Με ρίζες στον 15ετή εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου η οργάνωση Χεζμπολάχ εδραιώθηκε σταδιακά ως μια από τις πιο δικτυωμένες, εξοπλισμένες και επικίνδυνες οργανώσεις στη Μέση Ανατολή, και όχι μόνο.
Με αφορμή τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς αναμοχλεύεται εκ νέου από διεθνείς αναλυτές και ο ρόλος που θα μπορούσε να παίξει η Χεζμπολάχ στην σύγκρουση που μαίνεται στη Λωρίδα της Γάζας.
Ο Νίκολας Μπλάνφορντ από το αμερικανικό think tank Atlantic Council και ένας από τους καλύτερους δυτικούς εμπειρογνώμονες αναφορικά με τη Χεζμπολάχ βλέπει σαφείς συνδέσεις μεταξύ των ενεργειών της Χαμάς και της Χεζμπολάχ: «Η Χαμάς εφάρμοσε το σενάριο της Χεζμπολάχ στην επίθεση στο Ισραήλ», λέει στο ZDFheute. «Οι μονάδες της Χεζμπολάχ εκπαιδεύονται για να διεισδύσουν στο Ισραήλ συνοδεύοντας τις επιχειρήσεις τους με εκτοξεύσεις ρουκετών από τουλάχιστον το 2007. (...) Η Χαμάς είναι ο μικρός αδερφός της Χεζμπολάχ». Ο Νίκολας Μπλάνφορντ, ο οποίος ζει στη Βηρυτό για δεκαετίες, έκανε μια παρατήρηση: «Η Χεζμπολάχ τέθηκε σε συναγερμό 24 ώρες πριν ξεκινήσει η επίθεση της Χαμάς».
Ποια είναι όμως η Χεζμπολάχ; Η ριζοσπαστική σιιτική πολιτοφυλακή, κυριαρχεί σε πολλές σιιτικές περιοχές στο Λίβανο. Στόχος της είναι να διεκδικήσει τα συμφέροντα των Σιιτών και να πολεμήσει ενάντια στο Ισραήλ. Ενεργεί ως πολιτικό κόμμα, αλλά και ως «τρομοκρατική πολιτοφυλακή». Συνδέεται ιδεολογικά και πολιτικά με το Ιράν και βρίσκεται σε συντονισμό με τη Χαμάς.
Το μεγαλύτερο μέρος του στρατιωτικού εξοπλισμού της προέρχεται από το Ιράν. Διαθέτει ένα μεγάλο πυραυλικό οπλοστάσιο και πιθανότατα μπορεί να κινητοποιήσει δεκάδες χιλιάδες μαχητές. Έχει βρεθεί σε σύγκρουση με το Ισραήλ αρκετές φορές, όπως για παράδειγμα στον πόλεμο του Λιβάνου το 2006.
Ωστόσο ειδικοί επισημαίνουν πως η Χεζμπολάχ πιθανότατα θα δυσκολευόταν να αντέξει οικονομικά μια ανοιχτή πολεμική σύγκρουση με το Ισραήλ.
Το ιστορικό και οι δράσεις της Χεζμπολάχ
Η Χεζμπολάχ έχει εξελιχθεί από μια ομάδα μαχητών, που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου το 1975-90 σε μια βαριά οπλισμένη δύναμη με μεγάλη επιρροή στο λιβανέζικο κράτος. Πολλές είναι οι κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, την θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση.
Οι «Φρουροί της Επανάστασης» του Ιράν ίδρυσαν τη Χεζμπολάχ το 1982 για να «εξάγουν» την Ισλαμική Επανάσταση και να πολεμήσουν τις ισραηλινές δυνάμεις που είχαν εισβάλει στο Λίβανο. Συμμεριζόμενη τη σιιτική ισλαμιστική ιδεολογία της Τεχεράνης, η Χεζμπολάχ στρατολόγησε πολλούς μαχητές μεταξύ των σιιτών μουσουλμάνων του Λιβάνου.
