Ένα νέο σύστημα ετοιμάζεται να τεθεί σε λειτουργία από τον Μάιο, βάσει του οποίου οι Κινέζοι με «κακή κοινωνική συμπεριφορά» δεν θα μπορούν να ταξιδέψουν με τρένο ή αεροπλάνο
Οι συνεχιζόμενες προσπάθειες της κινεζικής κυβέρνησης για τη δημιουργία ενός συστήματος «κοινωνικής βαθμολογίας» με στόχο την αξιολόγηση της αξιοπιστίας των ανθρώπων και των εταιρειών έχουν δημιουργήσει ένα τεράστιο κύμα αντιδράσεων και άγχους σε όλο τον κόσμο.
Η «κοινωνική βαθμολογία», η οποία θα μοιάζει περισσότερο με ένα σύστημα που ελέγχει την κοινωνική συμπεριφορά και την αξιοπιστία του κάθε πολίτη απεικονίζεται ως κάτι μοναδικά κινεζικό - μια κακή και διεστραμμένη ψηφιακή καινοτομία που θα μπορούσε να σχεδιαστεί και να λειτουργήσει μόνο από ένα καθεστώς όπως το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα.
Το προτεινόμενο σύστημα θα βασίζεται σε στοιχεία που συλλέγονται από ιδιώτες και επιχειρήσεις, ώστε να παρέχουν κοινωνικές αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας βασισμένες τόσο στην οικονομική όσο και στην κοινωνική συμπεριφορά. Παρόλο που οι κυβερνητικές προτάσεις παρέχουν λίγες λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα υπολογίζονται οι βαθμολογίες, οι πρώτοι πιλότοι του προγράμματος χρησιμοποιούν τόσο την ηλεκτρονική συμπεριφορά των καταναλωτών όσο και τα αποτελέσματα από άλλα δίκτυα ενός ατόμου.
Θεωρείται ως ένα σημάδι ενός δυστοπικού μέλλοντος, αλλά ένα που θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο στο αυταρχικό καθεστώς της Κίνας. Αλλά το μεγάλο σχέδιο της Κίνας να «οικοδομήσει ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης» - όπως το έχει θέτει το Κρατικό Συμβούλιο της χώρας - χρησιμοποιώντας τα δεδομένα που παράγονται από την ψηφιακή δραστηριότητα ενός ατόμου δεν είναι αποκλειστικά κινέζικη καινοτομία. Αποτελεί μια προέκταση του προγράμματος της χώρας που θέλει να ακολουθήσει μια παγκόσμια τάση όπου τα δεδομένα χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της κοινωνίας.
Η μεγάλη ώθηση για τη δημιουργία ενός συστήματος «κοινωνικής πίστωσης» στην Κίνα προήλθε σε μεγάλο βαθμό από την έλλειψη υποδομής αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των Κινέζων. Οι περισσότεροι άνθρωποι στην Κίνα δεν έχουν πιστωτικά αποτελέσματα, απλούστατα γιατί οι περισσότεροι Κινέζοι δεν έχουν πιστωτικές κάρτες, υποθήκες ή άλλα δάνεια. Το 2014, η κυβέρνηση παρουσίασε σχέδια για τη δημιουργία ενός εθνικού συστήματος «κοινωνικής πίστωσης» μέχρι το 2020, το οποίο, όμως, πέρα από τις πληροφορίες για τις χρηματοπιστωτικές πιστώσεις, θα εξετάζει και κάθε άλλη κοινωνική συμπεριφορά που μπορεί να μιλήσει για την φερεγγυότητα κάποιου.
Η «κοινωνική βαθμολογία» του νέου κινεζικού συστήματος θυμίζει έντονα τον τρόπο που οι άνθρωποι κερδίζουν (ή χάνουν) πόντους στο δυστοπικό επεισόδιο «Nosedive» του Black Mirror. Από τον Μάιο, η Κίνα θα ελέγχει το κοινωνικό προφίλ των πολιτών και όσοι από αυτούς έχουν διαπράξει κάποιο «σοβαρό κοινωνικό αδίκημα» δεν θα έχουν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν με τρένο ή αεροπλάνο για ένα διάστημα. Η μέγιστη ποινή θα φτάνει τον ένα χρόνο. Ανάμεσα στα σοβαρά κοινωνικά αδικήματα συμπεριλαμβάνονται η μη πληρωμή χρέους, οι τρομοκρατικές ενέργειες και η διάδοση ψευδών ειδήσεων.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα συστήματα κοινωνικό-οικονομικών πιστώσεων δεν περιορίζονται μόνο στην Κίνα. Τα περισσότερα εκβιομηχανισμένα έθνη βασίζονται σε αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας εδώ και δεκαετίες για να προσδιορίσουν τους οικονομικούς κινδύνους που συνδέονται είτε με άλλες χώρες, είτε με επιχειρήσεις και ιδιώτες. Σε όλο και περισσότερα τέτοιου είδους συστήματα, συμπεριλαμβάνονται και κοινωνικοί παράγοντες, οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν σε ακριβέστερες προβλέψεις.
Επίσης, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αλγόριθμοι που μετρούν την κοινωνική πίστωση και την αξιοπιστία των πολιτών θα μπορούσαν θεωρητικά να είναι δίκαιοι - αλλά εκείνοι που βρίσκονται στην εξουσία μπορεί να βρουν έναν τρόπο να τους «παραπλανήσουν». Και παρόλο που τα συστήματα κοινωνικής πίστωσης υποτίθεται ότι επεκτείνουν την πρόσβαση σε οικονομικούς πόρους (σε πληθυσμούς που έχουν αποκλειστεί προηγουμένως), είναι βέβαιο ότι οι πιστωτικές λύσεις που οδηγούνται από μεγάλα φορτία δεδομένων θα επιδεινώσουν κι άλλο τις σύγχρονες κοινωνικές διαιρέσεις.
σχόλια