Kανένα παράπονο. Το 2008 είχε πολλά να δεις και να συζητήσεις. Ένα ζηλευτό αριθμό ηθοποιών κάθε ηλικίας με σαγηνευτικές υποκριτικές ικανότητες, μία δεκάδα ώριμων σκηνοθετών των οποίων οι παραστάσεις είναι «σίγουρα» χαρτιά, μια εν συγχύσει ακόμη αλλά δυναμική νέα γενιά σκηνοθετών, που δικαίως διεκδικεί την προσοχή μας, νέα ελληνικά έργα που δείχνουν ότι απαλλαχτήκαμε από τις εμμονές της γενιάς του '70, μια αίσθηση ελευθερίας μέσα στην οικονομική κρίση που επιτρέπει να δοκιμάζονται ασυνήθιστοι χώροι και low-budget παραγωγές, προσελκύοντας νέο, νεότατο κοινό, ένα Εθνικό Θέατρο που επιτέλους μοιάζει με τα ευρωπαϊκά αντίστοιχα, ένα Φεστιβάλ Αθηνών που λειτουργεί ως ένεση έμπνευσης και επικοινωνίας με τις παραστατικές τέχνες των άλλων χωρών, μεγάλες ξένες παραγωγές που επιτέλους σταματούν και στην Αθήνα. Το θέατρο στην Αθήνα μοιάζει όσο ποτέ άλλοτε με μια πληθωρική υπόσχεση, που σίγουρα θα μας κρατήσει υπό τη γοητεία της και το χρόνο που έρχεται.

Η Τάση: Ο «ξένος», το καινούργιο θέμα

Κρίνοντας από τον αριθμό των έργων που ασχολούνται με το θέμα του ξένου, του μετανάστη, αυτή είναι ασφαλώς η κυρίαρχη τάση στο αθηναϊκό θέατρο. Ο έντονος προβληματισμός που έχει προκαλέσει στην Ευρώπη και στην Ελλάδα η είσοδος χιλιάδων μεταναστών από την ανατολική Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική, και τα συνεπαγόμενα κρούσματα ξενοφοβίας και ρατσισμού προκάλεσαν καταιγίδα θεατρικών έργων με πρωταγωνιστές τους αλλοεθνείς γείτονες της διπλανής πόρτας. Το Ένας στους δέκα του Λαέρτη Βασιλείου, το Τυφλό Σημείο του Γιάννη Μαυριτσάκη, το Γάλα του Βασίλη Κατσικονούρη, το Φωτιά και Νερό της Χρύσας Σπηλιώτη, το Εδώ του Γκαζμέντ Καπλάνι, το Συμπέθεροι από τα Τιράνα των Ρέππα-Παπαθανασίου, το Αlpenstock του Γάλλου Ρεμί ντε Βος, το Η φάρσα της οδού Γουόλγουορθτου Έντα Γουόλς είναι μερικοί από τους τίτλους που καταπιάνονται με το θέμα του ξένου, φωτίζοντάς το από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Κι επειδή ο «ξένος» δεν είναι μόνο ο μετανάστης αλλά και ο διαφορετικός, κι επειδή το θέμα δεν αφορά μόνο το πρόβλημα αυτού που έρχεται αλλά κι αυτού που υποδέχεται, ερήμην ή όχι των προθέσεων των συγγραφέων τους, οι θεατές βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις θεωρίες περί ετερότητας και αποδοχής του διαφορετικού, τις σύγχρονες, πολιτικές και κοινωνιολογικές απόψεις για την πολυεθνική κουλτούρα των σύγχρονων κοινωνιών και την παγκοσμιοποίηση. Brain-storming στο θέατρο, τώρα! 