Ομάδες που σύμφωνα με αξιωματούχους ασφαλείας του Λιβάνου και δυτικές μυστικές υπηρεσίες συνδέονταν με τη Χεζμπολάχ εξαπέλυσαν επιθέσεις αυτοκτονίας σε δυτικές πρεσβείες και στόχους και απήγαγαν δυτικούς τη δεκαετία του 1980. Μια ομάδα, η Ισλαμική Τζιχάντ, θεωρήθηκε ότι καθοδηγούνταν από τον Imad Moughniyah, κορυφαίο διοικητή της Χεζμπολάχ, ο οποίος σκοτώθηκε σε παγιδευμένο αυτοκίνητο στη Συρία το 2008.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν τη Χεζμπολάχ υπεύθυνη για μια βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας που κατέστρεψε το αρχηγείο των Αμερικανών πεζοναυτών στη Βηρυτό το 1983, σκοτώνοντας 241 στρατιώτες, αλλά και για μια βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας την ίδια χρονιά στην πρεσβεία των ΗΠΑ. Ακόμα μια βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας έπληξε επίσης έναν γαλλικό στρατώνα στη Βηρυτό το 1983, σκοτώνοντας 58 Γάλλους αλεξιπτωτιστές.
Αναφερόμενος σε αυτές τις επιθέσεις και την ομηρία, ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, Σαγιέντ Χασάν Νασράλα, δήλωσε σε συνέντευξή του το 2022 ότι πραγματοποιήθηκαν από μικρές ομάδες που δεν συνδέονται με τη Χεζμπολάχ.
Στρατιωτική δύναμη της Χεζμπολάχ
Η Χεζμπολάχ διατήρησε τα όπλα της στο τέλος του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου για να πολεμήσει τις ισραηλινές δυνάμεις που κατείχαν τον κυρίως σιιτικό νότο. Ο πολυετής ανταρτοπόλεμος οδήγησε το Ισραήλ να αποχωρήσει το 2000.
Η Χεζμπολάχ έδειξε τις στρατιωτικές της προόδους το 2006 κατά τη διάρκεια ενός πολέμου πέντε εβδομάδων με το Ισραήλ, ο οποίος ξέσπασε αφού πέρασε στο Ισραήλ, απήγαγε δύο στρατιώτες και σκότωσε άλλους. Στον πόλεμο σκοτώθηκαν 1.200 άνθρωποι στο Λίβανο, κυρίως άμαχοι, και 158 Ισραηλινοί, κυρίως στρατιώτες. Η Χεζμπολάχ τότε εκτόξευσε χιλιάδες ρουκέτες στο Ισραήλ.
Η στρατιωτική της δύναμη αυξήθηκε μετά την ανάπτυξή της στη Συρία το 2012 προκειμένου να βοηθήσει τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ να πολεμήσει τους κυρίως Σουνίτες αντάρτες.
Η Χεζμπολάχ υπερηφανεύεται για τις ρουκέτες ακριβείας, που κατέχει στο οπλοστάσιό της και λέει ότι μπορεί να πλήξει όλα τα μέρη του Ισραήλ. Το 2021, ο Νασράλα δήλωσε ότι η ομάδα έχει 100.000 μαχητές.
Hezbollah Joins Conflict, Launches Rockets into Israel#FreePalastine #Hamas #GazaUnderaAttack #HamasTerrorism #Israel #Chioma #Saudi #Palestine pic.twitter.com/YiCNmYrUDi
— RootsTv (@rootstvnigeria) October 10, 2023
Το Ιράν παρέχει στη Χεζμπολάχ όπλα και χρήματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτιμούν ότι το Ιράν της έχει διαθέσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια ετησίως τα τελευταία χρόνια. Η Χεζμπολάχ επίσης έχει εκπαιδεύσει ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν στο Ιράκ. Η Σαουδική Αραβία υποστηρίζει ότι η Χεζμπολάχ έχει επίσης πολεμήσει για την υποστήριξη των Χούτι, συμμάχων του Ιράν, στην Υεμένη. Η Χεζμπολάχ το αρνείται πάντως.
