Στις 11.21 μ.μ. την τελευταία νύχτα του Φλεβάρη του 1986, ένας ψηλός άντρας με σκούρο παλτό πλησίασε τον σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργό της Σουηδίας που είχε μόλις βγει μαζί με τη σύζυγό του από κινηματογράφο στο κέντρο της Στοκχόλμης και τον εκτέλεσε με έναν πυροβολισμό εξ επαφής. Λίγες ώρες αργότερα διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Το πρωθυπουργικό ζεύγος, όπως συνήθιζε κατά τις «χαλαρές» εξόδους του, δεν είχε μαζί του συνοδεία ασφαλείας. Η προηγούμενη δολοφονία Σουηδού αξιωματούχου είχε συμβεί το 1792 με θύμα τον Βασιλιά Γουσταύο Γ' κατά τη διάρκεια χορού μεταμφιεσμένων.
Τριάντα τρία χρόνια μετά από εκείνη τη νύχτα, το μυστήριο σχετικά με τον δράστη ή τους δράστες ή τους υποκινητές της δολοφονίας του Ούλωφ Πάλμε παραμένει, όπως επίσημα ανοιχτή παραμένει από τις αρχές της χώρας και η υπόθεση, η οποία έχει αφήσει ένα μεγάλο και ανεπούλωτο τραύμα στη συλλογική ψυχοσύνθεση της Σουηδίας.
Πάνω από 10.000 άτομα έχουν ανακριθεί σχετικά με την πολύκροτη υπόθεση, με τους φακέλους τους να καταλαμβάνουν πάνω από 250 τετραγωνικά μέτρα στα ράφια της κεντρικής αστυνομικής διοίκησης στη Στοκχόλμη. Πρόκειται για το μεγαλύτερο αρχείο ανοιχτής υπόθεσης δολοφονίας στον κόσμο.
Η κραυγαλέα αποτυχία των διωκτικών αρχών να δώσουν κάποιες απαντήσεις στο μυστήριο που ταλανίζει τη σουηδική κοινωνία εδώ και τρεις δεκαετίες, έχει δώσει βάση στη δημοφιλή θεωρία ότι ο Πάλμε δολοφονήθηκε από ακροδεξιούς εξτρεμιστές που βρίσκονταν μέσα στις τάξεις της αστυνομίας.
Επίσης, πάνω από 130 άνθρωποι έχουν ομολογήσει μέχρι σήμερα ότι αυτοί ήταν οι δράστες της δολοφονίας, επιβεβαιώνοντας τον όρο Palmessjukdom («αρρώστια Πάλμε») που έχει κατοχυρωθεί για να περιγράψει την εμμονή του κοινού με την υπόθεση, ενώ όπως είχε δηλώσει πριν μερικά χρόνια ο ντετέκτιβ Λέναρτ Γκούσταφσον, ο οποίος ασχολήθηκε επισταμένως με το θέμα από το 1986 ως το 2016, «θα πρέπει κατά καιρούς να θεωρήθηκε ύποπτος ο μισός πληθυσμός της Σουηδίας».
Τον πρώτο καιρό οι έρευνες είχαν στραφεί σε ακροδεξιές ομάδες που πρέσβευαν ότι ο Πάλμε ήταν πράκτορας της KGB αλλά και στο Κουρδικό PKK, το οποίο η κυβέρνηση Πάλμε είχε χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση.
Τον Ιούλιο του 1989 μετά από συνοπτικές διαδικασίες και υπό την πίεση να χρεωθεί επιτέλους σε κάποιον η δολοφονία, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε ισόβια ο Κρίστερ Πέτερσον, ο οποίος ταίριαζε με τις περιγραφές των μαρτύρων αλλά και της συζύγου του Πάλμε. Τρεις μήνες μετά, είχε αφεθεί ελεύθερος κατόπιν εφέσεων των δικηγόρων του και επέστρεψε σπίτι του αφού φωτογραφήθηκε κρατώντας μπουκάλια βότκας και Bailey's που είχε αγοράσει για να γιορτάσει την ελευθερία του. Η φωτογραφία δημιούργησε στη Σουηδία τη μόδα του κοκτέιλ «Δολοφόνος» το οποίο αποτελείται ακριβώς από ισόποσες δόσεις βότκας και Bailey's.