BEST OF 2008

BEST PROMISING WRITER
ΓΙAΝΝΗΣ ΜΑΥΡΙΤΣAΚΗΣ

Δοκιμάστηκε για αρκετά χρόνια στο θέατρο ως ηθοποιός, αλλά μοιάζει να αναπνέει καλύτερα ως θεατρικός συγγραφέας. Πέρσι με το Τυφλό Σημείο (θέατρο Πορεία), φέτος με το Wolfgang (Εθνικό Θέατρο), ο Μαυριτσάκης αναδεικνύει ένα τολμηρό συγγραφικό ταλέντο, με όρεξη να δοκιμαστεί σε διαφορετικές φόρμες και στυλ, και με θέματα που αφουγκράζονται τις αγωνίες του σύγχρονου κόσμου. Ήδη έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον ξένων εκδοτικών οίκων και θεάτρων.

BEST ΜΟΝOΛΟΓΟΣ
ΛΑ ΠΟΥΠE

Το ελληνικό θέατρο αγαπάει τους μονολόγους, γι’ αυτό ακόμη και στα πολυπρόσωπα έργα τα πιο δυνατά μέρη είναι σταθερά μονόλογοι. Τη χρονιά που κλείνει, ωστόσο, ο μονόλογος του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη Λα Πουπέ έκλεψε τις εντυπώσεις τόσο για την ποιότητα του ίδιο του κειμένου όσο και για την ερμηνεία και τη θαυμαστή θεατρική μεταμόρφωση της Άννας Κοκκίνου στο ρόλο της μοδίστρας ρούχων για κούκλες.

BEST ΣΥΝYΠΑΡΞΗ
ΤΟ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟYΔΙ ΚΑΤΕΚΤΗΣΕ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ

Δύο ιδιαίτερες γυναίκες του λαϊκού τραγουδιού, που αμφότερες είχαν πάθος για τον τζόγο, η στιχουργός Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου και η μοναδική Σωτηρία Μπέλλου, εκτέθηκαν επί σκηνής θεάτρου με συγκινητική ανταπόκριση από την πλευρά των θεατών. Η Νένα Μεντή συνεχίζει για δεύτερη χρονιά τον προσωπικό της θρίαμβο ως Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Η Λήδα Πρωτοψάλτη δεν μπόρεσε να βρει στο κείμενο της Σοφίας Αδαμίδου τις αρετές που θα τις επέτρεπαν να δείξει τη μεγάλη υποκριτική της στόφα, αλλά ούτως ή άλλως εδώ είμαστε, και φέτος η Επίδαυρος την περιμένει.

ΒEST BAR-ΘΕAΤΡΟ
ΤΟ ΘEΑΤΡΟΝ

Πληθαίνουν τα μεγάλα καινούργια θέατρα (φέτος επισήμως προστέθηκε και το «Θέατρον» στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού), αυξάνουν και οι «εναλλακτικοί» χώροι (μπαρ, και τουαλέτες μπαρ, φουαγέ) που προτείνουν μία πιο χαλαρή σχέση σκηνής-πλατείας, προσελκύοντας σκηνικές προτάσεις σύγχρονου προβληματισμού, όχι μόνο ως προς τη θεματολογία αλλά και ως προς τους παραστατικούς κώδικες. Η παράσταση μιας όπερας, του Τροβατόρε, στη μικρή, κόντρα κλίμακα του Bios είναι ενδεικτική της πρόκλησης. Booze Co-operativa, Cabaret Voltaire, K44, Μad Club είναι μερικοί από τους χώρους που συμπληρώνουν τη γεωγραφία της κατηγορίας.

BEST ΝΤΕΜΠΟΥΤΟ
O AΡΚΑΣ

Ο πιο αγαπημένος μας κομίστας αποφάσισε να γράψει θεατρικό έργο και οι πολυπληθείς φίλοι του έτρεξαν να στηρίξουν την πρώτη παράσταση του έργου του Εχθροί εξ αίματος στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Πλην όμως, ακόμη κι αν είσαι αυθεντία στο συμπυκνωμένο λόγο του στριπ -ή ίσως ακριβώς γι’ αυτό- δεν είναι εύκολο να γράψεις ένα επιτυχημένο θεατρικό έργο.

