Η ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου, που αποτελεί ένα αίτημα ανοιχτό εδώ και έξι δεκαετίες περίπου, γλίτωσε στο παρά πέντε την απένταξη από το συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα της Ε.Ε. λόγω μεγάλων καθυστερήσεων και αστόχαστων σχεδιασμών που μεσολάβησαν τα προηγούμενα χρόνια.
Πριν από μερικές ημέρες η χρηματοδότηση του έργου κλείδωσε οριστικά και υπογράφηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η χρηματοδότηση της ανάπλασης ύψους 370 εκατ. ευρώ. Η υπογραφή της σχετικής απόφασης για την ένταξη και χρηματοδότηση του έργου πραγματοποιήθηκε από την αρμόδια Ευρωπαία Επίτροπο Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων Ελίζα Φερέιρα στην Αθήνα.
Προφίλ του έργου: Συμπερίληψη και προσβασιμότητα τα κυρίαρχα στοιχεία
Το νέο πρότυπο μητροπολιτικό πάρκο που θα δημιουργηθεί στον Φαληρικό Όρμο θα είναι συνολικής έκτασης 541 στρεμμάτων. Ο σχεδιασμός του υιοθετεί τις αρχές του New European Bauhaus, ενός πρωτοποριακού προγράμματος που αναπτύχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal). Η στόχευση του προγράμματος είναι να συνδυάσει την αρχιτεκτονική, τον σχεδιασμό και την τέχνη με τη βιωσιμότητα, την καινοτομία και την κοινωνική αειφορία.
Το πάρκο του Φαληρικού Όρμου, το οποίο θα είναι σε απόσταση αναπνοής από το κέντρο της Αθήνας, θα είναι φιλικό σε πεζούς και ποδηλάτες, σε ΑμεΑ και ανθρώπους με κινητικά προβλήματα. Θα αποτελέσει έναν νέο πνεύμονα πρασίνου με 2.900 δέντρα που θα φυτευτούν δίπλα στη θάλασσα.
Ο όρος «Bauhaus» αναφέρεται στη σπουδαία σχολή που λειτούργησε στη Γερμανία στη διάρκεια του πρώτου μισού του 20ού αιώνα και έχει επηρεάσει σημαντικά τον τομέα του σχεδιασμού.
Υπό αυτό το πρίσμα, κυρίαρχα στοιχεία της φυσιογνωμίας του έργου στον Φαληρικό Όρμο θα είναι η συμπερίληψη και η προσβασιμότητα, χωρίς αποκλεισμούς και εξαιρέσεις. Για να πραγματωθεί αυτός ο στόχος, το έργο ενσωματώσει όλες τις τρέχουσες κατευθύνσεις της τέχνης και της επιστήμης στην καινοτομία και την εξοικονόμηση ενέργειας και θα είναι απόλυτα εναρμονισμένο με τις σύγχρονες περιβαλλοντικές απαιτήσεις.
Ένας νέος πνεύμονας πρασίνου
Το πάρκο του Φαληρικού Όρμου, το οποίο θα είναι σε απόσταση αναπνοής από το κέντρο της Αθήνας, θα είναι φιλικό σε πεζούς και ποδηλάτες, σε ΑμεΑ και ανθρώπους με κινητικά προβλήματα. Θα αποτελέσει έναν νέο πνεύμονα πρασίνου με 2.900 δέντρα που θα φυτευτούν δίπλα στη θάλασσα.
Το πράσινο θα καλύπτει το 75% της συνολικής του έκτασης – με πλούτο μεσαίων και μεγάλων δέντρων και πλήθος άλλων φυτών. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του είναι η εξασφάλιση της φυσικότητας, δηλαδή η δημιουργία ενός μεσογειακού φυσικού τοπίου, το οποίο θα προσφέρει ευνοϊκές μικροκλιματικές συνθήκες και φυσική σκίαση, με ουσιαστικό αποτύπωμα για την ευρύτερη περιοχή, ακολουθώντας τις αρχές της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας. Επιπροσθέτως, η παρουσία υδροβιότοπου δίνει τη δυνατότητα ανάπτυξης ζωής στις νέες νησίδες που θα υπάρχουν στο τμήμα του πάρκου που θα βλέπει στη θάλασσα.
