Η ιστορική αιγυπτιακή πόλη της Αλεξάνδρειας -η γενέτειρα της Κλεοπάτρας- βιώνει ένα «δραματικό κύμα» καταρρεύσεων κτιρίων που συνδέεται με την παράκτια διάβρωση και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας της Μεσογείου, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Οι καταρρεύσεις κτιρίων ήταν κάποτε σπάνιες στην Αλεξάνδρεια, αλλά έχουν αυξηθεί από περίπου 1 σε 40 το χρόνο την τελευταία δεκαετία, καθώς η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει και το θαλασσινό νερό διεισδύει κάτω από τα θεμέλια της πόλης, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε αυτό το μήνα από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας.
Η Αλεξάνδρεια, που ιδρύθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο πριν από περισσότερα από 2.000 χρόνια, είναι μια από τις παλαιότερες πόλεις του κόσμου και σήμερα είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες της Αφρικής, με έξι εκατομμύρια κατοίκους. Είναι επίσης μία από τις πιο ευάλωτες στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας, η οποία απειλεί την ιστορική της κληρονομιά.
Ανάμεσα στα χιλιάδες σύγχρονα, μεσαία κτίρια υπάρχουν αρχαία κτίρια που σχεδιάστηκαν και ανεγέρθηκαν επί αιώνες από τις διάφορες δυναστείες της Αλεξάνδρειας.
Έχουν υπομείνει φυσικές καταστροφές, όπως σεισμούς και τσουνάμι, αλλά τώρα η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και οι εντεινόμενες καταιγίδες -και τα δύο εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο- «αναιρούν μέσα σε δεκαετίες αυτό που χρειάστηκαν χιλιετίες ανθρώπινης εφευρετικότητας για να δημιουργηθεί» δήλωσε η Σάρα Φουάντ, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και αρχιτέκτονας τοπίου στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου.
Οι ερευνητές ανέλυσαν τις επιπτώσεις των αλλαγών στην ακτογραμμή της Αλεξάνδρειας χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους.
Δημιούργησαν έναν ψηφιακό χάρτη για να εντοπίσουν τις θέσεις των κτιρίων που κατέρρευσαν και κατέγραψαν λεπτομέρειες για κάθε ένα από αυτά, χρησιμοποιώντας δεδομένα που συλλέχθηκαν από επιτόπιες επισκέψεις, κυβερνητικές εκθέσεις, αρχεία ειδήσεων και δηλώσεις ιδιωτικών κατασκευαστικών εταιρειών, καλύπτοντας μια εικοσαετία από το 2001 έως το 2021.
Οι ερευνητές συνδύασαν δορυφορικές εικόνες και ιστορικούς χάρτες από τρία διαφορετικά έτη -το 1887, το 1959 και το 2001- για να κατανοήσουν καλύτερα πώς η ακτογραμμή 50 μιλίων της Αλεξάνδρειας έχει μετακινηθεί κατά δεκάδες μέτρα προς την ενδοχώρα τα τελευταία 20 χρόνια, αυξάνοντας τη στάθμη των υπόγειων υδάτων και φέρνοντάς τα σε επαφή με τα θεμέλια των παράκτιων κτιρίων.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν επίσης τα ισότοπα στο έδαφος για να κατανοήσουν τις επιπτώσεις της διείσδυσης του θαλασσινού νερού. Αυτό «αποκάλυψε ότι τα κτίρια καταρρέουν από κάτω προς τα πάνω, καθώς η διείσδυση του θαλασσινού νερού διαβρώνει τα θεμέλια και αποδυναμώνει το έδαφος», δήλωσε ο Ιμπραήμ Σαλέχ, επιστήμονας ακτινοβολίας εδάφους στο Πανεπιστήμιο της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο και ένας από τους συν-συγγραφείς της μελέτης.
Ακόμη και μια μικρή αύξηση της στάθμης της θάλασσας -«μόλις μερικά εκατοστά»- μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες, δήλωσε ο Εσσάμ Χέγκι Χέγκι, υδατολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας και συγγραφέας της μελέτης.
Περίπου 7.000 παλιά κτίρια στην Αλεξάνδρεια κινδυνεύουν με κατάρρευση, σύμφωνα με τη μελέτη.
Πέρυσι ένα κτίριο έπεσε στη συνοικία Wardiyan της πόλης, σκοτώνοντας τέσσερις ανθρώπους, και πριν από δύο χρόνια κατέρρευσε ένα 14ώροφο κτίριο δημοφιλές στους εγχώριους τουρίστες. Αν και αρχικά δεν ήταν σαφές πώς κατέρρευσε το κτίριο, οι ερευνητές υποδεικνύουν ως πιθανή αιτία τη βλάβη των υπόγειων υδάτων που εισβάλλουν, δήλωσε η Φουάντ του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Μονάχου. Οι ερευνητές έχουν προτείνει τη δημιουργία αμμόλοφων και φραγμών βλάστησης κατά μήκος της ακτογραμμής της Αλεξάνδρειας για να εμποδίσουν την εισβολή του θαλασσινού νερού και να το εμποδίσουν να διεισδύσει κάτω από τα κτίρια.
«Αυτή η βιώσιμη, οικονομικά αποδοτική προσέγγιση μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλές παράκτιες πυκνοδομημένες αστικές περιοχές παγκοσμίως» δήλωσε ο Στέφεν Νιχούις, πολεοδόμος από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Delft στην Ολλανδία και συν-συγγραφέας της μελέτης.
Η Αλεξάνδρεια δεν είναι η μόνη που αντιμετωπίζει απειλές από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τη διάβρωση των ακτών καθώς ο κόσμος θερμαίνεται. Πολλές παράκτιες πόλεις της Μεσογείου αντιμετωπίζουν παρόμοιους κινδύνους, όπως και τμήματα της ακτογραμμής της Καλιφόρνιας.
«Η μελέτη μας αμφισβητεί την κοινή παρανόηση ότι θα πρέπει να ανησυχούμε μόνο όταν η στάθμη της θάλασσας ανέβει κατά ένα μέτρο. Ωστόσο, αυτό που δείχνουμε εδώ είναι ότι οι ακτογραμμές παγκοσμίως, ειδικά οι μεσογειακές ακτές που είναι παρόμοιες με αυτές της Καλιφόρνιας, αλλάζουν ήδη και προκαλούν καταρρεύσεις κτιρίων με πρωτοφανή ρυθμό», δήλωσε ο Χέγκι.