Στα χρόνια που ακολούθησαν από την απαλλαγή του Πίτερσον, έχει αλλάξει πέντε φορές ο επικεφαλής των ερευνών της αστυνομίας για την υπόθεση, ούτε ένας όμως ύποπτος δεν έχει κρατηθεί από τότε.
Αντίθετα, οι θεωρίες συνωμοσίας των privatspanarna («ερασιτέχνες ιδιωτικοί ντέτεκτιβ») που είχαν αφιερώσει τη ζωή τους στην υπόθεση, οργίαζαν εκτός ελέγχου: Ηθικός αυτουργός ήταν η γυναίκα του, απηυδισμένη από τις κατά συρροή απιστίες του ή ο γιος του Μάρτεν, για άγνωστους λόγους. Οι δράστριες ήταν φεμινίστριες σε συνεργασία με Σαϊεντολόγους (!). Η δολοφονία ήταν «στημένη» και επρόκειτο για αυτοκτονία ουσιαστικά. Ακόμα και το όνομα του διάσημου Ρώσου σκηνοθέτη Αντρέι Ταρκόφσκι – ο οποίος είχε συναντηθεί με τον Πάλμε το 1984 ζητώντας άσυλο στη Σουηδία για λογαριασμού του γιου του – η ταινία του οποίου «Η Θυσία» (1986) γυρίστηκε στη Σουηδία και περιέχει μια σκηνή ακριβώς στη γωνία που δολοφονήθηκε ο Πάλμε.
Κατά την τελευταία δεκαετία, παρατηρείται πάντως μια νέα και εντονότερη αναζωπύρωση της εμμονής των Σουηδών με την «Παλμολογία», ειδικά μεταξύ των ανθρώπων που δεν είχαν καν γεννηθεί το 1986. Ένα από τα κύρια νέα μέσα ανάπτυξης των πιο σοβαρών θεωριών σχετικά με τη δολοφονία είναι το podcast με τίτλο Palmemordet («Η δολοφονία του Πάλμε) το οποίο έχει συμπληρώσει ήδη 173 επεισόδια.
Το περασμένο καλοκαίρι, το σουηδικό περιοδικό Filter δημοσίευσε τα πόρισμα μιας 12χρονης έρευνας για τη δολοφονία, σύμφωνα με το οποίο δράστης ήταν ένας από τους αρχικούς αυτόπτες μάρτυρες της υπόθεσης, ο Στιγκ Ένγκστρομ, ο οποίος εργαζόταν στα γραφεία της μεγάλης σουηδικής ασφαλιστικής εταιρείας Skandia, δίπλα στον τόπο του εγκλήματος, και είχε φύγει από το γραφείο του δύο λεπτά πριν από τη δολοφονία. Ο Ένγκστρομ αυτοκτόνησε το 2000 χωρίς προηγουμένως να του έχει απαγγελθεί κάποια σχετική κατηγορία.
Σύμφωνα πάντα με το ρεπορτάζ του Guardian, τον τελευταίο καιρό οι αστυνομικές αρχές της Σουηδίας εξερευνούν εκ νέου τη θεωρία που είχε αναπτύξει πριν από τον θάνατό του το 2004, ο παγκοσμίως διάσημος συγγραφέας (και πρώην αστυνομικός ρεπόρτερ) της τριλογίας της «Χιλιετίας», Στιγκ Λάρσον, σύμφωνα με την οποία η δολοφονία του Ούλωφ Πάλμε ήταν αποτέλεσμα διεθνούς συνωμοσίας με κεντρικούς παράγοντες δύο ομάδες με διαφορετικά κίνητρα αλλά κοινό στόχο να βγει ο Σουηδός πρωθυπουργός από τη μέση.
