Την περασμένη εβδομάδα η ομάδα που εργάζεται για την ανασυγκρότηση της Εύβοιας είχε την πρώτη από τις τακτικές συναντήσεις που θα πραγματοποιεί κάθε μήνα. Για πολλές ώρες μελετητές, χορηγοί, επιστήμονες, περιβαλλοντολόγοι, υπουργοί και δημοτικοί και περιφερειακοί άρχοντες συζητούσαν το ολιστικό σχέδιο ανάπτυξης και ανασυγκρότησης του νησιού.
Ο εμπνευστής του σχεδίου Σταύρος Μπένος θέλει να εργάζεται ήσυχα και χωρίς περισπασμούς αυτή την περίοδο, χωρίς δηλώσεις, ωστόσο δέχτηκε να παρουσιάσει στη LiFO το όραμά του για την Εύβοια όχι μόνο της επόμενης μέρας αλλά και του μέλλοντος.
Τον συναντήσαμε στο σπίτι του στην Αθήνα, στο Διάζωμα, και του ζητήσαμε να μοιραστεί μαζί μας ένα ημερολόγιο όσων έχουν συμβεί μέχρι σήμερα και το πώς θα προχωρήσει αυτό το περίπλοκο, φιλόδοξο, δύσκολο αλλά και αισιόδοξο για τον τόπο και τους κατοίκους του έργο.
— Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, κύριε Μπένο. Εν μέσω μιας πολύ δύσκολης κατάστασης, όταν οι φωτιές στην Εύβοια δεν είχαν σβήσει ακόμα, σας έγινε μια πρόταση από τον Κυριάκο Μητσοτάκη να είστε ο επικεφαλής για την αντιμετώπιση της καταστροφής στην Εύβοια, κάτι που θεωρήθηκε και από τον διεθνή Τύπο άνοιγμα της συντηρητικής παράταξης προς τον κεντρώο και τον αριστερό πολιτικό χώρο. Ο ΣΥΡΙΖΑ, διά στόματος Ν. Ηλιόπουλου, είπε ότι αναλαμβάνει ένας άνθρωπος ο οποίος «δεν γνωρίζει την πραγματικότητα της βόρειας Εύβοιας». Γνωρίζοντας ότι μέχρι σήμερα έχετε αρνηθεί πολλές προτάσεις που σας έγιναν και από τον ΣΥΡΙΖΑ και από τη ΝΔ, θα ήθελα να μου πείτε τον λόγο για τον οποίο αποδεχτήκατε μια τόσο μεγάλη πρόκληση.
Λοιπόν, την ημέρα που δέχτηκα το τηλεφώνημα από τον πρωθυπουργό ήμουν στην Καλαμάτα, συνόδευα έναν Αλβανό οικογενειακό μας φίλο για να τον βοηθήσω να βγάλει κάποια χαρτιά. Ενώ ήμουν στα γραφεία Μετανάστευσης, χτυπούσε το κινητό μου, δεν ήξερα τον αριθμό, δεν το σήκωνα, αλλά είδα ότι έπαιρναν συνεχώς, οπότε κάλεσα εγώ γιατί κατάλαβα ότι επρόκειτο για κάτι επείγον. Ήταν η γραμματέας του πρωθυπουργού.
Θα σου αφηγηθώ όλη τη συζήτηση που είχα μαζί της. Σε μια πολύ φιλική ατμόσφαιρα μου είπε: «Θα σου ζητήσω κάτι που δεν μπορείς να μου αρνηθείς». Κατά καιρούς είχα αρνηθεί διάφορα πράγματα. Συνέχισε λέγοντας: «Θα σου ζητήσω να συνεχίσεις να κάνεις αυτά που κάνεις, αλλά για έναν εθνικό σκοπό. Θέλω όλη την προίκα που έχεις σωρεύσει στη ζωή σου, και ενισχύθηκε με το Διάζωμα, να την αξιοποιήσεις, είσαι ο καλύτερος που διαθέτει η πατρίδα, να το κάνεις για τη βόρεια Εύβοια».
Ούτε στιγμή δεν σκέφτηκα να αρνηθώ, δεν είχα το δικαίωμα. Οποιοσδήποτε και να μου έκανε αυτή την πρόταση θα δεχόμουν. Μόνο ένα πράγμα ζήτησα, να μην αλλάξει η εικόνα της ζωής μου ‒ το είχα πει κι άλλη φορά στον πρωθυπουργό ότι εγώ είμαι σε έναν νέο φιλοσοφικό κύκλο, είμαι εθελοντής. Ο κύκλος της τρέχουσας πολιτικής έκλεισε οριστικά για μένα πριν από δεκατέσσερα χρόνια. Δεν θέλω θώκους, δεν θέλω αμοιβές.
