Ο θάνατος της Μαχσά Αμινί πυροδότησε αλυσιδωτές αντιδράσεις στο Ιράν, φέρνοντας τις αρχές αντιμέτωπες με μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979. Μια πρόκληση της οποίας η έκβαση παραμένει αβέβαιη.
Η σπίθα που άναψε τη φωτιά των διαδηλώσεων, οι οποίες έχουν λάβει χαρακτήρα εξέγερσης, ήταν ο θάνατος της 22χρονης Ιρανής με κουρδική καταγωγή. Η Μαχσά Αμινί συνελήφθη από την αστυνομία ηθών στην Τεχεράνη για παραβίαση του αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα που επιβάλλει στις γυναίκες να φορούν μαντίλα.
Μεταφέρθηκε αρχικά σε κέντρο κράτησης και άφησε την τελευταία της πνοή στις 16 Σεπτεμβρίου σε νοσοκομείο. Σύμφωνα με τις ιρανικές αρχές, ο θάνατός της σχετίζεται με εγκεφαλική πάθηση. Ωστόσο, η οικογένειά της υποστηρίζει ότι η κοπέλα πέθανε εξαιτίας ενός θανατηφόρου χτυπήματος στο κεφάλι.
One month ago the Islamic Republic closed #MahsaAmini 's eyes to this world and awakened an entire nation.#IranRevolution #مهسا_امینی pic.twitter.com/5A6tzXDC0B
— ATARI (@atari74930106) October 16, 2022
Έκτοτε, πολλές κοπέλες πρωτοστάτησαν στις διαδηλώσεις που συγκλονίζουν το Ιράν, φωνάζοντας αντικυβερνητικά συνθήματα, βγάζοντας και καίγοντας τις μαντίλες τους, ορθώνοντας το ανάστημά τους απέναντι στους αστυνομικούς.
This the true essence of Iran’s revolution
— Sima Sabet | سیما ثابت (@Sima_Sabet) October 14, 2022
Woman, life, freedom #MahsaAmini #IranRevolution pic.twitter.com/MgGwlb63vJ
Έναν μήνα αργότερα, το κίνημα διαμαρτυρίας που ξεκίνησε από το ιρανικό Κουρδιστάν, τη γενέτειρα της Μαχσά Αμινί, εξαπλώθηκε σε όλο το Ιράν: σε σχολεία, πανεπιστήμια ακόμη και διυλιστήρια πετρελαίου. Συγκρούσεις ξέσπασαν εξάλλου το βράδυ του Σαββάτου στη φυλακή Εβίν της Τεχεράνης, όπου κρατούνται πολιτικοί κρατούμενοι.
Mass murdering is happening right now in #Evin prison. Islamic republic (dictatorship of khamenei in Iran) is shooting prominent politicians, artists, poets, journalists and protesters inside prison. #MahsaAmini #OpIran #اوین pic.twitter.com/vlwzyzZXB7
— من یک معترض هستم (@rishosibil) October 15, 2022
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το κίνημα δεν πρόκειται να καταλαγιάσει παρά τη βίαιη καταστολή, τις μαζικές συλλήψεις και τη λογοκρισία του διαδικτύου. Αλλά «για να επιτύχει» πρέπει να γίνει πιο δομημένο, σύμφωνα με τον Κορνίλιους Αντέμπαρ από την MKO Carnegie Europe, ο οποίος υπογραμμίζει ότι χρειάζονται «πολύ περισσότερα από διαδηλώσεις και κυρώσεις» για να ανατραπεί το καθεστώς.
Σε ένα Ιράν που πλήττεται από τις αμερικανικές κυρώσεις και μαστίζεται από την οικονομική κρίση, διαδηλώσεις έχουν συγκλονίσει τα τελευταία χρόνια τη χώρα, όπως το 2009 μετά την αμφιλεγόμενη επανεκλογή του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ στην προεδρία ή το 2019 λόγω της απότομης αύξησης των τιμών της ενέργειας.
Αλλά κανένα από αυτά τα κινήματα δεν αποτέλεσε τόσο σοβαρή απειλή για τα θεμέλια της Ισλαμικής Δημοκρατίας, υπογραμμίζει η Σέιντι Σαντρ, επικεφαλής της ΜΚΟ Justice for Iran (Δικαιοσύνη για το Ιράν) με έδρα τη Βρετανία. Οι σημερινές διαδηλώσεις είναι «πολύ μεγαλύτερες» από του 2019, εξηγεί η ιρανή δικηγόρος.
«Η εξέγερση ξεκίνησε ως απάντηση στους περιορισμούς για τις γυναίκες […] αλλά εξελίχθηκε σε εκστρατεία για την ανατροπή του καθεστώτος», αναφέρει μελέτη του Soufan Center με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Συνθήματα όπως «θάνατος στον δικτάτορα» δεν είχαν ακουστεί τόσο πολύ. Αφίσες με το πρόσωπο του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, του αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ σκίστηκαν και άλλες που απεικόνιζαν τον στρατηγό Κασέμ Σουλεϊμανί - ο οποίος σκοτώθηκε σε αμερικανική επιδρομή στο Ιράκ τον Ιανουάριο του 2020- κάηκαν.
Σε social media έχουν αναρτηθεί βίντεο με διαδηλωτές να προβάλλουν αντίσταση σε αστυνομικούς, να πυρπολούν περιπολικά και να στήνουν οδοφράγματα.
Today. Destroying the statue of Khomeini, the founder of the Islamic Republic in Neyshabur, in northeast Iran, by determined & passionate protesters. People risk their lives to do what was considered “extreme” just a month ago. #MahsaAmini #IranRevolution #مهسا_امینی pic.twitter.com/kd0CoBvhIH
— Omid Memarian (@Omid_M) October 14, 2022
Ο απολογισμός είναι βαρύς: η καταστολή των διαδηλώσεων έχει στοιχίσει τη ζωή σε τουλάχιστον 108 ανθρώπους, σύμφωνα με τη ΜΚΟ Iran Human Rights με έδρα τη Νορβηγία. Οι αρχές προχωρούν σε μπαράζ συλλήψεων, στοχεύοντας ιδιαίτερα δημοσιογράφους, ακτιβιστές και καλλιτέχνες.
See how we the woman of Iran get beaten up to death by morality police & pass our message to your government in the West.
— Masih Alinejad 🏳️ (@AlinejadMasih) October 15, 2022
Sanctioning morality police without taking action against those who order morality police to kill women is futile.#MahsaAmini
pic.twitter.com/qRcY0Kaepc
Η εξέγερση έχει αφήσει στο περιθώριο τους παραδοσιακούς πολιτικούς αγώνες στο Ιράν μεταξύ ρεφορμιστών και συντηρητικών, προσελκύοντας την προσοχή της διεθνούς κοινότητας που είχε εστιάσει τους προηγούμενους μήνες στις διαπραγματεύσεις γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, AFP
