Γαλλίδα εκατομμυριούχος απειλείται με τεράστια πρόστιμα, αν συνεχίσει να διεκδικεί δικαστικά πίνακα του Καμίλ Πισαρό που οι Ναζί έκλεψαν από τον θετό πατέρα της.
Η νομική διαμάχη αφορά τον πίνακα La Bergère Rentrant des Moutons, που ολοκλήρωσε ο Πισαρό το 1886 και η αξία του εκτιμάται 1,5 εκατομμύρια δολάρια. Στην κόντρα εμπλέκονται η 81χρονη Λεόν- Νουέλ Μεγιέρ- πρώην πρόεδρος των Galeries Lafayette- και το μουσείο τέχνης του πανεπιστημίου της Οκλαχόμα, στο οποίο δώρισε τον πίνακα μία ντόπια οικογένεια.
Ο πίνακας βρίσκεται στο μουσείο Ορσέ στο Παρίσι, αλλά αναμένεται να επιστρέψει στην Οκλαχόμα αργότερα φέτος, υπό τη συμφωνία που υπάρχει ανάμεσα στα δύο μουσεία για να μοιράζονται το έργο, την οποία έχει προσβάλει η Μεγιέρ.
Οι ενάγοντες απαιτούν να επιβληθεί πρόστιμο 3,5 εκατομμυρίων δολαρίων στη Μεγιέρ στις ΗΠΑ, όπως και πρόστιμο έως και 100.000 την ημέρα για ασέβεια προς το δικαστήριο, αν δεν σταματήσει τη νομική διαδικασία στη Γαλλία, με την οποία διεκδικεί την πλήρη ιδιοκτησία του έργου του ιμπρεσιονιστή ζωγράφου.
Η συμφωνία και ο νόμος
Στο επίκεντρο της υπόθεσης είναι η διαμάχη για το αν η συμφωνία που υπέγραψε η Μεγιέρ το 2016 για να μοιράζεται το μουσείο στην Οκλαχόμα τον πίνακα με τον Ορσέ, ανά τρία χρόνια, υπερισχύει έναν γαλλικό νόμο του 1945 που απαιτεί την επιστροφή των έργων που είχαν αρπάξει οι Ναζί, στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους.
Η Μεγιέρ- η ένατη πλουσιότερη γυναίκα στη Γαλλία με περιουσία που εκτιμάται στα 600 εκατομμύρια- υποστηρίζει ότι υπέγραψε τη συμφωνία υπό εξαναγκασμό. «Μου τηλεφώνησαν στις 2 τα ξημερώματα και ο Αμερικανός δικηγόρος μου με πίεσε ισχυρά για να αποδεχθώ αυτή τη συμφωνία. Δεν είχα επιλογή», δήλωσε στη Le Monde.
«Αντιμέτωπη με την προοπτική να χάσει τον πίνακα για πάντα, η κ. Μεγιέρ δεν είχε επιλογή παρά να υπογράψει μια συμφωνία που δίνει στην Οκλαχόμα τα μισά δικαιώματα ιδιοκτησίας για τον πίνακα στον οποίο, σύμφωνα με τη γαλλική νομοθεσία, η Οκλαχόμα δεν έχει κανένα δικαίωμα», δήλωσε ο δικηγόρος της, Ρον Σόφερ.
Ο θετός πατέρας της Μεγιέρ, Ραούλ, απέκτησε τον πίνακα το '30. Κατά τη ναζιστική κατοχή διέφυγε από το Παρίσι με τη σύζυγό του, Ιβόν, βάζοντας τη συλλογή έργων τέχνης του- που περιελάμβανε πίνακες των Πικάσο, Ρενουάρ και Μπονάρ- σε θησαυροφυλάκιο τράπεζας το οποίο ανακάλυψαν οι Ναζί.
Ο Ραούλ Μεγιέρ προσέφυγε σε δικαστήριο στη Βασιλεία το 1953, σε μια ανεπιτυχή προσπάθεια να ανακτήσει τον πίνακα από Ελβετό έμπορο, ενώ στη συνέχεια το έργο έφτασε στις ΗΠΑ.