Αυτά είναι δυο μεγάλες προτεραιότητες, τα δίκτυα και ο δρόμος. Θα γίνει ένα master plan και για τον κεντρικό και για τους δευτερεύοντες άξονες. Το γραφείο που θα το αναλάβει έχει πιάσει ήδη δουλειά προκειμένου να αξιολογηθούν όλες οι μελέτες που έχουν γίνει μέχρι τώρα. Μάλιστα αυτό το master plan δεν αφορά μόνο τη βόρεια Εύβοια αλλά όλο το νησί.
— Εσείς από πού βιοπορίζεστε;
Από τη σύνταξή μου, τα οικονομικά μου είναι γνωστά και τα ίδια εδώ και χρόνια. Αυτό, δεν θέλω κάτι άλλο.
— Εσείς είστε αυτός που αποφάσισε για το σχήμα που θα δώσει, όπως λέτε, αυτήν τη μάχη;
Ο πρωθυπουργός δέχτηκε ‒μολονότι είχε κι εκείνος ένα σχήμα στο μυαλό του‒ τη δική μου πρόταση, μια διάταξη μάχης, γιατί το πεδίο θα αλλάζει συνέχεια και σε αυτές τις περιστάσεις, αν δεν έχει κάποιος το γενικό πρόσταγμα, τα πράγματα δεν πρόκειται να προχωρήσουν. Και είναι αλήθεια πως ό,τι ζήτησα μου το έχει δώσει και στην πράξη με περιβάλλει με την εμπιστοσύνη του κι αυτό μου γεννά μεγαλύτερες υποχρεώσεις, τη διαχείριση των πραγμάτων με σεμνότητα και σοφία.
Μου πρόσφερε άπλετο χρόνο για το πρόγραμμα, τον οποίο δεν χρειάστηκα ‒ το έχω μέσα μου το πρόγραμμα, μέσα σε μία εβδομάδα το είχα έτοιμο. Το παρουσίασα με την «επιτροπή Μπένου», μια ομάδα που δεν έχει τα χαρακτηριστικά που αρχικά είχε σκεφτεί ο πρωθυπουργός, δηλαδή δεν είναι μια «επιτροπή σοφών», γιατί οι επιτροπές σοφών είναι για think tank, όχι για μάχες. Εγώ θέλω να έχω τα αρμόδια υπουργεία και μια ομάδα συνεργατών με τους οποίους θα δημιουργηθεί μια μεγαλύτερη ομάδα.
Κατά τα άλλα ζήτησα να αξιοποιηθούν δυο άνθρωποι, επίσης ως εθελοντές, ο Γιάννης Ζηρίνης, άριστος γνώστης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, και η Ελισάβετ Πρέζα από τη διαχειριστική αρχή της Στερεάς Ελλάδος, που έχει και το πρώτο διδακτορικό στην πατρίδα μας στις ολοκληρωμένες χωρικές επενδύσεις. Όλοι οι άλλοι γύρω μου είναι εθελοντές.
— Αυτός ο εθελοντισμός γεννά καχυποψία, ότι υπάρχει υστεροβουλία, να πάρει κάποιος μια δουλειά, ένα έργο. Τι απαντάτε σε αυτό;
Προφανώς υπάρχει αυτή η καχυποψία, αλλά εγώ, για να την αποκρούσω, έκανα κάτι για το οποίο είχα επικριθεί πολύ από τα ιδρυτικά μέλη του Διαζώματος. Μετά από τριάντα χρόνια στη δημόσια ζωή, που πέρασα από σκληρά εσωκομματικά πεδία, φυσικές καταστροφές και υπουργικούς θώκους, τα έχω δει όλα, και για να προστατεύσω και το σωματείο και τον εαυτό μου, δεν παίρνουμε ποτέ χρήματα από το Δημόσιο και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όλοι οι πόροι είναι ιδιωτικοί.
— Δεν παίρνετε ευρωπαϊκά προγράμματα;
Όχι, όχι, ποτέ. Εμείς ετοιμάζουμε ευρωπαϊκά προγράμματα για το κράτος και την αυτοδιοίκηση. Έχουμε εθελοντές και χορηγούς, κάνουμε προτάσεις, οργανώνουμε μελέτες, τις οποίες κάνουμε δωρεά βάσει ενός νόμου που υπάρχει. Έχουμε κάνει πάνω από εκατό, για όλα τα αναπτυξιακά πεδία, με χρήματα από τα εταιρικά μέλη μας και τον κύκλο κυρίως των δωρητών. Τις παραδίδουμε και το κράτος αποσπά χρήματα από τα ευρωπαϊκά ταμεία, που είναι πλέον πολύ αυστηρά, πρέπει να έχεις ώριμες μελέτες.
Θα φέρω ένα παράδειγμα για τις μεγάλες μελέτες, από 100.000 έως 200.000 ευρώ. Η προγραμματική περίοδος είναι επτά χρόνια, αν αναλάμβανε μια τέτοια π.χ. το ΥΠΠΟΑ θα του έπαιρνε πέντε χρόνια να την τελειώσει, δηλαδή θα το έχανε το πρόγραμμα. Εμείς την κάνουμε σε έναν χρόνο.
— Ας υποθέσουμε ότι είμαι μια εταιρεία και σας προσφέρω μια εξαιρετική μελέτη. Θα μπορούσα να πάρω το έργο στη συνέχεια;
Ούτε για αστείο. Το προσέχουμε αυτό ως κόρη οφθαλμού. Δεν έχει συμβεί ποτέ, ούτε πρόκειται να συμβεί.
— Στα σόσιαλ μίντια τα σχόλια ήταν πιο ωμά, μίλησαν για την ηλικία σας, ότι είστε μεγάλος για να αναλάβετε, αλλά και για το Διάζωμα, ότι θα έχετε κάποιο κέρδος από τη σχέση σας με την κυβέρνηση.
Οι αντιδράσεις ήταν αναμενόμενες, έχω ακούσει τόσα και τόσα κατά καιρούς. Την τελευταία δεκαετία το πολιτικό κλίμα έχει γίνει πιο τοξικό και δυστυχώς επιταχυντής αυτής της κατάστασης είναι το διαδίκτυο, το οποίο έχει και την καλή του όψη, είναι ένα πεδίο έκφρασης και ελευθερίας, αλλά είναι και ένα πεδίο όπου κινούνται διαδικασίες που επιβαρύνουν την πολιτική ζωή. Όλα τα περίμενα. Οπότε, μη σας αιφνιδιάσει αυτό που θα πω, ότι τα καλοδέχτηκα. Ήξερα απολύτως τι θα συμβεί και τις Συμπληγάδες που θα βρίσκονταν στον δρόμο μου.
Έχω μάθει από τη ζωή μου πώς όταν κινείσαι από την αλήθεια και το φως ‒αν μπορείς διαχρονικά να τα υπερασπιστείς‒, ποτέ δεν χάνεις αυτήν τη μάχη. Αρκεί να έχεις τα κότσια να δίνεις την κατάλληλη μάχη για να πας στο επόμενο βήμα.
— Πάντως, το δημοσίευμα της «Αυγής» σάς πείραξε πολύ, ήρθαν τα βέλη από μια περιοχή πιο συγγενική σας και ιδεολογικά.
Πάρα πολύ. Σε αυτό το δημοσίευμα, που προέρχεται από ένα ρυπαρό έντυπο, δεν θα έδινα καμία σημασία, αν δεν έκανε αναφορά στο παιδί μου. Θα αναφερθώ σε ένα μόνο επεισόδιο, το τελευταίο, που αφορά ένα παλιό όνειρό μου που είχα από τότε που ήμουν υπουργός επί Σημίτη, τις Λεωφόρους Πολιτισμού. Αυτό το σχέδιο συνδέει τους δρόμους με τα αρχαιολογικά μνημεία που τους περιβάλλουν. Θέλαμε να φτιάξουμε τις προσβάσεις, ώστε ο ταξιδιώτης να μπορεί εύκολα να επισκεφθεί τα μνημεία, κάνοντας στάσεις.
Η πρόταση προέβλεπε οι παραχωρησιούχοι να έχουν την ευθύνη όχι μόνο του κεντρικού άξονα αλλά και των προσβάσεων. Η προσβασιμότητα στα μνημεία μας είναι μέγα θέμα, το να φτάσεις σε αυτά είναι μια περιπέτεια. Το πρόγραμμα το δομήσαμε στο Διάζωμα και δρομολογήθηκε πριν από δύο χρόνια στο Ταμείο Ανάκαμψης, του οποίου πρόεδρος είναι ο Σκυλακάκης. Βρήκαμε από χορηγό τα χρήματα, το υποβάλαμε και τώρα βρισκόμαστε σε διαδικασία υποβολής του εθνικού δελτίου.
Όλη αυτή η κίνηση μεταφράστηκε ως εξής: ότι το Διάζωμα θα πάρει τον προϋπολογισμό του έργου, τα τριάντα εκατομμύρια, που τα έδωσε ο Σκυλακάκης, στον οποίο είχαμε δώσει τη μελέτη. Ανεξάρτητα από το Διάζωμα, ειπώθηκε και ότι ο γιος μου, που έχει μια αξιοπρεπή στάση και είναι αποστασιοποιημένος από μένα ‒εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα και είναι εξαιρετικός επιστήμονας‒, φάνηκε να ωφελείται από μια άλλη μελέτη που εγώ του ανέθεσα στην ουσία, κάτι το οποίο δεν συνέβη. Είναι κάτι που ο ίδιος δεν θα δεχόταν ποτέ.
Με αυτά και με άλλα ψέματα χτίστηκε αυτό το άθλιο δημοσίευμα, του οποίου η αυτούσια αναπαραγωγή, με τον ίδιο τίτλο, δηλαδή ότι είμαστε «φαμίλια», μαφιόζοι, με πείραξε πολύ, γιατί την «Αυγή» την έχω στην ψυχή μου από άλλες εποχές. Ήταν πυλώνας ήθους και δεοντολογίας. Εν προκειμένω δεν έκαναν την παραμικρή διασταύρωση, δεν πήραν ένα τηλέφωνο να ρωτήσουν.
— Πάμε στην Εύβοια. Τι σχέση έχετε με τον τόπο;
Την έχω γνωρίσει κάνοντας επί δέκα χρόνια διακοπές στα Βασιλικά, σε έναν αδελφικό μου φίλο. Με αυτή την ιδιότητα τη γνωρίζω και από τις επισκέψεις μου ως πολιτικού.
— Τι είναι η βόρεια Εύβοια για εσάς σήμερα;
Η Εύβοια είναι για μένα ό,τι αγάπησα σε όλη μου τη ζωή, ένα ανοιχτό μνημείο, ένα ανοιχτό μουσείο. Και μάλιστα εναλλακτικό, δεν είναι κατάλοιπο πολιτισμού, αλλά ένα μνημείο της φύσης μοναδικό και ένα από τα πράγματα που δεν γνώρισα.
Αυτό το δάσος διατηρούσε δύο πολύ σημαντικά στοιχεία, τη ρητίνη, που έδινε μια ιδιαίτερη ζωντάνια στο δάσος ‒έμαθα ότι οι «ρητινάδες», όπως τους λέμε, είχε ο καθένας μερικές χιλιάδες δέντρα, που ήταν σαν παιδιά τους‒, και τους μελισσοκόμους, όχι μόνο τους ντόπιους αλλά και τους νομάδες, που πήγαιναν τα μελίσσια τους στο δάσος αυτό. Διακατέχομαι από ένα πάθος σχεδόν ιερό να ξαναγεννηθεί αυτό το δάσος και είναι η απόλυτη προτεραιότητα του προγράμματος και το κέντρο όλων των διεργασιών και των μελετών.
— Έχετε δώσει στο πρόγραμμα τον τίτλο «Το νέο δάσος - Στο κέντρο της ζωής και της βιώσιμης ανάπτυξης».
Όλες οι μελέτες θα γίνουν δορυφόροι του δάσους, γιατί αν δεν ξαναγίνει το δάσος, δεν θα γίνει τίποτα. Και εκεί θα επικεντρωθεί η κύρια φροντίδα όλων μας.
— Άκουσα το σχέδιο που έχετε στη συνάντηση εργασίας και θα ήθελα να μιλήσουμε για τον χρονικό του ορίζοντα του έργου. Σας είδα να είστε πολύ αυστηρός στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων προκειμένου να επανέλθει μια κανονικότητα στην περιοχή.
Επειδή η απόλυτη κανονικότητα μετά από μια τέτοιας έκτασης φυσική καταστροφή είναι σχεδόν αδύνατον να πραγματοποιηθεί και επειδή εγώ έχω μεγάλη εμπειρία σε αυτή την περίοδο μετά τη φυσική καταστροφή, θα κάνουμε κάτι που έχω δοκιμάσει και στην Καλαμάτα και αλλού ως εθελοντής.
