Πέντε ώρες διήρκεσε η κατάθεση του Μαρκ Ζούκερμπεργκ στο αμερικανικό Κογκρέσο για την υπόθεση της Cambridge Analytica και τις ευθύνες που φέρει το Facebook για την αθέμιτη χρήση των προσωπικών δεδομένων εκατομμυρίων χρηστών του. Παρά τις προσπάθειες κάποιων γερουσιαστών, ο ιδρυτής και η εταιρεία του δεν φάνηκαν να «τρομάζουν» από τις ερωτήσεις της πρώτης ημέρας.
Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ πέρασε αλώβητος το πρώτο στάδιο της ακρόασης από την επιτροπή της Γερουσίας των ΗΠΑ σχετικά με το πρόσφατο σκάνδαλο της Cambridge Analytica, το οποίο τον έφερε σε αυτήν τη θέση. Οι ερωτήσεις των γερουσιαστών σχετικά με την αποτυχία του κοινωνικού δικτύου να προστατεύσει τα δεδομένα εκατομμυρίων χρηστών του και τον ρόλο του στη ρωσική παρέμβαση στις προεδρικές εκλογές του 2016 ήταν συχνά αδύναμες και απ' ότι φάνηκε οι περισσότεροι Αμερικανοί νομοθέτες δεν έχουν πλήρη γνώση της τεχνολογίας και των κοινωνικών δικτύων.
Υπήρξαν, βέβαια, και κάποιες δύσκολες στιγμές όταν ο Ζούκερμπεργκ δεν κατάφερε να εξηγήσει σε τι έκταση έγινε η καταγραφή της δραστηριότητας των χρηστών του Facebook σε εφαρμογές πέρα από αυτό ή γιατί δεν ενημερώθηκαν οι χρήστες το 2015 ότι τα δεδομένα τους μοιράστηκαν με την Cambridge Analytica.
Ακολουθούν μερικές από τις πιο σημαντικές δηλώσεις του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, καθώς και κάποια από τα ζητήματα που έθεσαν οι νομοθέτες, και βάσει δημοσιογραφικών στοιχείων ανακαλύπτουμε πόση αλήθεια κρύβουν.
«Το 2014 κάναμε κάποιες αλλαγές για να εμποδίσουμε να συμβεί αυτό που τελικά έγινε με την Cambridge Analytica.»
Δεν είναι ακριβώς έτσι. Σύμφωνα με τους New York Times η Cambridge Analytica, μια εταιρεία επεξεργασίας πολιτικών δεδομένων, χρησιμοποίησε πληροφορίες που είχαν συλλεχθεί από 87 εκατομμύρια χρήστες του Facebook πριν από αρκετά χρόνια για να δημιουργήσουν ψυχολογικά προφίλ των ψηφοφόρων. Το Facebook ανακοίνωσε αλλαγές το 2014 για να περιορίσει την πρόσβαση που είχαν οι νέες εφαρμογές στα δεδομένα σχετικά με τους χρήστες του, αλλά η εταιρεία εφάρμοσε αλλαγές το 2015, οι οποίες επηρέασαν όλες τις εφαρμογές στην πλατφόρμα.
Όταν ερωτήθηκε, πότε το Facebook έμαθε για τις δραστηριότητες της ρωσικής επιρροής στο κοινωνικό δίκτυο, ο Ζούκερμπεργκ δήλωσε: «Κοντά στην περίοδο των ίδιων των εκλογών, το 2016».
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενες δηλώσεις. Το Facebook έχει από καιρό υποστηρίξει ότι δεν γνώριζε πώς Ρώσοι πράκτορες χρησιμοποίησαν την πλατφόρμα του για να επηρεάσουν τις προεδρικές εκλογές μέχρι το καλοκαίρι του 2017. Όταν ο Άλεξ Στάμος, επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών του Facebook, προειδοποίησε την εταιρεία ότι Ρώσοι χάκερ μπορεί να είναι ενεργοί στην πλατφόρμα από το καλοκαίρι του 2016, δήλωσε για το συμβάν ότι εξετάζει κακόβουλες παραβιάσεις στον κυβερνοχώρο, και όχι εκστρατείες παραπληροφόρησης που συνδέονται με τις εκλογές. Χθες ήταν η πρώτη φορά που ο Ζούκερμπεργκ ανέφερε το 2016 ως ημερομηνία που η εταιρεία του εντόπισε «ξένες» επιχειρήσεις, οι οποίες συνδέονταν με τις εκλογές.