Ο Σοφέρ υποστηρίζει ότι η συμφωνία του 2016 δεν μπορεί να έχει προτεραιότητα έναντι ενός γαλλικού νόμου του 1945 που ορίζει ότι «κανένας κάτοχος δεν μπορεί να επικρατήσει έναντι του νόμιμου ιδιοκτήτη έργου που εκλάπη από τους Ναζί». Σύμφωνα με αυτόν τον νόμο, το αμερικανικό μουσείο θεωρείται ότι υπήρξε «κάτοχος κακόβουλα», συμπλήρωσε.
«Προσφέρθηκε να αγοράσει τον πίνακα»
Η Λεόν- Νουέλ Μεγιέρ λέει ότι δίνει αυτή τη μάχη στη μνήμη της οικογένειας που έχασε στο Ολοκαύτωμα και των θετών γονιών της, που έχουν φύγει από τη ζωή. «Η κ. Μεγιέρ δεν το κάνει για τα χρήματα. Το κάνει στη μνήμη του πατέρα της, στον οποίο ανήκε ο πίνακας. Δεν θέλει να τον κρεμάσει στο σαλόνι της, θέλει να τον δώσει στο μουσείο Ορσέ», δήλωσε ο δικηγόρος της.
Η Μεγιέρ έχασε τη μητέρα, τη γιαγιά και τον μεγαλύτερο αδελφό της στο Άουσβιτς. Την υιοθέτησαν οι Μεγιέρ όταν ήταν επτά ετών, από ορφανοτροφείο στο Παρίσι.
Σε ανοιχτή επιστολή προς «τον λαό της Οκλαχόμα» το 2014 έγραφε: «Παρακαλώ, καταλάβετε ότι η αποστολή μου έχει τεράστιο συναισθηματικό βάρος. Ολόκληρη η βιολογική οικογένειά μου δολοφονήθηκε στο Άουσβιτς ανάμεσα στο 1942 και το 1944. Πρώτα η μητέρα μου το 1942, μετά η υπόλοιπη οικογένειά μου το 1944, ενώ εγώ- κάπως, ως εκ θαύματος- επέζησα από αυτή την αιματοχυσία».
«Βλέπω αυτή την αποστολή ως ένα διπλό καθήκον μνήμης: καθήκον απέναντι στη βιολογική οικογένειά μου και καθήκον απέναντι στη θετή οικογένειά μου. Μην πιστέψετε για μια στιγμή ότι κάτι από αυτά είναι εύκολο. Με αναγκάζει να αμφισβητώ ολόκληρη την ύπαρξή μου», ανέφερε ακόμη στην επιστολή.
Η Μεγιέρ προσπάθησε να επιλύσει τη διαμάχη, σύμφωνα με τον δικηγόρο της. «Προσφέρθηκε να αγοράσει τον πίνακα. Αρνήθηκαν. Το γεγονός είναι ότι ο πίνακας θα έπρεπε να επιστραφεί στην κ. Μεγιέρ υπό τη γαλλική νομοθεσία. Ανήκε στον πατέρα της και ως κληρονόμος πρέπει να της επιστραφεί», δήλωσε.
Ο δικηγόρος του μουσείου της Οκλαχόμα έχει διαφορετική άποψη. «Μια συναλλαγή υπεγράφη, εγκρίθηκε από Γάλλους και Αμερικανούς δικαστές και η κ. Μεγιέρ πρέπει να τη σεβαστεί», δήλωσε ο Ολιβιέ ντε Μπακ στη Le Monde. «Σε περίπτωση δυσκολιών, προβλέπεται ότι πρέπει να επιστραφεί σε Αμερικανό δικαστή», συμπλήρωσε.
Η εκδίκαση της υπόθεσης στο γαλλικό δικαστήριο έχει αναβληθεί έως τις 2 Μαρτίου και οι δικαστές ζήτησαν και από τις δύο πλευρές να μπουν σε διαδικασία μεσολάβησης.
Με πληροφορίες από Guardian