Θα τα πάρουμε με τη σειρά. Στις 17 Αυγούστου παρουσιάστηκα στον πρωθυπουργό με το πρόγραμμά μου, που έχει τρεις κύκλους χρονικούς, τρία εξάμηνα. Το πρώτο εξάμηνο θα γίνουν ταυτόχρονα τρία πράγματα. Το ένα είναι τα επείγοντα και αφορά τα επιδόματα, για να ανακουφιστούν οι άνθρωποι. Το δεύτερο, που γίνεται παράλληλα και επιβλέπει ο Γιώργος Αμυράς, είναι τα αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά έργα ‒ αυτό είναι το πολύ-πολύ επείγον. Εδώ έχουμε έναν διαζωματικό θεσμό, τον θεσμό του αναδόχου των έργων.
— Θα ήθελα να μου τον εξηγήσετε, γιατί γύρω από αυτόν υπάρχουν πολλές παρεξηγήσεις.
Βεβαίως. Θα φέρω το παράδειγμα της ΔΕΗ, που προσέφερε δύο εκατομμύρια ευρώ για ένα αντιδιαβρωτικό έργο στη Λίμνη. Αυτό που γίνεται είναι ότι η ΔΕΗ πήρε τη μελέτη από το υπουργείο Περιβάλλοντος ‒αυτό το έργο έχει μελετηθεί ήδη‒ και το εκτέλεσε η ίδια με την επίβλεψη του υπουργείου. Τα χρήματα δεν μπαίνουν στο Δημόσιο και όταν τελειώσει, το παραδίδει. Ο τρόπος είναι γρήγορος και έχουμε καλές ταχύτητες. Έχουν ξεκινήσει τα αντιδιαβρωτικά και σε δεκαπέντε μέρες ξεκινούν και τα αντιπλημμυρικά. Οι δήμοι και οι περιφέρειες έχουν ξεκινήσει ήδη να κάνουν τα μικρότερα έργα.
— Άρα, συγκρατούμε ότι το πρώτο εξάμηνο προστατεύετε τους ανθρώπους και το απογυμνωμένο δάσος.
Ακριβώς. Γιατί αν το δάσος χάσει το χώμα του, θα τα χάσει όλα και είναι μεγάλο ζήτημα αυτό. Παράλληλα με αυτό, κινούνται δύο λεωφόροι. Η μία είναι οι διαδικασίες έγκρισης του ΕΣΠΑ, που θα είναι και το θεμέλιο της ανασυγκρότησης, όχι το ποσοτικό ‒πόρους θα πάρουμε και από αλλού‒ αλλά το θεσμικό, το πνευματικό και το ιστορικό.
Πρέπει να συγκροτήσουμε μια ολοκληρωμένη επένδυση, τα ολιστικά προγράμματα, το θεμέλιό μας, και πρέπει να έχουμε το πρόγραμμα αυτό το ταχύτερο δυνατό, τέλη του 2022. Μέχρι το τέλος του 2021 θα έχουμε τον νόμο ‒ εγώ κρατάω μικρό καλάθι, ότι θα έχουμε τον νόμο τον Φεβρουάριο του 2022. Η δεύτερη λεωφόρος είναι οι μελέτες. Δέκα μεγάλες, θεματικές, που πιάνουν όλες τις πλευρές της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής. Η πρώτη χρονική φάση είναι τετράμηνη και η δεύτερη εξάμηνη. Μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου θα έχουν υπογραφεί όλες οι συμβάσεις. Στα τέλη Μαρτίου του 2022 θα συναντηθούν οι δύο λεωφόροι: τα ΕΣΠΑ και οι μελέτες, η τροφοδοσία του προγράμματος με την περιγραφή της στρατηγικής, έργα, δράσεις και δικαιούχους. Αυτό είναι κάτι πολύ κρίσιμο, πρέπει να εντοπίσουμε ποιος θα υλοποιήσει το έργο.
— Είπατε ότι αυτό είναι το ορόσημο, ο Μάρτιος. Τι ακολουθεί;
Είναι ορόσημο γιατί τότε θα αρχίσει να οικοδομείται η ολοκληρωμένη χωρική επένδυση. Στη συνέχεια θα οργανώσουμε μια υποδειγματική δημόσια διαβούλευση, τέσσερα τριήμερα, ώστε να συνδέσουμε το άρωμα και τη σοφία της τοπικής κοινωνίας με τους επιστήμονες και τους μελετητές προκειμένου να αναβαθμιστούν και να αναβαπτιστούν οι προτάσεις των μελετητών στην τοπική κοινωνία.
