ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ ΚΑΛΟ ΕΡΩΤΗΜΑ που σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται παράδοξο και ενδεχομένως ακραίο. Μπορεί να έχουν κάποια σχέση ή να συνδέονται με οποιονδήποτε τρόπο δυο γεγονότα που δεν απέχουν πολύ χρονικά και συνέβησαν στον χώρο του πολιτισμού, σε συνθήκες ελευθερίας της έκφρασης, στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ;
Δηλαδή είναι δυνατό να υποθέσει κάποιος ότι το βίαιο κατέβασμα έργων τέχνης στην Εθνική Πινακοθήκη από έναν ακροδεξιό βουλευτή του κόμματος της Νίκης και η κυβερνητική απόφαση να μην εκτεθούν τα έργα αυτά πάλι να έχει οποιαδήποτε σύνδεση με την απόφαση του Τραμπ να διακόψει τα προγράμματα της National Gallery of Art στην Ουάσινγκτον που αφορούν τη διαφορετικότητα και την ισότητα με το επιχείρημα ότι είναι «παράνομα και ανήθικα»;
Μήπως ένας τέτοιος παραλληλισμός και μια τέτοια σύγκριση αποτελούν ένα ακραίο νοητικό άλμα, μια υπερβολή, μήπως εν τέλει περιέχουν μια μικρή δόση συνωμοσιολογίας; Σε μια πρώτη ανάγνωση, πρόκειται για δυο παράλληλα γεγονότα που χτυπάνε τον πυρήνα του πολιτισμού και αφορούν την ελευθερία της έκφρασης, αυτό είναι βέβαιο. Αλλά αρκεί αυτό για οποιαδήποτε σύνδεση μεταξύ τους;
Ο τρόπος της διακυβέρνησης Τραμπ είναι πολύ περισσότερα από μια επιβολή του ισχυρού σε θέματα οικονομίας ή γεωπολιτικής, δεν περιορίζεται σε αυτά ο νέος Αμερικανός ηγέτης.
Η αλήθεια είναι πως όσα συμβαίνουν στις ΗΠΑ περνάνε τα σύνορα της χώρας και λόγω της σημαντικής επιρροής της υπερδύναμης σε πολλαπλά επίπεδα εξαπλώνονται με ιλιγγιώδεις ταχύτητες σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Κυβερνήσεις υποκύπτουν στις παράλογες και επεκτατικές απαιτήσεις του Τραμπ, ηττημένες χώρες ετοιμάζονται να υπογράψουν ταπεινωτικές συμφωνίες μαζί του, οι οποίες βασίζονται αποκλειστικά στη δύναμη του ισχυρού, καταργώντας τα τελευταία ίχνη Διεθνούς Δικαίου, ακροδεξιοί (ή και κάποιες φορές απλώς συντηρητικοί λαϊκιστές ηγέτες) σε διάφορες χώρες αναθαρρεύουν και μιμούνται θεωρίες και λογικές της νέας διακυβέρνησης των ΗΠΑ, πολλοί επιδιώκουν πολιτικές προσαρμογές που θα τους κάνουν αρεστούς στον νέο ηγέτη της υπερδύναμης, φωνές που θα όφειλαν να μιλήσουν και να αντισταθούν προτιμάνε τη σιωπή, που συχνά θεωρείται ένοχη.
Όμως, ο τρόπος της διακυβέρνησης Τραμπ είναι πολύ περισσότερα από μια επιβολή του ισχυρού σε θέματα οικονομίας ή γεωπολιτικής, δεν περιορίζεται σε αυτά ο νέος Αμερικανός ηγέτης. Επιχειρεί να μπει στον πυρήνα του τρόπου ζωής και του πολιτισμού, της κουλτούρας που έχει διαμορφωθεί και έχει ως βασική κινητήρια σκέψη την ελευθερία έκφρασης, προσπαθεί να ακυρώσει δικαιώματα που θεωρούνταν δεδομένα εδώ και δεκαετίες, να επιτεθεί ισοπεδωτικά σε φορείς που είναι ικανοί να αντισταθούν στις λογικές του, να διαμορφώσει μια νέα αντι-woke κουλτούρα, επαναφέροντας τον κόσμο σε σκοτεινές εποχές, να τρομοκρατήσει όσους τολμήσουν εντός και εκτός της χώρας να αμφισβητήσουν τον ιδεατό κόσμο του MAGA, ο οποίος αποτελεί την δική του βίβλο.
Ο Τραμπ, με τις επιθέσεις του στα πανεπιστήμια και στην ελευθερία διακίνησης ιδεών, στα εναπομείναντα στις ΗΠΑ ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, στην ίδια τη νομοθεσία, στους δικαστές αλλά και στους δικηγόρους, με τις απαγορεύσεις βιβλίων, τις παρεμβάσεις σε χώρους πολιτισμού και την επιβολή της ατζέντας του δεν λειτουργεί απλώς ισοπεδωτικά όσον αφορά τον πολιτισμό της χώρας του αλλά έχει καταφέρει να βρει μιμητές και να φτάσει παντού με κάθε τρόπο η νέα, αλλά πολύ παλιά αντιδραστική αντίληψή του για τον ιδανικό γι’ αυτόν κόσμο.
Το πνεύμα Τραμπ, αν μπορεί να θεωρηθεί δόκιμη μια τέτοια λέξη για τον συγκεκριμένο άνθρωπο, απλώνεται παντού, χωρίς απαραίτητα να κάνει ο ίδιος κάτι περισσότερο απ’ ό,τι ήδη έχει κάνει στη χώρα του. Το πνεύμα Τραμπ εμπνέει πολιτικές ηγεσίες άλλων χωρών και απελευθερώνει δυνάμεις και ανθρώπους σε πολλές γωνιές του πλανήτη, που έως τώρα κινούνταν στη σκιά.
Ο ακροδεξιός βουλευτής της Νίκης είναι ένας από αυτούς που «απελευθερώθηκαν» και είδαν πως οι ακραίες απόψεις τους δεν βρίσκονται πια στο περιθώριο αλλά τις ακολουθεί ο πιο ισχυρός άνθρωπος του πλανήτη. Το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού που αρνείται να εκθέσει πάλι τα έργα που κατέβασε ο βουλευτής είναι ο δεύτερος μιμητής.
Υπάρχουν αρκετοί ακόμα. Όπως το υπουργείο Εξωτερικών που έδωσε εντολή να αποκαθηλωθεί από το ελληνικό Γενικό Προξενείο της Νέας Υόρκης ένα έργο της Γεωργίας Λαλέ επειδή θεωρήθηκε ότι είναι προσβλητικό για το εθνικό μας σύμβολο, τη σημαία· όπως εκατοντάδες άνθρωποι με μικρή ή μεγάλη εξουσία που παρεμβαίνουν στις παραστάσεις του stand-up κωμικού Χριστόφορου Ζαραλίκου· όπως ο «ιερός πόλεμος» που έχει ξεκινήσει εναντίον της ταινίας Αδέσποτα κορμιά της Ελίνας Ψύκου που μιλάει για το δικαίωμα των γυναικών στη ζωή, στην άμβλωση και στην αξιοπρέπεια στον θάνατο.
Οι μιμητές της λογικής Τραμπ υπάρχουν ήδη και στη χώρα μας και οι φόβοι ότι θα πολλαπλασιαστούν είναι ορατοί. Και για να απαντηθεί το ερώτημα των πρώτων γραμμών του κειμένου, ναι, υπάρχει νοητή σύνδεση μεταξύ των δύο παρεμβάσεων στις ΗΠΑ και την Ελλάδα...
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.