Ο ρόλος της στο Λίβανο
Η κυριαρχία της Χεζμπολάχ στο Λίβανο στηρίζεται στο οπλοστάσιό της και στην υποστήριξη πολλών Σιιτών, που θεωρούν ότι η ομάδα υπερασπίζεται το Λίβανο από το Ισραήλ. Οι επικριτές της οργάνωσης λένε ότι η Χεζμπολάχ έχει υπονομεύσει το κράτος και την κατηγορούν ότι οδηγεί μονομερώς τον Λίβανο σε συγκρούσεις. Επίσης διαθέτει υπουργούς στην κυβέρνηση και βουλευτές στο κοινοβούλιο.
Το 2008, μια διαμάχη για την εξουσία με αντιπάλους της εντός του Λιβάνου, υποστηριζόμενους από τη Δύση και τη Σαουδική Αραβία, εξελίχθηκε σε μια σύντομη σύγκρουση. Μαχητές της Χεζμπολάχ κατέλαβαν τμήματα της Βηρυτού μετά την υπόσχεση της κυβέρνησης να λάβει μέτρα κατά του στρατιωτικού δικτύου επικοινωνιών της ομάδας. Η Χεζμπολάχ εισήλθε στην πολιτική εμφανέστερα το 2005, αφού η σύμμαχος Συρία αποσύρθηκε μετά τη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού Ραφίκ Αλ Χαρίρι, ο οποίος συμβόλιζε τη σαουδαραβική επιρροή στο Λίβανο. Δικαστήριο που υποστηρίχθηκε από τον ΟΗΕ καταδίκασε αργότερα ερήμην τρία μέλη της Χεζμπολάχ για τη δολοφονία. Η Χεζμπολάχ αρνείται κάθε ρόλο, περιγράφοντας το δικαστήριο ως εργαλείο των εχθρών της.
Το 2016, ο προσκείμενος στη Χεζμπολάχ χριστιανός πολιτικός Μισέλ Αούν έγινε πρόεδρος. Δύο χρόνια αργότερα, η Χεζμπολάχ και οι σύμμαχοί της κέρδισαν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Η πλειοψηφία αυτή χάθηκε το 2022, αλλά η ομάδα συνέχισε να ασκεί μεγάλη επιρροή.
Η οργάνωση διεξήγαγε εκστρατεία εναντίον ενός δικαστή, ο οποίος ερευνούσε την έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού το 2020, αφού αυτός προσπάθησε να ανακρίνει τους συμμάχους της. Η αντιπαράθεση προκάλεσε θανατηφόρες συγκρούσεις στη Βηρυτό το 2021.
Για ποιους αποτελεί τρομοκρατική οργάνωση
Οι δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, χαρακτηρίζουν τη Χεζμπολάχ τρομοκρατική οργάνωση. Το ίδιο ισχύει και για τα αραβικά κράτη του Κόλπου που είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατατάσσει τη στρατιωτική πτέρυγα της Χεζμπολάχ στην κατηγορία των τρομοκρατικών οργανώσεων, αλλά όχι την πολιτική της πτέρυγα.
Τέλος, η Αργεντινή κατηγορεί τη Χεζμπολάχ και το Ιράν για τη βομβιστική επίθεση του 1994 σε κέντρο εβραϊκής κοινότητας στο Μπουένος Άιρες, κατά την οποία σκοτώθηκαν 85 άτομα, και για την επίθεση του 1992 στην ισραηλινή πρεσβεία στο Μπουένος Άιρες, κατά την οποία σκοτώθηκαν 29 άτομα. Και οι δύο αρνούνται την ευθύνη.
Με πληροφορίες από Reuters -zdf
