«Περίμενε, τι έκανες εκεί;», «περίμενε να το καθαρίσει η μαμά». Απόγευμα στη Μάρκου Μουσούρου μία κοπέλα μαζεύει ό,τι έχει αφήσει πίσω του ένα μικρό άσπρο σκυλάκι. Το σκυλάκι ήδη τραβιέται στο λουρί του κυνηγώντας κάτι χαζά περιστέρια που γουργουρίζουν. Η κοπέλα καθαρίζει το πεζοδρόμιο, βάζει σ ένα μικρό σακουλάκι ό,τι έκανε το σκυλάκι της και πηγαίνει σ' έναν απ' αυτούς τους ελάχιστους κάδους να το πετάξει. Νιώθω, αμέσως, μία αγάπη για το ανθρώπινο είδος. Μού φαίνεται ευγενές και σημαντικό που όλο και περισσότεροι άνθρωποι μπλέκονται σ' αυτό το ανιδιοτελές ειδύλλιο όπου αγαπάνε ένα άλλο ζώο, συχνά πρώην αδέσποτο, και το προσέχουν φτάνοντας μέχρι του σημείου να καθαρίζουν τις ακαθαρσίες του.
Είμαι απ' αυτούς που αναζητούν τον πολιτισμό μας όχι στην Ακρόπολη αλλά στην αγάπη μας γι αυτά που μάς περιβάλλουν. Άρα, ναι, ψάχνω πολύ. Τα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα, φαίνονται να συζητούνται ελάχιστα στη χώρα μας. Τα περισσότερα κινήματα που διεκδικούν ισότητα και κοινωνική αλλαγή δεν έχουν ενσωματώσει σοβαρά στη ρητορική τους την οικολογία. Τα κόμματα έχουν ιεραρχήσει ψηλά άλλες προτεραιότητες και σίγουρα όχι το περιβάλλον.
Τις κακές υποδομές τις πληρώνουν οι φτωχοί, οι χαμηλόμισθοι, οι νέοι και οι άνεργοι. Αυτοί δε θα έχουν άλλες επιλογές το Σαββατοκύριακο τους και θα την βγάλουν στο κακό πάρκο. Αυτοί θα κολυμπήσουν στη μολυσμένη παραλία της Αττικής, γιατί δε θα 'χουν για να πάνε στα νησιά. Αυτοί θα στριμωχτούν στο φριχτό πεζοδρόμιο, γιατί δε θα 'χουν τζιπάρα. Αυτοί θα 'χουν ανάγκη να καθίσουν κάπου δημόσια, για να χαλαρώσουν, γιατί τα σπίτια τους δεν έχουν αυλές και κήπους.
Την ίδια ώρα, το πράσινο λείπει απ' τις ζωές μας εντελώς. Οι δρόμοι δεν έχουν κάδους, τα παιδιά δεν έχουν χώρους να τρέξουν, οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να κάνουν ένα διάλειμμα κάπου με δέντρα κι όχι με αμάξια, κάπου με ησυχία κι όχι με θόρυβο, τ' αμάξια και τα κακά λεωφορεία είναι ο δημοφιλής τρόπος μετακίνησης, ο θόρυβος απ' τα αμάξια και τα λεωφορεία δε θεωρείται κοινωνικό πρόβλημα.
Αυτό που νομίζουμε ότι πρέπει να κάνουμε για το περιβάλλον έχει καθηλωθεί στο επίπεδο μαθήματος δημοτικού: μην πετάτε τα σκουπίδια στο δρόμο, μη λερώνετε τις παραλίες. Για κάποιον ανώμαλο λόγο δε θεωρείται ευθύνη του καθενός να μην οδηγεί ή να μην αγοράζει πλαστικά ή να μην τρώει συνέχεια ζώα. Αγοράζουμε πλαστικό ποτήρι, με πλαστικό καλαμάκι, με πλαστικό καπάκι και πλαστικό μπουκαλάκι με νερό, για να πιούμε έναν καφέ. Είναι δύσκολο να αγοράσουμε ένα παγούρι και να το κουβαλάμε μαζί μας. Ίσως να μην μάς πέρασε καν απ' το μυαλό, επειδή κανείς δεν το έκανε μεγάλο θέμα, επειδή κανείς δε δούλεψε συστηματικά ώστε ο κόσμος να ενημερωθεί.
