την παρουσία ιατροδικαστή. Συνεπώς, η έλλειψη ανάλογων κέντρων οφείλεται στην έλλειψη δημόσιων ιατροδικαστικών δομών.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι στην Ελλάδα, εν έτει 2019, μόνο 22 νομοί (δηλαδή λιγότεροι από τους μισούς) καλύπτονται έστω από έναν ιατροδικαστή. Είναι χαρακτηριστικό ότι μεγάλες περιφέρειες, όπως η Θεσσαλία και η Στερεά Ελλάδα, διαθέτουν από έναν ιατροδικαστή.
Συνεπώς, αν μια γυναίκα πέσει θύμα βιασμού σε μια πόλη όπου δεν υπάρχει ιατροδικαστής, θα πρέπει, παραμένοντας στην κατάσταση που επιβάλλεται (δηλαδή άπλυτη), να κάνει ένα ταξίδι μέχρι τον πλησιέστερο νομό που διαθέτει τέτοια δομή. Απλώς απαράδεκτο.
Μη νομίζετε, όμως, ότι και στην Αθήνα τα πράγματα είναι καλύτερα. Δυστυχώς, λόγω της μεγάλης έλλειψης προσωπικού, αν μια γυναίκα βιαστεί Παρασκευή βράδυ, θα πρέπει να περιμένει μέχρι τη Δευτέρα το πρωί για να εξεταστεί.
Αν η πολιτεία θέλει να ισχυρίζεται ότι διαθέτει κοινωνικό κράτος, το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι στελεχώσει πλήρως τις υπάρχουσες ιατροδικαστικές δομές και να αναπτύξει αντίστοιχες σε κάθε νομό.
Γενική Γραμματεία Ισότητας του Υπουργείου Εσωτερικών: 210 3315291-6
Κέντρο για κακοποιημένες γυναίκες και ειδικότερα:
Συμβουλευτικό Κέντρο για τη βία κατά των γυναικών: 210 3317305-6 (Αθήνα)
Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας: 210-3626460 / 3616236 (τηλ. & φαξ)
Τμήμα Πολιτικών Ισότητας και Αντιμετώπισης Διακρίσεων: 210 5210634, 210 5210644-6
Διεθνής Κοινωνική Υπηρεσία: 210 3617710
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια