Σε πολλούς πολιτισμούς, τα ουράνια τόξα παραδοσιακά σηματοδοτούν τον κίνδυνο αντί για την ελπίδα. Αυτό πλέον συνάδει με μια νέα μελέτη, που συνδέει την κλιματική αλλαγή με τη συχνότερη εμφάνιση των ουράνιων τόξων.
«Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα ουράνια τόξα. Τώρα ξέρουμε ότι αυτό είναι αλήθεια», λέει η Kimberly Carlson καθηγήτρια περιβαλλοντικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.
Η κύρια συγγραφέας της νέας έρευνας, επισημαίνει ότι καθώς τα καιρικά μοτίβα μεταμορφώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής, πολλά μέρη του κόσμου -ιδιαίτερα μέρη πιο κοντά στους πόλους, όπως η Αλάσκα ή η Σιβηρία, θα καταγράψουν περισσότερες βροχοπτώσεις.
Πιθανώς να προσθέσουν δεκάδες ακόμη μέρες πλούσιες σε ουράνιο τόξο μέχρι το τέλος του αιώνα, όπως αναφέρει το National Geographic.
«Αλλά υπάρχει και μια άλλη πλευρά», προειδοποιεί η ίδια. Η Μεσόγειος, η νότια Αφρική, ακόμη και τμήματα της τροπικής Νότιας Αμερικής προβλέπεται να γίνουν πιο ξηρά στο μέλλον και θα μπορούσαν να χάσουν ένα συμπαγές κομμάτι των ημερών που παράγουν ουράνιο τόξο μέχρι το 2100.
Και παρόλο που τα ουράνια τόξα συχνά φέρουν στιγμές χαράς, οι πιο πολύχρωμοι ουρανοί είναι στην πραγματικότητα ένα σημάδι μεγάλων προβλημάτων σε όλο τον κόσμο.
«Τα ουράνια τόξα είναι σαν τα ζιζάνια: θα αναδυθούν όπου μπορούν, μικρά ή μεγάλα, φωτεινά ή μερικές φορές πολύ αδύναμα», λέει ο Raymond Lee Jr., ειδικός στην οπτική και τη μετεωρολογία στην Ναυτική Ακαδημία των ΗΠΑ στην Αννάπολη του Μέριλαντ.
Αυτό συμβαίνει επειδή τα βασικά συστατικά τους είναι κοινά και διέπονται από σχετικά απλή φυσική. «Η βασική συνταγή για να δεις οποιοδήποτε τμήμα του φυσικού ουράνιου τόξου είναι η ηλιόλουστη βροχή» λέει.
Πρώτον, χρειάζεσαι σταγονίδια βροχής - όσο μεγαλύτερα τόσο το καλύτερα, λέει ο Lee, καθώς τα μικρότερα σταγονίδια αντανακλούν και διαθλούν το εισερχόμενο ηλιακό φως με τρόπο που κάνει τα εξερχόμενα κύματα φωτός, να παρεμβαίνουν μεταξύ τους, μειώνοντας τη φωτεινότητα των τόξων.
Στη συνέχεια, πρέπει να υπάρχει άμεσο ηλιακό φως που διαπερνά την ατμόσφαιρα σε γωνία μικρότερη από 42 μοίρες από το μάτι του θεατή. Αυτό συμβαίνει το πρωί ή το απόγευμα στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Τέλος, ο ουρανός πρέπει να είναι βροχερός αντί να είναι γεμάτος σύννεφα.
Η Carlson και οι συνεργάτες της κατάλαβαν ότι μπορούσαν ουσιαστικά να αναζητήσουν αυτές τις ακριβείς συνθήκες σε κλιματικά μοντέλα, όσο φευγαλέα και εφήμερα, και να τις συγκρίνουν με πραγματικές παρατηρήσεις ουράνιου τόξου για να επιβεβαιώσουν ότι τα μοντέλα τους ισχύουν.
Η έρευνά τους γέμισε από εικόνες του Flickr, με οποιεσδήποτε φωτογραφίες έφεραν την ετικέτα «ουράνιο τόξο», οπουδήποτε στον κόσμο, για μια περίοδο περίπου 10 ετών.
Στη συνέχεια, τις ταίριαξαν με μέρη που τα κλιματικά μοντέλα προέβλεπαν ότι θα είχαν τις κατάλληλες συνθήκες για ουράνια τόξα - δηλαδή τη σωστή ποσότητα βροχής, χωρίς σύννεφα, τις σωστές ώρες της ημέρας και του χρόνου.
Ωστόσο, ο Lee, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, επεσήμανε ότι τα μοντέλα απέτυχαν να προβλέψουν τα ουράνια τόξα κατά τη διάρκεια εκρήξεων έντονης βροχής, ακριβώς όταν η φυσική δηλαδή υπαγορεύει τα πιο θεαματικά ουράνια τόξα λόγω του μεγαλύτερου μεγέθους των σταγονιδίων της βροχής.
Ένα σαφές μοτίβο που προέκυψε από την έρευνα, έδειξε ότι όταν η ομάδα μετέφερε τα κλιματικά μοντέλα χρονικά μέχρι το 2100 και έψαξε για τις ίδιες πιθανές συνθήκες για το ουράνιο τόξο το αποτέλεσμα έδειξε συνολικά, μια πιο ζεστή Γη και περισσότερα ουράνια τόξα.
Ο πλανήτης θα δει μόνο μια μικρή αύξηση κατά μέσο όρο- περίπου τέσσερις έως πέντε επιπλέον ημέρες με ουράνια τόξα το χρόνο, πάνω από τον σημερινό μέσο όρο των 108 έως 117 ημερών.
«Τα μοντέλα προβλέπουν τεράστιες αυξήσεις στον αριθμό των ημερών, που θα σημειώνονται ουράνια τόξα στη Ρωσία, τον Καναδά, την Αλάσκα και σε μέρη που έχουν εξαιρετικά υψηλό υψόμετρο, όπως το οροπέδιο των Ιμαλαΐων», λέει η Carlson. Πρόσθεσε δε, ότι ενδεχομένως να μιλάμε για 30, 40, ακόμη και 50 πιθανές ημέρες με ουράνιο τόξο το χρόνο.
Το πιο πλούσιο σε ουράνιο τόξο μέρος του κόσμου σήμερα, όπως η Μεσόγειος και πολλά νησιά, προβλέπεται να έχει μείωση ωστόσο στις ημέρες όπου θα σημειώνονται αυτά. Τα μελλοντικά hotspot «δεν είναι εκεί που ζουν μεγάλοι πληθυσμοί ανθρώπων σήμερα, ούτε εκεί που είναι πιθανό να ζήσουν στο μέλλον» λέει η ερευνήτρια.
Οι αλλαγές ακολουθούν ευρύτερα πρότυπα κλιματικής αλλαγής. Στην πραγματικότητα, οι αλλαγές υπογραμμίζουν μερικούς από τους μεγαλύτερους κινδύνους.
Οι αυξήσεις του αριθμού των ημερών με ουράνιο τόξο στην Αρκτική, για παράδειγμα, είναι πιθανό να συμβούν επειδή το νερό που έπεφτε από τον ουρανό ως χιόνι θα μετατραπεί πιο συχνά και πιο γρήγορα ως βροχή καθώς θα έχουμε ένα πιο ζεστό μέλλον.
Και ο σημερινός πλούσιος σε ουράνιο τόξο Αμαζόνιος προβλέπεται ότι θα κατακλύζεται πιο συχνά από ξηρασία, τόσο επειδή το δάσος, το οποίο αυτή τη στιγμή δημιουργεί τη δική του βροχή, θα χάσει αυτή την υπερδύναμή του καθώς συρρικνώνεται, όσο και επειδή η κλιματική αλλαγή σε ολόκληρο τον πλανήτη αλλάζει και μεταμορφώνει τα βασικά καιρικά μοτίβα, που προκαλούν τροπικές βροχοπτώσεις.
«Αυτό που είναι πιθανό να συμβεί στο μέλλον είναι ότι θα υπάρχουν λιγότερα σύννεφα και ελαφρώς περισσότερη βροχή, που σημαίνει ότι θα υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες να δει κάποιος ουράνια τόξα», λένε οι επιστήμονες.
Ένα πλούσιο σε ουράνιο τόξο, λιγότερο νεφελώδες μέλλον θα μπορούσε επομένως να είναι σημάδι βαθιών πλανητικών προβλημάτων, τονίζει η έρευνα, επειδή τα σύννεφα, ιδιαίτερα αυτά με χαμηλό υψόμετρο, βοηθούν στην ψύξη του πλανήτη αντανακλώντας το εισερχόμενο φως του ήλιου.
Υπό αυτή την έννοια, ένα μέλλον γεμάτο ουράνιο τόξο θα μπορούσε πραγματικά να ευθυγραμμιστεί με τον τρόπο που αντιλαμβάνονται πολλοί πολιτισμοί τα ουράνια τόξα, όπου παραδοσιακά αποτελούσαν σημάδι κινδύνου παρά θετικό οιωνό.
«Σκεφτείτε το: Συχνά συνδέονται με ακραία καιρικά φαινόμενα», λέει ο Lee—μια έντονη νεροποντή, που κινείται γρήγορα στο τοπίο και διάσπαρτη από το φως του ήλιου, είναι συχνά σημάδι επικίνδυνων ασταθών καιρικών συνθηκών.
Σε ορισμένες κοινότητες Αβορίγινων στην Αυστραλία, τα ουράνια τόξα αντιπροσωπεύουν το Φίδι του Ουράνιου Τόξου, έναν δημιουργό, αλλά και μια καταστροφική δύναμη.
Η εμφάνισή του, σε μορφή ουράνιου τόξου, συνδέεται με τους εποχιακούς κύκλους των μουσώνων, που υποχωρεί κατά τη διάρκεια της ξηρής περιόδου και επανεμφανίζεται, συχνά με εκδίκηση, κατά την περίοδο των βροχών.
Στην Ελλάδα, η θεά Ίριδα αντιπροσωπεύει τα ουράνια τόξα. Συχνά χρησίμευε ως αγγελιοφόρος μεταξύ θεών και θνητών, συνήθως μεταφέροντας μηνύματα πολέμου ή σύγκρουσης ή ως γέφυρα μεταξύ της Γης και της μετά θάνατον ζωής.
Και στην αρχαία Βαβυλωνία, πολλά εντυπωσιακά ουράνια τόξα έγιναν αντιληπτά ως οιωνοί καταστροφών, εδραιώνοντας την πεποίθηση ότι είναι επικίνδυνο προμήνυμα.
Σε άλλα μέρη, όπως η Χαβάη, τα ουράνια τόξα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το τοπίο. Οι ιθαγενείς της Χαβάης έχουν πολλές διαφορετικές λέξεις για να περιγράψουν τα ουράνια τόξα: το Pūloʻu περιγράφει ένα ουράνιο τόξο που δεν αγγίζει το έδαφος. Το kahili είναι ένα κατακόρυφο τόξο, που ανεβαίνει προς τον ουρανό και το Punakea είναι ένα τόξο που μόλις φαίνεται, φτιαγμένο από μικροσκοπικά σταγονίδια που δημιουργούν μόνο μια αχνή κηλίδα χρώματος.
Αν και τα μοντέλα δεν δείχνουν ακόμη σημαντικές αλλαγές στο τοπίο του ουράνιου τόξου της Χαβάης, η γενική τάση προς την ξηρασία στα νησιά της περιοχής δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας.
Με πληροφορίες του National Geographic