Η πρώτη ομάδα αποτελούνταν από μέλη των μυστικών υπηρεσιών της τότε κυβέρνησης του απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική (Ο Πάλμε ήταν ένας από τους πιο ένθερμους πολέμιους του καθεστώτος) και η δεύτερη από Σουηδούς ακροδεξιούς εξτρεμιστές. Ένας από τους ανθρώπους που ο Λάρσεν πίστευε ότι είχε άμεση σχέση με τη δολοφονία ήταν ο Σουηδός μισθοφόρος Μπέρτιλ Βέντιν, ο οποίος φερόταν να έχει σχέση και με τις δύο ομάδες. Ουδέποτε πάντως του απαγγέλθηκε κατηγορία και ο ίδιος δηλώνει μέχρι και σήμερα ότι δεν έχει καμιά σχέση μ' αυτές τις εικασίες και επιθυμεί να επιλυθεί άμεσα η υπόθεση.
Το εκπληκτικό είναι πάντως ότι και οι δύο αυτές θεωρίες – τόσο «ο άνθρωπος της Skandia» όπως είχε αποκληθεί ο Ένγκστρομ όσο και «η σύνδεση με τη Νότιο Αφρική» - είχαν κυκλοφορήσει από τις πρώτες μέρες των ερευνών της υπόθεσης. Και το ερώτημα είναι γιατί δεν ασχολήθηκε τότε η αστυνομία με αυτές τις εύλογες εικασίες;
Η κραυγαλέα αποτυχία των διωκτικών αρχών να δώσουν κάποιες απαντήσεις στο μυστήριο που ταλανίζει τη σουηδική κοινωνία εδώ και τρεις δεκαετίες, έχει δώσει βάση στη δημοφιλή θεωρία ότι ο Πάλμε δολοφονήθηκε από ακροδεξιούς εξτρεμιστές που βρίσκονταν μέσα στις τάξεις της αστυνομίας.
Μοιάζει απίστευτο επίσης το γεγονός ότι νέα στοιχεία και πειστήρια βλέπουν το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά στις μέρες μας, 33 ολόκληρα χρόνια μετά την δολοφονία. Μόλις τον περασμένο μήνα, εμφανίστηκε στις αρχές ένα γουόκι-τόκι το οποίο υποτίθεται ότι είχε βρεθεί αρχικά κοντά στο σημείο της δολοφονίας, δύο μέρες μετά τον θάνατο του Πάλμε. Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί το άτομο που το βρήκε (τα στοιχεία του κρατούνται μυστικά από τις ερευνητικές αρχές) το είχε στην κατοχή του τόσα χρόνια και γιατί αποφάσισε μόλις τώρα να το παραδώσει.
Υπό το φως των νέων στοιχείων και του ανανεωμένου ενδιαφέροντος για την δολοφονία που εξακολουθεί να στοιχειώνει τη χώρα, ο Σουηδός πρωθυπουργός Στέφαν Λόφβεν αποκάλεσε πρόσφατα την υπόθεση «μια ανοιχτή πληγή στα σπλάχνα της σουηδικής κοινωνίας» τονίζοντας ότι «παραμένει εξαιρετικά κρίσιμη η επίλυσή της».
Η δήλωση μοιάζει με απόηχο αυτού που είχε πει ανωνύμως στους New York Times, λιγότερο από έναν μήνα μετά τη δολοφονία του Πάλμε, μέλος του πολιτικού του γραφείου: «Αυτή τη στιγμή είμαστε βέβαιοι ότι οι πιθανότητες να βρεθούν οι δράστες είναι λιγότερες από 10%. Δεν είναι αυτό όμως το πρόβλημά μας. Το πρόβλημά μας είναι το τι πιστεύει ο σουηδικός λαός ότι συνέβη και πώς μπορούμε να τον βοηθήσουμε να το διαχειριστεί...».
Με στοιχεία από τον Guardian