Η συζήτηση για τα πάρκα ή τη μετακίνηση με ποδήλατο χάνει το πολιτικό στοιχείο της. Πολλοί νομίζουν ότι τα πάρκα ή τα ποδήλατα έχουν αξία επειδή ηρεμούν τους ανθρώπους, τους δίνουν διέξοδο από το άγχος τους και κάπως τους γαληνεύουν. Όλ' αυτά ισχύουν. Όμως, υπάρχει και κάτι άλλο. Σ' ένα ωραίο δημόσιο πάρκο φτωχοί από φθηνές συνοικίες και πλούσιοι από ακριβές γειτονιές βρίσκονται στον ίδιο χώρο. Ακόμα και αν δεν αλληλεπιδρούν, συνυπάρχουν. Στα καλά δημόσια πάρκα οι άνθρωποι χωρίς πολλά χρήματα έχουν έναν τόπο να ηρεμήσουν, να συζητήσουν και να δουν τον ουρανό, που μπορεί να μη φαίνεται απ' το σπίτι όπου μένουν.
Τις κακές υποδομές τις πληρώνουν οι φτωχοί, οι χαμηλόμισθοι, οι νέοι και οι άνεργοι. Αυτοί δε θα έχουν άλλες επιλογές το Σαββατοκύριακο τους και θα την βγάλουν στο κακό πάρκο. Αυτοί θα κολυμπήσουν στη μολυσμένη παραλία της Αττικής, γιατί δε θα 'χουν για να πάνε στα νησιά. Αυτοί θα στριμωχτούν στο φριχτό πεζοδρόμιο, γιατί δε θα 'χουν τζιπάρα. Αυτοί θα 'χουν ανάγκη να καθίσουν κάπου δημόσια, για να χαλαρώσουν, γιατί τα σπίτια τους δεν έχουν αυλές και κήπους.
Οι ταξικές διαφορές σταματάνε να είναι τόσο επώδυνες σε κοινωνίες όπου οι άνθρωποι δεν κυκλοφορούν με αμαξάρες, αλλά περπατάνε, ποδηλατούν ή παίρνουν τα μέσα. Δεν παύουν να υπάρχουν εισοδηματικές διαφοροποιήσεις, αλλά δεν είναι διαρκώς ορατές και ενοχλητικές για τους φτωχούς, προκαλώντας τους αίσθημα αποκλεισμού και κατωτερότητας. Πόση επίδειξη πλούτου να κάνεις μ' ένα ποδήλατο ή αράζοντας σ' ένα πάρκο;
Αυτή τη στιγμή στην Αθήνα όποιος μπορεί να αποφύγει τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή το περπάτημα στους δημόσιους χώρους το κάνει, επειδή οι υποδομές είναι χάλια. Έτσι, καταλήγουν να επιδεικνύουν τις αμαξάρες τους όσοι τις έχουν και να στιβάζονται στον άθλιο ηλεκτρικό και την ευρύτερη δημόσια σφαίρα όσοι δεν τις έχουν ή όσοι επιμένουν να κινούνται σ' αυτά τα μέρη. Έτσι χάνεται η ευκαιρία τα μέσα μαζικής μεταφοράς, οι πεζόδρομοι, τα πάρκα να γίνουν χώροι αλληλεπίδρασης ανθρώπων από διαφορετικές γειτονιές, καταβολές και ταξικές αφετηρίες, δηλαδή χώροι που μεταδίδουν ένα αίσθημα κοινότητας.
Υπάρχουν λόγοι να είμαστε αισιόδοξοι. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι διεκδικούν καλύτερο περιβάλλον και αναλαμβάνουν οι ίδιοι την ευθύνη να δουλέψουν γι αυτό. Περιθάλπτουν ένα αδέσποτο ζωάκι ή καθαρίζουν ένα παρτέρι. Περιορίζουν την κατανάλωση τους ή τρώνε λιγότερο κρέας. Σιγά σιγά απαιτούν καλύτερες συνθήκες για την κοινή μας ζωή. Γιατί το κάνουν; Για διάφορους λόγους. Σίγουρα και οικονομικούς και ιδιοτελείς. Αλλά σ' όλο αυτό βρίσκεται και κάτι ευγενές: Η ενασχόληση με κάτι που υπερβαίνει το μικρό εαυτό μας. Η αφοσίωση σε έναν σκοπό που δεν ξεκινάει και δεν τελειώνει στη μίζερη επικράτεια του σπουδαίου εγώ μας. Υπάρχει, τελικά, σ' αυτό η ιδέα ότι μία κοινωνία-άθροισμα αμέτοχων ιδιωτών δεν είναι αυτό που θέλουμε.
σχόλια