Η Ελίζα Κονοφάγου είναι καθηγήτρια Βιοϊατρικής Μηχανικής και Ραδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης και διευθύντρια του Εργαστηρίου Υπερήχων και Ελαστικής Απεικόνισης. Σπούδασε Χημική Φυσική στο Πανεπιστήμιο Paris 6, Βιοϊατρική Μηχανική στο Imperial College και Ελαστική Απεικόνιση στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον και στο Πανεπιστήμιο του Τέξας των ΗΠΑ, ενώ από το 1999 έως το 2003 ήταν ερευνήτρια στο Brigham and Women's Hospital του Χάρβαρντ. Η Ελίζα Κονοφάγου είναι ευρέως γνωστή στην επιστημονική κοινότητα λόγω της ανάπτυξης νέων τεχνικών υπερήχων που αφορούν την απεικόνιση καθώς και για τις θεραπευτικές εφαρμογές σε ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον. Επίσης, συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα που στοχεύουν στη διάγνωση, αλλά και στη θεραπεία πολλών σωματικών και ψυχικών ασθενειών. Σε λίγες μέρες θα επισκεφτεί την Ελλάδα προκειμένου να παραλάβει ένα από τα επιστημονικά βραβεία του Ιδρύματος Μποδοσάκη που φέτος δόθηκαν σε πέντε Έλληνες της διασποράς και με την αφορμή αυτή συζητήσαμε για τις επιστημονικές ανακαλύψεις, τη συνεργασία της με τον αμερικάνικο στρατό, για τη ζωή στη Νέα Υόρκη αλλά και για υπαρξιακά θέματα.
— Σε τι περιβάλλον μεγαλώσατε; Ποιο ήταν το βασικό ερέθισμα που σας έκανε να στραφείτε στον επιστημονικό κόσμο και κατ' επέκταση να ασχοληθείτε με τη Βιοϊατρική και τη Ραδιολογία;
Και οι δύο γονείς μου έχουν διδακτορικό, η μητέρα μου στα Οικονομικά και ο πατέρας μου στη Χημική Μηχανική. Όποτε από μικρή είχα καταλάβει την αξία της έρευνας και της επιστήμης γενικότερα. Τη Βιοϊατρική την ανακάλυψα σ' ένα ταξίδι στη Βοστόνη. Όταν ήμουν 12 ετών και πήγα με τη μητέρα μου στο Χάρβαρντ για τις ανάγκες του διδακτορικού της ήταν στη λίστα των επιλογών στη σχολή Μηχανικών.
— Εργάζεστε στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης και είστε διευθύντρια του Εργαστηρίου Υπερήχων και Ελαστικής Απεικόνισης. Μιλήστε μας για τον κύριο στόχο της λειτουργίας του εργαστηρίου. Ποιο ακριβώς είναι το αντικείμενό σας;
Το εργαστήριο ασχολείται με την απεικονιστική, αλλά και τη θεραπευτική πλευρά του υπέρηχου. Όσον αφορά την απεικονιστική πλευρά, αναπτύσσουμε μεθόδους που βασίζονται σε υπερηχητικές εικόνες και ενημερώνουν σε σχέση με τις μηχανικές ιδιότητες των ιστών ή και των οργάνων. Συγκεκριμένα, προσπαθούμε να δώσουμε μια περισσότερο ποσοτική, και άρα πιο αντικειμενική και ακριβή εικόνα της υγείας του μυοκαρδίου και των αγγείων στο πλαίσιο της καρδιαγγειακής νόσου, αλλά και οργάνων όπως ο μαστός και το πάγκρεας σε σχέση με καρκινικούς δείκτες. Από θεραπευτικής πλευράς, αναπτύσσουμε υπερηχητικά συστήματα για τοπική θεραπεία καρκινώματος και προσωρινού ανοίγματος του αιματοεγκεφαλικού φραγμού στον εγκέφαλο για τη θεραπεία του Αλτσχάιμερ και του Πάρκινσον.
Πολλές από τις ανακαλύψεις μας γίνονται τυχαία και πολλές φορές αυτό συμβαίνει, επειδή δεν μπορούμε να φανταστούμε το πραγματικό φαινόμενο. Αυτό ισχύει λιγότερο για τις εφευρέσεις, διότι, συνήθως, εκεί τα πράγματα αρχίζουν ως επιστημονική φαντασία και μετά, με τον καιρό, κάποια απλώς εξελίσσονται σε επιστήμη. Το Διαδίκτυο είναι ένα από αυτά.
— Δουλεύετε συστηματικά με τις θεραπευτικές εφαρμογές σε ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον. Σε τι στάδιο βρίσκονται οι έρευνές σας; Είστε αισιόδοξη όσον αφορά την κατά το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση αυτών των ασθενειών;
Εργαζόμαστε πάνω στο Αλτσχάιμερ για περισσότερο από μια δεκαετία και σχετικά λιγότερο για το Πάρκινσον. Ειδικότερα όσον αφορά το Πάρκινσον έχουμε δείξει ότι με τη μέθοδό μας και τις νευροτροφικές ουσίες μπορούμε να επαναστατήσουμε σε σχέση με τη σωστή λειτουργία των νευρώνων των ζώων. Όσον αφορά το Αλτσχάιμερ, έχουμε δείξει ότι μειώνουμε την πρωτεΐνη TAF. Είμαι αισιόδοξη ότι θα μπορέσουμε να εφαρμόσουμε τη μέθοδό μας σε ασθενείς με ασφάλεια, αλλά οπωσδήποτε θα χρειαστεί να βρούμε το κατάλληλο φάρμακο για να μπορέσουμε να θεραπεύουμε τις νόσους αυτές αποτελεσματικά.