Το τρίτο σημείο είναι ότι θα ζητήσω από κάθε μελετητή να προτείνει δύο έργα μικρού προϋπολογισμού και άμεσης υλοποίησης ως τροχιοδείκτες του μέλλοντος. Αυτά θα είναι τα διαμαντάκια του προγράμματος, ώστε οι πολίτες να αρχίσουν να βλέπουν γρήγορα εικόνες του μέλλοντος.
— Δώστε μου ένα παράδειγμα
Όπως ξέρετε, το να γειτνιάζει η κωνοφόρος πεύκη με τους οικισμούς είναι κάτι πολύ επικίνδυνο. Η κοινή λογική λέει ότι πρέπει να κάνουμε πυρίμαχες ζώνες με δέντρα ανθεκτικά στη φωτιά. Ο δήμαρχος του Μαντουδίου μού είπε μια καταπληκτική ιδέα: γιατί αυτά τα δέντρα να μη δίνουν και εισόδημα; Να μπουν, για παράδειγμα, καρυδιές και να μπορούν ορισμένες οικογένειες να ζουν από αυτές. Αυτό είναι μια εικόνα του μέλλοντος που θα υλοποιηθεί γρήγορα.
Μια άλλη εικόνα που μου πρότεινε ο πρόεδρος των ξενοδόχων είναι όλα τα σχολεία απ’ όλη την Ελλάδα να κάνουν περιβαλλοντικές εκδρομές στην Εύβοια, ώστε να αναζωογονήσουν την περιοχή και κομμάτι του τουρισμού. Για να το δέσουμε αυτό ετοιμάσαμε ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικό και για τα σχολεία της βόρειας Εύβοιας, που υποβάλαμε στο υπουργείο Παιδείας.
— Πότε ξεκινούν αυτές οι φυτεύσεις;
Θα ξεκινήσουν επιλεκτικά, για να λύσουμε και μια παρεξήγηση που υπάρχει. Επειδή κι εγώ είχα την πλάνη ότι θα γίνουν τεχνητά, οι αναδασώσεις, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90%, θα γίνουν με φυσική αναγέννηση, μάλιστα η κωνοφόρος πεύκη έχει τεράστια δύναμη αναγέννησης. Οι δασολόγοι και η μελέτη τους θα μας υποδείξουν πού θα έχουμε επιλεκτικά πράσινες ζώνες, πού θα γίνουν με φυτεύσεις και τεχνητό τρόπο.
— Κύριε Μπένο, γνωρίζω ότι ως «πνευματικός πατέρας» των ΚΕΠ σκέφτεστε ένα αναβαθμισμένο μοντέλο στην περιοχή.
Θα ήθελα, ξεκινώντας από τη βόρεια Εύβοια, να κάνουμε τα ΚΕΠ πλήρη υποκαταστήματα του κράτους, να βάλουμε και το τραπεζικό σύστημα μέσα σε αυτά, να έχουμε διοίκηση και οικονομία και να αξιοποιήσουμε ταυτόχρονα και μια ωραία ιδέα από το κοινωνικό πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι», ένας υπάλληλος να επισκέπτεται τους ανήμπορους ανθρώπους κατ’ οίκον για τις διοικητικές υποθέσεις τους. Είναι και αυτό ένα μικρό πρόγραμμα που αμέσως κάνει τη διαφορά.
Τον Σεπτέμβριο του 2022 θα αρχίσει και η διαδικασία της έγκρισης της ολοκληρωμένης χωρικής επένδυσης και όταν ολοκληρωθεί, όλοι οι ορίζοντες θα είναι ανοιχτοί, γιατί αυτό το πρόγραμμα δεν μπορεί κανείς να το αλλοιώσει ή να το πειράξει, όχι μόνο γιατί είναι εγγυημένο αλλά και γιατί είναι δεκαετίες μπροστά.
