Η επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ αναχαιτίστηκε προτού τα σμήνη από drones και πυραύλους φτάσουν στο ισραηλινό έδαφος, χάρη στη συμμαχία με αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής, που κατόρθωσαν να συνάψουν οι ΗΠΑ.
Το βράδυ του Σαββάτου 13 Απριλίου, εκατοντάδες ιρανικά drones και πύραυλοι πετούσαν σε όλη τη Μέση Ανατολή. Ήδη είχε ενεργοποιηθεί για να τα σταματήσει πριν φτάσουν στο Ισραήλ μία αμυντική γραμμή από ραντάρ, μαχητικά τζετ, πολεμικά πλοία και συστήματα αεράμυνας από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και τουλάχιστον έξι άλλες χώρες της περιοχής – μια εύθραυστη συμμαχία που ήρθε ως αποτέλεσμα πολύχρονης αμερικανικής προσπάθειας στη Μέση Ανατολή και η οποία κανείς δεν μπορούσε εκ των προτέρων να προβλέψει πόσο καλά θα λειτουργούσε, όπως επισημαίνει η Wall Street Journal.
Πράγματι, ελάχιστα drones και πύραυλοι από το Ιράν έφτασαν τελικά στο Ισραήλ. Επρόκειτο για μία τρομερή επίδειξη συλλογικής άμυνας, που ήταν το αποκορύφωμα του επί δεκαετίες άπιαστου στόχου των ΗΠΑ να σφυρηλατήσουν στενότερους στρατιωτικούς δεσμούς μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων αντιπάλων του, σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης της διαρκώς αυξανόμενης κοινής απειλής από το Ιράν. Αυτή η προσπάθεια υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ελάχιστες ημέρες και ώρες πριν την επίθεση χρειάστηκε να ξεπεράσει πολλά εμπόδια, μεταξύ των οποίων και ο φόβος των χωρών του Κόλπου να θεωρηθεί ότι βοηθούν το Ισραήλ σε μια εποχή που οι σχέσεις είναι τεταμένες εξαιτίας του πολέμου στη Γάζα.
Ο ρόλος που έπαιξαν οι αραβικές χώρες στην επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ
Μεγάλο μέρος της συνεργασίας που επέδειξαν οι χώρες αυτές με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ το βράδυ του Σαββάτου χρειάστηκε να σφυρηλατηθεί επί τόπου εκείνες τις στιγμές, και πολλές λεπτομέρειες σχετικά με τον ρόλο που διαδραμάτισε η Σαουδική Αραβία και άλλες βασικές αραβικές κυβερνήσεις δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί, επισημαίνει η Wall Street Journal. Το γεγονός πως οι δυνάμεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ αναχαίτισαν τα περισσότερα από τα ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους, οφείλεται εν πολλοίς στο ότι οι αραβικές χώρες προειδοποίησαν εγκαίρως και διακριτικά, μεταδίδοντας πληροφορίες για τα σχέδια επίθεσης της Τεχεράνης, άνοιξαν τον εναέριο χώρο τους σε πολεμικά αεροσκάφη, μοιράστηκαν πληροφορίες παρακολούθησης ραντάρ ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, παρείχαν τις δικές τους δυνάμεις για να βοηθήσουν, είπαν Αμερικανοί αξιωματούχοι στην εφημερίδα.
Η επιχείρηση αυτή ήταν το αποκορύφωμα της πολυετούς προσπάθειας των ΗΠΑ να σπάσουν τα πολιτικά και τεχνικά εμπόδια που αποτρέπουν επί μακρόν τη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ του Ισραήλ και των σουνιτικών αραβικών κυβερνήσεων, στη Μέση Ανατολή. Αντί, λοιπόν, για μια «μεσανατολική εκδοχή» του ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ έχουν επικεντρωθεί στη διαμόρφωση μιας λιγότερο τυπικής και άρα ιδιαίτερα εύθραυστης συνεργασίας αεράμυνας σε όλη την περιοχή, με στόχο την αντιμετώπιση του Ιράν, ακριβώς όπως έγινε το Σάββατο.
