Τα έργα της διεθνώς καταξιωμένης Αφροαμερικανίδας γλύπτριας, Σιμόν Λι, έρχονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και, συγκεκριμένα, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ).
Από τις 28 Απριλίου ως τις 31 Οκτωβρίου, στην Αγορά του ΚΠΙΣΝ θα τοποθετηθούν τρία γλυπτά από μπρούντζο, τα Vessel, Bisi και Herm. Τα έργα αυτά παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά το 2023 στο Smithsonian’s Hirshhorn Museum στην Ουάσιγκτον. Πρόκειται για γλυπτά που εντυπωσιάζουν με την αφαιρετική μορφή τους, χαρακτηριστικά δείγματα του έργου της καλλιτέχνιδας, η οποία συχνά στο έργο της συνδέει το γυναικείο σώμα με δοχεία οικιακής χρήσης ή αρχιτεκτονικά στοιχεία, εστιάζοντας το ενδιαφέρον της σε παραγνωρισμένες ιστορίες φροντίδας, μόχθου ή και κατανάλωσης.
Η παρουσίαση αυτών των έργων στην Αγορά έχει ως στόχο να φέρει τους επισκέπτες σε επαφή (ή και αντιπαράθεση) με τις τρεις επιβλητικές γλυπτικές μορφές, προσφέροντάς τους μία ακόμα δυνατή εικαστική εμπειρία.
Πρόκειται για γλυπτά που εντυπωσιάζουν με την αφαιρετική μορφή τους, χαρακτηριστικά δείγματα του έργου της καλλιτέχνιδας, η οποία συχνά στο έργο της συνδέει το γυναικείο σώμα με δοχεία οικιακής χρήσης ή αρχιτεκτονικά στοιχεία, εστιάζοντας το ενδιαφέρον της σε παραγνωρισμένες ιστορίες φροντίδας, μόχθου ή και κατανάλωσης.
Η Λι, που γεννήθηκε το 1967 στο Σικάγο, την τελευταία εικοσαετία έχει δημιουργήσει ένα πολύπλευρο έργο που περιλαμβάνει γλυπτική, βίντεο και εγκαταστάσεις, με πυρήνα τη διαρκή διερεύνηση της μαύρης γυναικείας ταυτότητας και των προσλήψεών της.
Η ίδια περιγράφει το έργο της ως αυτοεθνογραφικό, ενώ τα γλυπτά της αντλούν συχνά μορφές από την αφρικανική τέχνη και τις παραδόσεις της. Είναι η πρώτη Αφροαμερικανίδα που εκπροσώπησε τις ΗΠΑ στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2022, κερδίζοντας μάλιστα τον Χρυσό Λέοντα για την καλύτερη συμμετοχή στην κεντρική έκθεση «Milk of Dreams», για το μνημειακό γλυπτό της Brick House.
Η Σιμόν Λι γεννήθηκε στο Σικάγο από Τζαμαϊκανούς γονείς. Ο πατέρας της ήταν ιεραπόστολο και ζούσαν σε μια γειτονιά που όλοι ήταν μαύροι. Αργότερα έλεγε: «Όλοι ήταν μαύροι, οπότε μεγάλωσα νιώθοντας ότι το χρώμα μου δεν προκαθόριζε τίποτα για μένα. Ήταν πολύ καλό για την αυτοεκτίμησή μου. Ακόμα νιώθω τυχερή που μεγάλωσα σε αυτό το χωνευτήρι». Φοίτησε στο Earlham College στο Ρίτσμοντ και πήρε πτυχίο στις Καλές Τέχνες. Όταν έκανε την πρακτική της στο Εθνικό Μουσείο Αφρικανικής Τέχνης, και ενώ σχεδίαζε να γίνει κοινωνική λειτουργός, άρχισε να ενδιαφέρεται για την αφρικανική και αφροαμερικανική τέχνη και τις αναπαράστάσεις της στον δυτικό κόσμο.
Η Λι άργησε πολύ να καταλάβει ότι ήθελε να γίνει καλλιτέχνιδα. Άρχισε να φτάχνει κεραμικές φιγούρες, χρησιμοποιώντας αφρικανικά μοτίβα που τείνουν να έχουν μοντερνιστικά χαρακτηριστικά. Ποτέ δεν έφτιαξε χρηστικά αντικείμενα και το έργο της έχει περιγραφεί ως μέρος του επαναπροσδιορισμού της κεραμικής από μια γενιά σε διεπιστημονικό πλαίσιο. Δεν αποκάλεσε τον εαυτό της καλλιτέχνη μέχρι το 2001, όταν ήταν ανύπαντρη μητέρα και μεγάλωνε την κόρη της, Zenobia, στο Crown Heights του Μπρούκλιν, παλεύοντας με τον κόσμο της τέχνης που έβλεπε την κεραμική υποτιμητικά, ως υλικό για χομπίστες ή αγγειοπλάστες.
Δίδασκε τέχνη σε προγράμματα προσχολικής αγωγής. «Μου άρεσε να διδάσκω τέχνη σε παιδιά, είναι υπέροχοι καλλιτέχνες και δεν χρειάζονται έγκριση από κανέναν στα έργα τους», λέει. Όταν κατάφερε να κάνει την πρώτη της έκθεση, το 2001, στην γκαλερί Rush Arts Gallery, λίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου, τράβηξε την προσοχή του συλλέκτη A. C. Hudgins, που έγινε μέντορας και ένας από τους σημαντικότερους υποστηρικτές της μαζί με την Peggy Cooper Cafritz, τη συλλέκτρια και ακτιβίστρια των πολιτικών δικαιωμάτων στην Ουάσινγκτον, και την καλλιτέχνιδα και συγγραφέα Lorraine O'Grady.
Άρχισε να παίρνει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις και residencies – προσκλήσεις για να εργαστεί σε κοινοτικούς χώρους όπως το Lower Manhattan Cultural Council και το Henry Street Settlement, όπου το έργο της είδαν άλλοι καλλιτέχνες και επιμελητές μουσείων. Τα καλοκαίρια τα περνούσε στην Αφρικη και ερχόταν σε επαφή με πολλούς Αφρικανούς επιμελητές και καλλιτέχνες, μαθαίνοντας την ιστορία της. Ήδη είχε αρχίσει να γίνεται γνωστή εκτός ΗΠΑ, αλλά στην πατρίδα της η αναγνώριση εξακολουθούσε να φαίνεται μακρινή και αβέβαιη.
Η Λι συνέχισε να δουλεύει, επιστρέφοντας πάντα σε μια εννοιολογική γλώσσα γύρω από τη γυναικεία φύση, τοποθετώντας τη στο πλαίσιο της αμερικανικής ιστορίας της τέχνης και αποτυπώνοντάς τη στη μορφή, στο υλικό, στο θέμα, στα αντικείμενα, ακόμα και στις λογοτεχνικές της εμπνεύσεις. Η αστείρευτη ενέργειά της, η υψηλή δεξιοτεχνία της και το διευρυνόμενο όραμά της την κράτησαν σε εγρήγορση, και η αναγνώριση, όταν ήρθε, ήταν τόσο αποφασιστική ώστε η πρόσκληση να εκπροσωπήσει τη χώρα της στην 59η Μπιενάλε της Βενετίας φάνηκε προδιαγεγραμμένη.
Αυτό την εκτίναξε στην πρώτη γραμμή και άρχισε να την εκπροσωπεί η γκαλερί Hauser & Wirth. Σε μια έκθεση στη Ζυρίχη, τα μεγάλα γλυπτά της κοστολογούνταν επτακόσιες πενήντα χιλιάδες δολάρια και όλα πουλήθηκαν την πρώτη εβδομάδα. Όμως η Λι εγκατέλειψε τη μεγάλη και διάσημη γκαλερί, δημιουργώντας σάλο στον κόσμο της τέχνης, λέγοντας απλώς ότι «απλώς δεν είναι κατάλληλο για μένα. Δεν μου ταίριαζε». Διάλεξε την γκαλερί του Matthew Marks, στο ρόστερ του οποίου περιλαμβάνονται οι Robert Gober, Jasper Johns, Vija Celmins, Katharina Fritsch, Martin Puryear και Charles Ray.
To 2022, η Λι και η φίλη της Ρασίντα Μπάμπρεϊ οργάνωσαν μια συνάντηση μαύρων γυναικών καλλιτεχνών, συγγραφέων και ακαδημαϊκών, με τίτλο «Loophole of Retreat», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Μπιενάλε από τις 8 έως τις 11 Οκτωβρίου. Πρόκειται για τη συνέχεια μιας συνάντησης με τον ίδιο τίτλο στο Guggenheim το 2019, τη χρονιά που γινόταν εκεί έκθεση με τα έργα της Λι. Ο τίτλος παραπέμπει στο «Incidents in the Life of a Slave Girl» του 1861, την αυτοβιογραφία της Harriet Jacobs, η οποία πέρασε επτά χρόνια σε μια κρυψώνα στη σοφίτα της γιαγιάς της, κρυμμένη από τον κτηνώδη ιδιοκτήτη της. Το επόμενο σχέδιό της Λι ήταν η δημιουργία ενός χώρου για τις μαύρες γυναίκες διανοούμενες.
«Χαρτογραφώ μια ιστορία αλλαγής και προσαρμογής», έχει γράψει, «μέσα από αντικείμενα και χειρονομίες και την ασταμάτητη κίνηση των μαύρων γυναικών προς τα εμπρός».