Παράλληλα με τον φυσικό πλούτο, το υπόλοιπο 25% του πάρκου θα προσφέρεται για ήπιες πολιτιστικές δράσεις σε χώρους υπαίθριων εκδηλώσεων, θερινό κινηματογράφο, υπαίθριους χώρους εκθέσεων, καθώς και για αθλητικές δραστηριότητες, με γήπεδα 5Χ5, πολυχώρους άσκησης, κολυμβητικές δεξαμενές, στεγασμένες εγκαταστάσεις κ.ά. Θα φιλοξενούνται επίσης κοινωνικές εκδηλώσεις σε ανοιχτούς και στεγασμένους χώρους εστίασης, καθώς και πολλές ακόμη δραστηριότητες για παιδιά, εκπαιδευτικού και θεματικού χαρακτήρα, όπως θεματικές παιδικές χαρές, χώροι παιχνιδιών και 3D κατασκευών.
Πώς ξαναζωντάνεψε το project του Φαληρικού Όρμου
Το έργο κινδύνεψε να απενταχθεί από το συγχρηματοδοτούμενο ευρωπαϊκό πρόγραμμα στο οποίο είχε ενταχθεί. Η σύμβαση κατασκευής (Α' φάση του έργου) υπογράφηκε το 2017 και έκτοτε το έργο βάλτωσε. Υπήρξαν σημαντικές καθυστερήσεις και η Β' φάση του έργου, που αφορούσε την προκήρυξη του διαγωνισμού για τη δημιουργία του πάρκου, έφτασε στο πάρα πέντε της απένταξής του από το συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα της Ε.Ε.
Οι ενέργειες για να ξαναζωντανέψει το πρότζεκτ της ανάπλασης του Φαληρικού Όρμου με τη δημιουργία του μητροπολιτικού πάρκου προχώρησαν με πρωτοβουλία του νυν περιφερειάρχη Νίκου Χαρδαλιά, ο οποίος υποστήριξε ότι ανελήφθησαν όλες οι πρωτοβουλίες για την επανασύσταση των ομάδων διαπραγμάτευσης με τα κοινοτικά όργανα, αλλά και για την εκ νέου ενεργοποίηση των τεχνικών συμβούλων του έργου, προκειμένου να προταθούν τεκμηριωμένες λύσεις επί των παρατηρήσεων που είχαν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: «Με σχέδιο, όραμα, σοβαρότητα και μεθοδικότητα, καταρτίσαμε έναν οδικό χάρτη και πραγματοποιήσαμε αλλεπάλληλες τεχνικές συναντήσεις με τους εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και όλα τα εμπλεκόμενα μέρη» ανέφερε ο Ν. Χαρδαλιάς πριν από μερικές ημέρες που η αρμόδια Ευρωπαία Επίτροπος Ελίζα Φερέιρα μετέβη στην Αθήνα για την υπογραφή της χρηματοδότησης.
Ο ίδιος υποστήριξε ότι η υλοποίηση της ανάπλασης του Φαληρικού Όρμου και το πρότζεκτ του πάρκου είναι έργο που αποτέλεσε προσωπικό του στοίχημα, «καθώς βρισκόταν στα πρόθυρα της απένταξης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – μετά από αρκετά χρόνια παλινωδιών, που οφείλονταν σε έλλειψη εμπιστοσύνης, συνεννόησης και συνεργασίας».