Το Ισραήλ στην Centcom των ΗΠΑ, η κίνηση - ματ
Οι προσπάθειες για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος αεράμυνας για την περιοχή έχουν ξεκινήσει εδώ και δεκαετίες. Μετά από χρόνια λανθασμένων κινήσεων και ελάχιστης προόδου, η προσπάθεια ανέκτησε δυναμική μετά τις Συμφωνίες του Αβραάμ του 2020 που επιτεύχθηκαν με τη μεσολάβηση της κυβέρνησης Τραμπ και δημιούργησαν επίσημους δεσμούς μεταξύ του Ισραήλ, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν. Δύο χρόνια αργότερα, το Πεντάγωνο μετατόπισε το Ισραήλ από την Ευρωπαϊκή στην Κεντρική Διοίκηση (Centcom), που περιλαμβάνει την υπόλοιπη Μέση Ανατολή, σε μια κίνηση που επέτρεψε μεγαλύτερη στρατιωτική συνεργασία με αραβικές κυβερνήσεις υπό την αιγίδα των ΗΠΑ.
«Η μετάβαση του Ισραήλ στην Centcom άλλαξε το παιχνίδι», καθιστώντας ευκολότερη την ανταλλαγή πληροφοριών και την έγκαιρη προειδοποίηση σε περιπτώσεις όπως του Σαββάτου, είπε η Dana Stroul, η οποία μέχρι τον Δεκέμβριο ήταν ο υψηλότερος πολιτικός αξιωματούχος στο Πεντάγωνο με ευθύνη για τη Μέση Ανατολή.
Τον Μάρτιο του 2022, ο Στρατηγός Frank McKenzie, τότε ο ανώτατος διοικητής των ΗΠΑ στην περιοχή, συγκάλεσε μια μυστική συνάντηση ανώτατων στρατιωτικών αξιωματούχων από το Ισραήλ και τις αραβικές χώρες για να διερευνήσουν πώς θα μπορούσαν να συντονιστούν ενάντια στις αυξανόμενες δυνατότητες πυραύλων και drone του Ιράν. Οι συνομιλίες, που διεξήχθησαν στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου, σηματοδότησαν την πρώτη φορά που μια τέτοια σειρά αξιωματούχων Ισραηλινών και Αράβων αξιωματούχων συναντήθηκαν υπό την αιγίδα του στρατού των ΗΠΑ για να συζητήσουν την αντιμετώπιση του Ιράν. «Οι Συμφωνίες του Αβραάμ έκαναν τη Μέση Ανατολή να μοιάζει διαφορετική… Επειδή μπορούσαμε πλέον να δράσουμε όχι μόνο υπογείως, αλλά και επισήμως», δήλωσε ανώτερος Ισραηλινός αξιωματούχος. Η ένταξη στην Κεντρική Διοίκηση επέτρεψε ακόμη περισσότερη τεχνική συνεργασία με τις αραβικές κυβερνήσεις. «Αυτό είναι που δημιούργησε αυτή τη συμμαχία», είπε ο αξιωματούχος στη Wall Street Journal. Εν τούτοις και παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, η επιφυλακτικότητα στην περιοχή παραμένει σημαντικός παράγοντας και όπως επισημαίνει ο Μπιλάλ Σάαμπ, πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου, είναι πρόωρο να μιλάμε για ολοκληρωμένη ασφάλεια στην περιοχή.
Ωστόσο, αυτό που έγινε πράξη το Σάββατο με τη διαμόρφωση ουσιαστικής και αποτελεσματικής συμμαχίας κατά του Ιράν, δείχνει πως η συνεργασία μεταξύ του Ισραήλ και αραβικών κυβερνήσεων είναι πραγματικότητα, ακόμη και με τη Σαουδική Αραβία, η οποία δεν έχει καν διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, όπως εξηγούν Ισραηλινοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι.