— Είχα διαβάσει πως στο παρελθόν βραβευτήκατε και για την κατασκευή νανομπότ-γιατρών σε συνεργασία με τον αμερικάνικο στρατό. Μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα αυτού του εγχειρήματος;
Είναι μία από τις πιο καινοτόμες μελέτες μας. Ο αμερικανικός στρατός μάς χρηματοδοτεί ώστε να μπορέσουμε να αναπτύξουμε μεθόδους για την αναίμακτη διέγερση νεύρων με υπέρηχο. Μέχρι τώρα, μόνο ηλεκτρόδια χρησιμοποιούνται, τα οποία απαιτούν επεμβατικές μεθόδους και γι' αυτόν το λόγο δεν είναι διαδεδομένες. Προσπαθούμε, λοιπόν, να αναπτύξουμε μη επεμβατικές μεθόδους για τον έλεγχο νεύρων, τα οποία στη συνέχεια ελέγχουν τη λειτουργία των οργάνων. Είμαστε ακόμα σε πολύ αρχικό στάδιο και προσπαθούμε να ανακαλύψουμε τον μηχανισμό και από φυσικής αλλά και από φυσιολογικής πλευράς.
— Θεωρείτε ότι έχουμε φτάσει σ' ένα σημείο όπου η πραγματικότητα και οι επιστημονικές ανακαλύψεις μπορούν να ξεπεράσουν τη φαντασία;
Νομίζω ότι είμαστε πάντα σ' αυτό το σημείο. Πολλές από τις ανακαλύψεις μας γίνονται τυχαία και πολλές φορές αυτό συμβαίνει επειδή δεν μπορούμε να φανταστούμε το πραγματικό φαινόμενο. Αυτό ισχύει λιγότερο για τις εφευρέσεις, διότι, συνήθως, εκεί τα πράγματα αρχίζουν ως επιστημονική φαντασία και μετά, με τον καιρό, κάποια απλώς εξελίσσονται σε επιστήμη. Το Διαδίκτυο είναι ένα από αυτά.
— Πώς είναι η καθημερινότητά σας στη Νέα Υόρκη; Υπάρχει ελεύθερος χρόνος; Νιώσατε μεγάλο ανταγωνισμό;
Η Νέα Υόρκη έχει παρόμοιους ρυθμούς με αυτούς της Αθήνας. Είναι μια μεγάλη πόλη με πολύ στρες και άγχος, αλλά έχει κάποιες ήρεμες γωνιές, αν βρεις τον καιρό να δραπετεύσεις από την καθημερινότητα. Ελεύθερος χρόνος δεν υπάρχει, όπως στην Ελλάδα, και οι αργίες είναι πολύ λιγότερες. Ανταγωνισμός υπάρχει σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά τις κρατικές επιδοτήσεις και σε παγκόσμιο όσον αφορά τις δημοσιεύσεις. Οπότε, ναι, ο ανταγωνισμός είναι αρκετός.
— Τι σας λείπει από την Ελλάδα;
Μου λείπει η οικογένειά μου, η ελληνική κουζίνα και ο καταπληκτικός καιρός.
— Σε λίγες μέρες θα βραβευτείτε από το Ίδρυμα Μποδοσάκη. Τι συναισθήματα σας δημιουργεί η συγκεκριμένη βράβευση;
Αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση και τιμή που το ίδρυμα με επέλεξε για ένα τέτοιο βραβείο. Έχει διαφορετική γλύκα το να σε τιμά η πατρίδα σου.
— Ως άνθρωπος που ασχολείται με τις επιστήμες, για ποια πρωτοποριακή μέθοδο ή ανακάλυψη θα θέλατε να σας θυμούνται;
Δεν νομίζω ότι θα ήθελα να με θυμούνται για κάτι συγκεκριμένο. Ξέρω όμως ότι οι πιο πολλοί με γνωρίζουν για τη δουλειά μου στην Ελαστογραφία, η οποία απεικονίζει τις μηχανικές ιδιότητες όγκων μέσω του υπερήχου.
— Ποια είναι η βασική κινητήρια δύναμη για την επιτυχία;
Επιμονή και... επιμονή.
— Σε μια εποχή κατά την οποία κυριαρχεί η οικονομική κρίση και όλοι ψάχνουν απαντήσεις, εσείς τις έχετε βρει;
Όχι, αλλά νομίζω ότι το να βρίσκουμε λύσεις αντί για καινούργια προβλήματα και το να πράττουμε ως ομάδα και όχι μονομερώς ή εγωιστικά είναι κάτι που εφαρμόζουμε καθημερινά στην επιστημονική έρευνα, γιατί έτσι θα ωφεληθούν οι μελλοντικές γενιές. Ίσως πρέπει να το εφαρμόσουμε σε γενικότερο επίπεδο.
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Το να αναζητούμε την ουσία στην καθημερινότητα, είτε μέσω της απασχόλησής μας είτε μέσω των ανθρωπίνων σχέσεων και επιδράσεων. Και βέβαια να χαιρόμαστε, και τα μικρά και τα μεγάλα, με τον ίδιο ενθουσιασμό.
σχόλια