«Δεν επιτρέπεται να έχετε έναν ψεύτικο λογαριασμό στο Facebook. Το περιεχόμενό σας πρέπει να είναι αυθεντικό.»
Αυτό είναι εν μέρει αλήθεια. Το Facebook απαιτεί από τους χρήστες να φτιάξουν λογαριασμούς με τα πραγματικά τους ονόματα. Αλλά ακόμη είναι γεμάτο από ψεύτικους λογαριασμούς και ψεύτικες σελίδες. Οι Ρώσοι πράκτορες δημιούργησαν λογαριασμούς στο Facebook δίνοντας ψεύτικα στοιχεία πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2016. Και μόλις αυτή την εβδομάδα, το Facebook αφαίρεσε τη δημοφιλή σελίδα Black Lives Matter, μόλις ανακάλυψε ότι πίσω από τη σελίδα που ακολουθούσαν περισσότεροι από 700.000 άνθρωποι κρυβόταν ένας λευκός από την Αυστραλία.
«Από όσο μπορούμε να πούμε, η Cambridge Analytica δεν χρησιμοποίησε τις υπηρεσίες μας το 2015.»
Ψευδές. Πρώην υπάλληλοι της Cambridge Analytica είχαν δηλώσει στους New York Times ότι χρησιμοποιούν το Facebook ήδη από το 2014. Ο Ζούκερμπεργκ είπε αργότερα ότι έκανε λάθος.
«Στην πραγματικότητα, η πρώτη γραμμή των όρων παροχής υπηρεσιών μας λέει ότι ελέγχετε και είστε ιδιοκτήτες των πληροφοριών και του περιεχομένου που ανεβάζετε στο Facebook.»
Κατά τη διάρκεια της ακρόασης, ο Ρίτσαρντ Μπλούμενταλ, Δημοκρατικός από το Κονέκτικατ, έδειξε τους όρους παροχής υπηρεσιών της εφαρμογής κουίζ του Αλεξάντρ Κόγκαν, του ρωσοαμερικανού ακαδημαϊκού, που συγκέντρωνε δεδομένα από χρήστες του Facebook. Ήταν γραμμένοι με πολύ λεπτά γράμματα, τόνισε, τόσο μικρά που μπορεί και να έλεγαν στους χρήστες ότι τα δεδομένα τους θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για εμπορικούς σκοπούς. Η τελική διατύπωση των όρων υπηρεσίας από την εφαρμογή του Κόγκαν είναι πλέον αδύνατον να βρεθεί. Τα στελέχη του Facebook δήλωσαν ότι διέγραψαν την εφαρμογή τον Δεκέμβριο του 2015, όταν ανακάλυψαν για τη συλλογή δεδομένων.
Όταν ερωτήθηκε αν οι χρήστες του Facebook και οι φίλοι τους έδωσαν συνειδητά τη συγκατάθεσή τους για την ανταλλαγή των δεδομένων τους με την εφαρμογή του Κόγκαν, ο Ζούκερμπεργκ δήλωσε: «Πιστεύω όταν ξεκινήσαμε την πλατφόρμα προγραμματιστών εξηγήσαμε στους ανθρώπους πώς λειτουργεί και συμφώνησαν με αυτήν.»
Δεν έγινε ακριβώς έτσι. Για παράδειγμα, οι χρήστες του Facebook που κατέβασαν την εφαρμογή κουίζ του Κόγκαν συμφώνησαν να μοιραστούν τις δικές τους πληροφορίες και τις πληροφορίες των φίλων τους συμφωνώντας με τους όρους και τις προϋποθέσεις της εφαρμογής. Αλλά οι φίλοι τους δεν γνώριζαν ότι οι πληροφορίες τους είχαν μοιραστεί χωρίς να δώσουν οι ίδιοι άδεια. Οι ειδοποιήσεις σε λεπτά γράμματα συχνά αγνοούνται ή παρερμηνεύονται. Αρκετοί άνθρωποι που χρησιμοποίησαν την εφαρμογή δήλωσαν στους Times ότι δεν γνώριζαν πως η εφαρμογή είχε συλλέξει τα δεδομένα τους. Μελέτες και έρευνες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν κλικ στους όρους και τις προϋποθέσεις χωρίς να τις διαβάζουν.
«Η προεκλογική εκστρατεία του Προέδρου Ομπάμα σχεδίασε μια εφαρμογή που χρησιμοποίησε τα ίδια χαρακτηριστικά του Facebook με την Cambridge Analytica, για να συλλέγει τις πληροφορίες όχι μόνο των εκατομμυρίων χρηστών της εφαρμογής, αλλά και των φίλων τους».