Πώς λειτούργησε η εύθραυστη συμμαχία με τις αραβικές χώρες
Πρόκειται για εκκολαπτόμενη συμμαχία αεράμυνας, η οποία δεν είχε δοκιμαστεί ποτέ στο παρελθόν. Την 1η Απριλίου η επίθεση με πυραύλους στη Δαμασκό της Συρίας, σκότωσε αρκετούς Ιρανούς αξιωματικούς, συμπεριλαμβανομένου του στρατηγού Mohammad Reza Zahedi, ο οποίος σύμφωνα με ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης και αξιωματούχους των ΗΠΑ, διαχειριζόταν τις ιρανικές παραστρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία και τον Λίβανο - Το Ισραήλ δεν έχει αναλάβει επισήμως την ευθύνη για την επίθεση, αλλά το Ιράν κατηγόρησε ευθέως το Τελ Αβίβ και υποσχέθηκε να απαντήσει. Τότε, ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ άρχισαν να πιέζουν τις αραβικές κυβερνήσεις στη Μέση Ανατολή και τον Κόλπο ώστε να μοιραστούν πληροφορίες σχετικά με τα σχέδια του Ιράν να χτυπήσει το Ισραήλ.
Το πολυεπίπεδο σύστημα εναέριας άμυνας του Ισραήλ έχει αποδειχθεί ικανό να υπερασπιστεί τη χώρα από μεμονωμένα ή μικρά σμήνη εισερχόμενων drones και πυραύλων. Ωστόσο, αξιωματούχοι και αναλυτές λένε ότι θα μπορούσε ενδεχομένως να εξουδετερωθεί από ένα αρκετά μεγάλο σμήνος drones ή έναν τεράστιο αριθμό πυραύλων. Η αρχική απάντηση που έλαβαν οι Αμερικανοί από αρκετές αραβικές κυβερνήσεις ήταν επιφυλακτική, φοβούμενοι ότι η βοήθεια προς το Ισραήλ θα μπορούσε να τους εμπλέξει άμεσα στη σύγκρουση και να προκαλέσει αντίποινα από την Τεχεράνη. Μετά από περαιτέρω συνομιλίες με τις ΗΠΑ, όμως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία συμφώνησαν ιδιωτικά να μοιραστούν πληροφορίες, ενώ η Ιορδανία είπε ότι θα επιτρέψει τη χρήση του εναέριου χώρου της από πολεμικά αεροσκάφη των ΗΠΑ και άλλων χωρών και θα χρησιμοποιήσει δικά της αεροσκάφη για να βοηθήσει στην αναχαίτιση ιρανικών πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Η έγκαιρη προειδοποίηση από τις χώρες του Κόλπου
Δύο ημέρες πριν από την επίθεση, Ιρανοί αξιωματούχοι ενημέρωσαν τους ομολόγους τους από τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες του Κόλπου για τα περιγράμματα και το χρονοδιάγραμμα του σχεδίου τους για μεγάλης κλίμακας χτυπήματα στο Ισραήλ, ώστε αυτές οι χώρες να μπορέσουν να προστατεύσουν τον εναέριο χώρο τους, ανέφεραν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι στη Wall Street Journal. Οι πληροφορίες αυτές ήταν που διαβιβάστηκαν στις ΗΠΑ, δίνοντας κρίσιμη εκ των προτέρων προειδοποίηση στην Ουάσιγκτον και το Ισραήλ.