— Άκουσα σε αυτήν τη συνάντηση εργασίας ότι η πιο δύσκολη στιγμή θα είναι όταν εγκριθούν οι μελέτες και θα αρχίσουν να γίνονται οι αναθέσεις των έργων. Ξέρουμε ότι πολλές φορές οι αναθέσεις προσβάλλονται, με κίνδυνο πολλά έργα να χαθούν. Εσείς με ποιον τρόπο θα το αντιμετωπίσετε αυτό;
Ο πρώτος τρόπος είναι η ειδική νομοθεσία που υπάρχει σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, μάλιστα θα ζητήσω από τον πρωθυπουργό να παραταθεί αυτή η περίοδος μέχρι να τελειώσει το δικό μου πρόγραμμα, προκειμένου να έχουμε τις ευεργεσίες της νομοθεσίας που είναι ταχύρρυθμη σε όλες τις διεργασίες αναθέσεων. Ο δεύτερος είναι ότι έχω ζητήσει απ’ όλους τους μελετητές ‒και αυτό θα περιληφθεί στις συμβάσεις τους‒ να κάνουν και προτάσεις νομοθετικού περιεχομένου για την επιτάχυνση των έργων. Για παράδειγμα, σίγουρα θέλει τροποποίηση η δασική νομοθεσία.
Όλα τα πράγματα πρέπει να γίνονται ταυτόχρονα ώστε να στρώσουμε το χαλί για την υλοποίηση του προγράμματος και θα προσθέσω και κάτι ακόμα, που είναι κρίσιμο: πρέπει να φτιάξουμε καλές δημόσιες δομές που θα μπορούν να επιβλέπουν τα έργα, αφού θα είναι οι κύριοι υλοποιητές, και εκεί θα πω με καμάρι ότι θα βοηθήσει και το Διάζωμα εθελοντικά, δωρεάν, κυρίως σε soft δράσεις στις οποίες δεν είναι μαθημένες οι δημόσιες υπηρεσίες, στο αξιακό περιβάλλον του προγράμματος, που αφορά την ψηφιακή και την πράσινη διάσταση, και το πρόσημο της καινοτομίας.
— Ως επισκέπτης αυτής της περιοχής της Εύβοιας, θα ήθελα να πω ότι δύο πράγματα δεν έχει: καλό ίντερνετ και δρόμους.
Αυτά είναι δυο μεγάλες προτεραιότητες, τα δίκτυα και ο δρόμος. Θα γίνει ένα master plan και για τον κεντρικό και για τους δευτερεύοντες άξονες. Το γραφείο που θα το αναλάβει έχει πιάσει ήδη δουλειά προκειμένου να αξιολογηθούν όλες οι μελέτες που έχουν γίνει μέχρι τώρα. Μάλιστα αυτό το master plan δεν αφορά μόνο τη βόρεια Εύβοια αλλά όλο το νησί.
— Πείτε μου τι είναι αυτό που διακρίνατε όταν φτάσατε στην περιοχή;
Ότι η Ιστιαία είναι ο παράδεισος της οικολογίας και του πρωτογενούς τομέα και η Αιδηψός το τουριστικό υπόδειγμα. Στη μεν Ιστιαία είδα πόσο μεγάλο περιθώριο υπάρχει για τον πρωτογενή τομέα, για καλλιέργειες, είναι τόπος μοναδικός, και στην Αιδηψό είδα πόσο μεγάλο περιθώριο αναβάθμισης έχει το τουριστικό της προϊόν.
— Να πάμε στο ζήτημα της ενέργειας. Αντιδράσατε στην τοποθέτηση των ανεμογεννητριών στο Τελέθριο, ανακλήθηκαν και οι άδειες που είχαν δοθεί για έργα ΑΠΕ στην περιοχή της βόρειας Εύβοιας. Πώς σκέφτεστε να προχωρήσετε;
Αυτό που θέλω τώρα είναι μια περίοδος ηρεμίας, να κάνω τη δουλειά μου χωρίς περισπασμούς. Θα ήταν παράδοξο μετά από μια φυσική καταστροφή να τοποθετηθούν εκεί ανεμογεννήτριες, γι’ αυτό και η κυβέρνηση αντέδρασε γρήγορα. Εγώ αγαπώ την αιολική ενέργεια ‒μιλάω γενικά τώρα‒, αλλά επίσης αγαπώ και τον ορθολογισμό, δηλαδή θέλω μελέτες για τη φέρουσα ικανότητα κάθε περιοχής. Σε πολλές περιοχές δεν έχουν τοποθετηθεί καν ανεμογεννήτριες και στην Εύβοια έχει γίνει υπερεκμετάλλευσή τους ‒ σίγουρα οι μελέτες θα μας δώσουν τις απαντήσεις σε αυτό το θέμα.