ΒEST ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
ΕΛΕΝΑ ΜΑΥΡΙΔΟΥ

Υποψήφιες για την καλύτερη ερμηνεία είναι πολλές, αφού, ως γνωστόν, το ελληνικό θέατρο έχει να επιδείξει πλούτο εξαιρετικών ηθοποιών. Η Μαρία Κεχαγιόγλου είναι σπουδαία στην Κατερίνα Ισμαήλοβα, η Θέμις Μπαζάκα και η Αγγελική Παπούλια εξίσου στις Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης, η Όλια Λαζαρίδου ήταν υπεράνω κριτικής στο Λεωφορείον ο Πόθος, αλλά το βραβείο πάει στην εκ Θεσσαλονίκης Έλενα Μαυρίδου, που έκλεψε τις εντυπώσεις με την πληθωρική ερμηνεία της στο Λιωμένο Βούτυρο του Σερέφα, σε σκηνοθεσία και πάλι του Σ. Κακάλα.

ΒEST STORY
Η ΝEΑ ΓΕΝΙA ΠΕΝΘΕI ΚΑΙ ΣΚΟΤΩΝΕΙ

Μοtortown του Σάιμον Στίβενς, Bug του Τρέισι Λετς, Penetrator του Άντονι Νίλσεν, Μέθοδος Γκρόνχολμ του Χόρντι Γκαλθεράν, Άαλστ των Πολ Χέιβερτ και Ντιμίτρι Φερχούλστ, Οξυγόνο του Ιβάν Βιριπάεβ, Πλαστελίνη του Βασίλι Σιγκάρεφ, Rottweiler του Γκιγιέρμο Έρας, Wolfgang του Γιάννη Μαυριτσάκη είναι μερικοί τίτλοι που επιβεβαιώνουν την ανανέωση της θεματολογίας των θεατρικών έργων. Η νέα γενιά συγγραφέων στρέφεται ολοένα και περισσότερο στην κοινωνική πραγματικότητα, απομονώνει προβλήματα των νέων, αφουγκράζεται τα αστυνομικά δελτία για να ανακαλύψει νέες εκδοχές παθογένειας, για να ξαναφέρει το θέατρο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός μας, προσελκύοντας ένα νεότατο κοινό που μέχρι σήμερα προτιμούσε τον κινηματογράφο.

ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΡOΛΟΣ ΓAΝΤΙ
Η ΙΟΚAΣΤΗ

Κωμική ηθοποιός με ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, η Σοφία Φιλιππίδου επανέρχεται δριμύτατη στα κεντρικά, mainstream θέατρα, μ’ ένα ρόλο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της, αυτόν της Ιοκάστης Παπαδάμου στο έργο του Άκη Δήμου Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης. Όσοι την είδαν θαύμασαν και επαίνεσαν γενναιόδωρα.

THE TOP TEN MOMENTS

1 ΑΝΑΤΟΛΙ ΒΑΣΙΛΙΕΦ

Ένας μεγάλος του ευρωπαϊκού θεάτρου αποκαθηλώθηκε με το γνωστό, ελληνικό τρόπο, κατά τη διάρκεια μίας παράστασης! Η παθογένεια του Φεστιβάλ Επιδαύρου σ' όλο της το μεγαλείο.

2 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΗΜήδεια² του Παπαϊωάννου, με φυσικότητα ενίσχυσε το πρώτο σουξέ με την ωριμότητα του φτασμένου δημιουργού, γεμίζοντας το Παλλάς.

3 ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΟΥΚΟΣ

Ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση δέχθηκε και πάλι επιθέσεις απ' όσους συντηρητικούς και αντιδραστικούς του χώρου αδυνατούν να κατανοήσουν ότι το να μην τους αρέσει μια παράσταση δεν αποτελεί ζήτημα εθνικής σημασίας και δεν μπορεί να θέτει εν αμφιβόλω τον πιο πετυχημένο διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών, τουλάχιστον της τελευταίας εικοσαετίας!