Με την ιρανική επίθεση σχεδόν βέβαιη, ο Λευκός Οίκος διέταξε το Πεντάγωνο να επανατοποθετήσει τα αεροσκάφη του στην περιοχή και ανέλαβε την ηγεσία στον συντονισμό αμυντικών μέτρων μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών κυβερνήσεων, σύμφωνα με ανώτερο Ισραηλινό αξιωματούχο. «Η πρόκληση ήταν να φέρουμε όλες αυτές τις χώρες κοντά στο Ισραήλ» σε μια εποχή που το Ισραήλ είναι απομονωμένο στην περιοχή, είπε ο αξιωματούχος, συμπληρώνοντας: «Ήταν ένα διπλωματικό ζήτημα». Οι αραβικές χώρες πρόσφεραν βοήθεια στην άμυνα ενάντια στις ιρανικές επιθέσεις, επειδή είδαν τα οφέλη της συνεργασίας με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, εφόσον η συνεργασία αυτή παρέμενε χαμηλού προφίλ, δήλωσε η Γιασμίν Φαρούκ, από το think tank Carnegie Endowment for International Peace, με έδρα την Ουάσινγκτον. «Οι χώρες του Κόλπου γνωρίζουν ότι εξακολουθούν να μην έχουν το ίδιο επίπεδο υποστήριξης που λαμβάνει το Ισραήλ από τις Ηνωμένες Πολιτείες και βλέπουν αυτό που έκαναν [το Σάββατο] ως τρόπο για να την αποκτήσουν στο μέλλον», είπε.
Οι ιρανικοί πύραυλοι και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη παρακολουθούνταν από τη στιγμή που εκτοξεύτηκαν από ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης σε χώρες του Περσικού Κόλπου που συνδέονται με το κέντρο επιχειρήσεων των ΗΠΑ στο Κατάρ. Το κέντρο αυτό μετέδωσε τις πληροφορίες σε μαχητικά αεροσκάφη από διάφορες χώρες στον εναέριο χώρο πάνω από την Ιορδανία και άλλες περιοχές στη Μέση Ανατολή. Όταν τα αργά κινούμενα ιρανικά drones έμπαιναν εντός εμβέλειας, καταρρίπτονταν, κυρίως από μαχητικά από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ και σε μικρότερο αριθμό από βρετανικά, γαλλικά και ιορδανικά πολεμικά αεροσκάφη, δήλωσαν αξιωματούχοι. Κάποια στιγμή, περισσότεροι από 100 βαλλιστικοί ιρανικοί πύραυλοι βρίσκονταν στον αέρα ταυτόχρονα και κατευθύνονταν προς το Ισραήλ. Η συντριπτική πλειονότητά τους καταρρίφθηκε από ισραηλινά συστήματα αεράμυνας στον ισραηλινό εναέριο χώρο και έξω από αυτόν, δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος.
Τα αμερικανικά αεροσκάφη κατέρριψαν περισσότερα από 70 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και δύο αμερικανικά αντιτορπιλικά κατευθυνόμενων πυραύλων στην ανατολική Μεσόγειο αναχαίτισαν έως και έξι πυραύλους. Το αμερικανικό σύστημα αεράμυνας Patriot κοντά στο Ερμπίλ του Ιράκ, κατέρριψε έναν ιρανικό βαλλιστικό πύραυλο καθ' οδόν προς το Ισραήλ, δήλωσε ο αξιωματούχος.
Από τα περισσότερα από 350 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους κρουζ και βαλλιστικούς πυραύλους που εκτοξεύθηκαν από το Ιράν προς το Ισραήλ, μόνο ένας μικρός αριθμός πυραύλων έφτασε τελικά στο Ισραήλ, προκαλώντας μικρές ζημιές σε μια στρατιωτική βάση στο νότιο τμήμα της χώρας, όπως ανακοίνωσε ο ισραηλινός στρατός. Ισραηλινός αξιωματούχος που συμμετείχε σε προσπάθειες περιφερειακής συνεργασίας για την ασφάλεια είπε ότι ενώ στο παρελθόν υπήρχε συχνή ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με απειλές αεράμυνας, η επίθεση του Ιράν το Σάββατο «ήταν η πρώτη φορά που είδαμε τη συμμαχία να λειτουργεί σε πλήρη ισχύ».
Με πληροφορίες από Wall Street Journal