Θέλω να πω με καθαρό τρόπο, και απευθύνομαι σε όλους, ότι θα έχουμε πολύ χρόνο να συζητήσουμε. Είναι ένα θέμα που πρέπει να συζητηθεί ήρεμα, πρέπει να διώξουμε τους δαίμονες, γιατί υπάρχουν κι αυτοί, δηλαδή ότι μπήκε η φωτιά για να τοποθετηθούν ανεμογεννήτριες και ότι ο Μπένος ήρθε να βάλει το ιδιωτικό κεφάλαιο. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε την πράσινη ανάπτυξη στην πατρίδα μας, γιατί δημιουργούνται διάφορα κινήματα τον τελευταίο καιρό. Είμαι σαφώς υπέρ των ΑΠΕ, αλλά πρέπει, με έναν τρόπο επιστημονικό και με τη βούληση της κοινωνίας, να το εξετάσουμε το θέμα.
— Σε αυτό το πρόγραμμα ποια είναι η παραμένουσα αξία που θέλετε να δημιουργήσετε στη χώρα, στον τόπο;
Η μελέτη «Μένουμε στον τόπο μας», που δεν θα παραμείνει εκεί αλλά θα επεκταθεί και στο «Επιστρέφουμε στον τόπο μας». Φιλοδοξούμε να κάνουμε ένα πρόγραμμα ελκυστικό όχι μόνο για να κρατήσουμε τους ανθρώπους αλλά για να επιστρέψουν και όσοι έφυγαν.
Εδώ θα μιλήσω για το όνειρο των ονείρων μου, που είναι οι ρετσινάδες. Θέλω να γίνουν, και θα πασχίσω γι’ αυτό, οι πρωταγωνιστές της αναγέννησης του δάσους. Είναι περήφανοι άνθρωποι, δεν θέλουν επιδοματική πολιτική, οι ίδιοι είπαν, προς τιμήν τους, ότι δεν το θέλουν αυτό, ότι θέλουν να παλέψουν για το δάσος. Σας ρωτώ λοιπόν: ποιος αγαπά το δάσος περισσότερο από αυτούς, ποιος είναι ο καταλληλότερος;
Εγώ θέλω ένα πρόγραμμα αναγέννησης του δάσους, μια μελέτη που θα βάλει το δάσος στη ζωή των κατοίκων ως πρωταγωνιστή της βιώσιμης ανάπτυξης. Και επειδή για μένα τα προγράμματα πρέπει να είναι ανθρωποκεντρικά, πρώτοι θα είναι οι ρετσινάδες, που θα αποκτήσουν εισόδημα μετά από δεκαετίες, και μετά οι μελισσοκόμοι. Μέχρι τότε πρέπει να είναι αυτοί που θα αισθάνονται ότι θα αναγεννήσουν το δάσος και θα δημιουργήσουν εισόδημα για τα παιδιά τους και για τα εγγόνια τους, αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα και το κέντρο του προγράμματος.
Εδώ μπαίνει το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, που θα μας υποδείξει σε ποια μέρη μπορεί να γίνει αναγέννηση και θα προτείνει λύσεις για τα υπόλοιπα.
— Είπατε ότι το δύσκολο είναι το απλό. Αυτή είναι η φιλοσοφία σας;
Είναι ο οδηγός σε όλη μου τη ζωή. Διάβασα Νίτσε σε νεανική ηλικία, αυτό που γράφει σε μια στιγμή απίστευτης διέγερσης για την απλότητα, είναι το μάθημά μου να πασχίζω για το απλό, για το πέταγμα του περιστεριού. Έχω μεγάλη αυτοπεποίθηση γι’ αυτό το πρόγραμμα, είναι απλό και πειθαρχημένο και έχει μια σαφή ραχοκοκαλιά. Όλο το πρόγραμμα είναι σε ράγες και καθένας έχει μια αποστολή.
Θα τονίσω αυτό που είπα και προχθές στους μελετητές: να είναι απλοί και σύντομοι. Και θα πω και μια ιστορία με τον Νίτσε: κάποιος τού παρήγγειλε ένα έργο κι εκείνος τον ρώτησε: «Πόσες σελίδες τος θέλεις να είναι; Γιατί αν θέλεις τριακόσιες σελίδες, θα σου το παραδώσω αύριο το πρωί, αν θέλεις μία σελίδα, θέλω έξι μήνες».
Όταν μπήκατε, μου είπατε: «Σας βλέπω ήρεμο». Προσπαθώ να είμαι σεμνός και να έχουμε μια καλή ατμόσφαιρα μεταξύ μας, είμαστε πολλοί άνθρωποι σε αυτόν τον στίβο. Είμαι ήρεμος όντως. Το βλέπω μπροστά μου το πρόγραμμα, είναι ένας σκοπός, για μένα πρωτίστως πνευματικός.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