Αυτός ο συσχετισμός είναι παραπλανητικός. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι κατέβασαν την εφαρμογή της εκστρατείας του Ομπάμα το 2012, η οποία απέκτησε πρόσβαση στα δεδομένα των υποστηρικτών και των φίλων τους. Οι χρήστες του Facebook που κατέβασαν την εφαρμογή της εκστρατείας Ομπάμα γνώριζαν τους στόχους της: υποστήριξη και εκστρατεία για έναν πολιτικό υποψήφιο. Όσοι κατέβασαν την εφαρμογή από τον Κόγκαν, ωστόσο, πίστευαν ότι έπαιρναν μέρος σε ένα κουίζ προσωπικότητας για ακαδημαϊκούς σκοπούς και κανένας δεν τους είπε ότι τα δεδομένα τους θα κατέληγαν στα χέρια της Cambridge Analytica.
«Τον Μάιο του 2016, το Gizmodo ανέφερε ότι το Facebook είχε σκοπίμως και συστηματικά «καταπιέσει» ειδήσεις συντηρητικών ομάδων από τη ροή ειδήσεων», δήλωσε ο Τεντ Κρουζ, Ρεπουμπλικάνος από το Τέξας.
Αυτό απαιτεί να ελεγχθεί σε μεγαλύτερο πλαίσιο. Ένας πρώην υπάλληλος του Facebook είπε στο Gizmodo το 2016 ότι οι άνθρωποι που δουλεύουν στο κοινωνικό δίκτυο εμπόδισαν ιστορίες σχετικά με συνέδρια δεξιών από τις τάσεις στο Facebook. Άλλοι πρώην εργαζόμενοι αμφισβήτησαν αυτή την πρόταση και το Gizmodo δήλωσε ότι «δεν ήταν σε θέση να καθορίσει εάν και τα αριστερά συνέδρια, θέματα ή πηγές ειδήσεων καταπιέστηκαν με τον ίδιο τρόπο». Το Facebook αρνήθηκε τους ισχυρισμούς τότε, αλλά το επεισόδιο υπογράμμισε το ερώτημα κατά πόσο το κοινωνικό δίκτυο παραμένει ένα ουδέτερο μέσο.
«Έχουμε ήδη ένα εργαλείο που ονομάζεται "Κατεβάστε τις πληροφορίες σας" το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να βλέπουν και να σβήνουν τις πληροφορίες που έχουν ανεβάσει στο Facebook.»
Δεν συμβαίνει έτσι ακριβώς. Ενώ το Facebook εισήγαγε πρόσφατα ένα εργαλείο που επιτρέπει στους χρήστες να κάνουν λήψη των δεδομένων που συλλέγει το δίκτυο, το εργαλείο φαίνεται να είναι ελλιπές. Αρκετοί έχουν παρατηρήσει λάθη ή ότι κάποια δεδομένα λείπουν, όπως το ξεχασμένο χαρακτηριστικό του Facebook που επέτρεπε να κάνετε «poke» σε φίλους. Το Facebook τώρα επιτρέπει στους χρήστες να αποκλείσουν ορισμένες κατηγορίες δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της απόφασης για το τι μοιράζεται με τους διαφημιζόμενους. Ωστόσο, ορισμένα βασικά δεδομένα θα μοιράζονται πάντα με την εταιρεία, εκτός εάν ένας λογαριασμός Facebook διαγραφεί οριστικά από το χρήστη.
«Δεν πιστεύω ότι έχουμε συλλέξει ποτέ το περιεχόμενο τηλεφωνικών κλήσεων.»
Αυτό είναι αλήθεια, αλλά ενώ το Facebook δεν συλλέγει το περιεχόμενο των τηλεφωνικών κλήσεων, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα συγκέντρωνε αρχεία κλήσεων και δεδομένα SMS από συσκευές Android που είχαν εγκατεστημένη την εφαρμογή Facebook. Οι χρήστες Android που πρόσφατα κατέβασαν τα αποθηκευμένα δεδομένα από το Facebook, ξαφνιάστηκαν με το γεγονός ότι η εταιρεία είχε στα χέρια της όλο το ιστορικό των κλήσεων τους. Το Facebook πρόσφατα εξήγησε σε μια ανάρτηση στο blog του ότι οι χρήστες μπορούν να εμποδίζουν την υπηρεσία να συλλέγει αυτά τα δεδομένα.
σχόλια