4 ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΡΜΑΡΙΝΟΣ - ΑΚΥΛΛΑΣ ΚΑΡΑΖΗΣΗΣ

Η παράστασή τους Στάλιν - Μια συζήτηση για το ελληνικό θέατρο δεν βρήκε ανταπόκριση από το αθηναϊκό κοινό, παρ' ότι ήταν μια πρωτότυπη σκηνική διαχείριση πολιτικών και θεατρικών ζητήματων μεγάλου εδνιαφέροντος. Ευτυχώς, οι Γερμανοί δεν είχαν την ίδια γνώμη και στο Φεστιβάλ Πολιτικού Θεάτρου της Κολωνίας η παράσταση πήρε το 1ο Βραβείο!

5 ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΥΡΟΓΕΩΡΓΙΟΥ - ΚΩΣΤΑΣ ΓΑΚΗΣ

Δουλεύουν και μαζί και χώρια κι οι παραστάσεις τους είναι μικροί, αγεωμέτρητοι αλλά πολύχρωμοι και ευωδιαστοί κήποι φαντασίας και ταλέντου. To μέλλον τους ανήκει.

6 ΣΤΑΘΗΣ ΛΙΒΑΘΙΝΟΣ

Ανήκει στους 2-3 Έλληνες σκηνοθέτες που αξίζει να δεις κάθε παράστασή τους, ακόμη κι αν άνθρωποι των οποίων την κρίση εμπιστεύεσαι σε αποτρέψουν. Οι παραστάσεις του είναι για τον καθένα μας προσωπικά, όχι για όλους μαζί.

7 ΡΟΥΛΑ ΠΑΤΕΡΑΚΗ

ΟΒυθός του Γκόρκι που σκηνοθέτησε στο Εθνικό ήταν μία από τις λίγες παραστάσεις που ξεχώρισαν το χρόνο που κλείνει. Μετά έκανε το διπλό Οιδίποδα και οι «οπαδοί» της κατσούφιασαν. Επανήλθε με το θηριώδη μονόλογο από το Φιλόφοφο του συντρόφου της Γιάννη Πάνου και εντυπωσίασε. Η γοητεία μιας σταθερά διαφεύγουσας θεατρικής περσόνας σε πλήρη ανάπτυξη!

8 ΥΠΠΟ

Η πιο δυναμική μορφή τέχνης στην Ελλάδα έχει εγκαταλειφθεί επί της ουσίας στην τύχη της, με τη βοήθεια του φρέσκου στην πιάτσα Εθνικού Κέντρου Θεάτρου και Χορού, που ακόμη περιμένει κωδικό στον κρατικό προϋπολογισμό!

9 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΟΥΒΑΡΔΑΣ

Δεύτερο μόλις χρόνο στο τιμόνι του Εθνικού Θεάτρου και ήδη οι παραστάσεις στις διάφορες σκηνές της πρώτης κρατικήςσ σκηνής συμπεριλαμβάνονται στις πιο ενδιαφέρουσες προτάσεις αυτής της θεατρομανούς πόλης των 150 θεάτρων!

10 ΚΟΡΑΗ 4

Ο πιο ενδιαφέρων, «θεατρικός» χώρος για το 2008. Στα χαραγμένα με εκατοντάδες ονόματα κρατουμένων υπόγεια του κτιρίου της Εθνικής Ασφαλιστικής, στην Κοραή 4, που λειτούργησαν ως κρατητήρια στα χρόνια της Κατοχής, η Αιμιλία Βάλβη και η Ελένη Γεωργοπούλου έστησαν την παράσταση Κοραή 4-Προσβάσιμος Χώρος, αποδεικνύοντας την αποτελεσματικότητα του θεάτρου in situ. 

Η μεγαλύτερη απώλεια

Ο ξαφνικός θάνατος του Κωνσταντίνου Παπαχρόνη σοκάρισε τους πάντες. Ήταν ένας εξαιρετικά ταλαντούχος ηθοποιός με προσωπικό ύφος που εμπλούτιζε τους ρόλους, ασυνήθιστη σκηνική άνεση και μια υποκριτική γκάμα που δυστυχώς δεν πρόλαβε να δοκιμαστεί σ’ όλο το εύρος της. Θα τον θυμόμαστε με αγάπη και θλίψη.