Αλλά και η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων Ελίζα Φερέιρα ανέφερε ότι το Μητροπολιτικό Πάρκο στον Φαληρικό Όρμο θα αποτελέσει ένα νέο σημαντικό τοπόσημο για την Αττική και τους κατοίκους της και πόλο έλξης για τους επισκέπτες. Τόνισε ότι «πρόκειται για έναν χώρο πρασίνου που θα συνδέει τους ανθρώπους όλων των ηλικιών, οι οποίοι θα έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε πλήθος αθλητικών, εκπαιδευτικών και δημιουργικών δραστηριοτήτων. Το έργο υιοθετεί τις αρχές του νέου ευρωπαϊκού Bauhaus, αποτελώντας το ιδανικό παράδειγμα για το πώς οι αστικές αναπλάσεις μπορούν να σχεδιάζονται με όρους βιωσιμότητας, υψηλής αισθητικής και συμπερίληψης».
Το χρονολόγιο του έργου
Το χρονολόγιο του έργου που σκάλωσε την τελευταία οκταετία καταγράφεται ως εξής:
─ Νοέμβριος 2016: Το Περιφερειακό Συμβούλιο εγκρίνει την πρόταση της διοίκησης Δούρου για χρηματοδότηση του έργου από ίδιους πόρους της Περιφέρειας Αττικής, προϋπολογισμού €150.000.000.
─ Μάιος 2017: Υπογράφεται η σύμβαση κατασκευής του έργου (Α' Φάση) με ίδιους πόρους της Περιφέρειας.
─ Δεκέμβριος 2021: Επαφή διοίκησης Πατούλη με Jaspers και την DG REGIO της Κομισιόν για την έγκριση της χρηματοδότησης με κοινοτικά κονδύλια.
─ Μάρτιος 2023: Ένταξη του έργου στο πρόγραμμα Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη του ΠΕΠ 2014-2020.
─ Νοέμβριος 2023: Για πρώτη φορά η Περιφέρεια υποβάλλει στην Κομισιόν Φάκελο Μεγάλο Έργου. Ωστόσο, ακολουθούν δεκάδες σημαντικές παρατηρήσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που αμφισβητούν την επάρκεια της Περιφέρειας, τη δομή διακυβέρνησης του πάρκου, τον προϋπολογισμό κ.λπ., οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα το έργο να «κολλήσει».
─ Ιανουάριος 2024: Εντολή της νέας διοίκησης Χαρδαλιά προς τις υπηρεσίες για επανασύσταση των ομάδων διαπραγμάτευσης και δρομολόγηση συναντήσεων με εμπλεκομένους.
─ Ιούνιος 2024: Εφ’ όλης της ύλης τεχνική συνάντηση στην Περιφέρεια Αττικής με τους εκπροσώπους των ευρωπαϊκών θεσμών, καθορισμός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος από τον περιφερειάρχη, με σκοπό την έγκριση του έργου τον Οκτώβριο (στοίχημα που θέτει ο Χαρδαλιάς).
─ Ιούλιος 2024: Επόμενη τεχνική συνάντηση στην Αθήνα. Επέρχεται τελική συμφωνία με την Κομισιόν για την αποδοχή της πρότασης της Περιφέρειας Αττικής.
─ Σεπτέμβριος 2024: Υποβολή τελικής μορφής του Φακέλου Μεγάλου Έργου, μετά από εντατικές διαβουλεύσεις της νέας διοίκησης Χαρδαλιά για την άμεση προσαρμογή στις τεχνικές παρεμβάσεις των ευρωπαϊκών οργάνων.
─ Οκτώβριος 2024: Υπογραφή έγκρισης του μεγάλου έργου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πότε θα ολοκληρωθεί η ανάπλαση
Σύμφωνα με πηγές της Περιφέρειας Αττικής, το έργο θα δημοπρατηθεί στο τέλος του χρόνου ή, το αργότερο, τον Ιανουάριο του νέου έτους. Οι κατασκευαστικές εργασίες αναμένεται να ξεκινήσουν το καλοκαίρι, ενώ ως χρόνος ολοκλήρωσής του ορίστηκε το 2028.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο αστικής ανάπλασης που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στην Αττική, και από την Περιφέρεια Αττικής υποστηρίζουν ότι θα αποτελέσει ένα εμβληματικό έργο όχι μόνο σε ελληνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
