Καθώς η Ευρώπη παρακολουθεί μια νέα πραγματικότητα, την Τετάρτη, ο σερ Κιρ Στάρμερ απέτισε έναν συγκλονιστικό φόρο τιμής σε έξι Βρετανούς στρατιώτες που έχασαν τη ζωή τους στο Αφγανιστάν πριν από 13 χρόνια.
Διάβασε τα ονόματά των Βρετανών στρατιωτών πολύ προσεκτικά, ένα προς ένα. Το Σώμα έμεινε σιωπηλό. Στη συνέχεια, ο πρωθυπουργός πρόσθεσε έναν φόρο τιμής σε έναν 22χρονο Βρετανό Πεζοναύτη, ο οποίος σκοτώθηκε επίσης στις 6 Μαρτίου, αλλά το 2007 στην επαρχία Χελμάντ. Ήταν οδυνηρές στιγμές, σε μια συνήθως θορυβώδη και ακατέργαστα κομματική περίσταση της πολιτικής εβδομάδας. Κατά τη διάρκεια των πολέμων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, είπε ο Στάρμερ στους βουλευτές, 642 άτομα έχασαν τη ζωή τους «πολεμώντας για τη Βρετανία μαζί με τους συμμάχους μας». Πολλοί περισσότεροι είχαν τραυματιστεί. «Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τη γενναιότητα και τη θυσία τους», δήλωσε ο Στάρμερ.
Αλλά τα αφιερώματα του πρωθυπουργού δεν ήταν μόνο για τις οικογένειες των χαμένων στρατιωτών. Ούτε ήταν μόνο για τα βρετανικά αυτιά. Είχαν επίσης σκοπό να ακουστούν δυνατά και καθαρά στις ΗΠΑ, μέσα στην κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, κυρίως από τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος την προηγούμενη ημέρα είχε εμφανιστεί να μην σέβεται τα βρετανικά στρατεύματα λέγοντας ότι η συμμετοχή των ΗΠΑ στην οικονομία της Ουκρανίας είναι «καλύτερη εγγύηση ασφάλειας από 20.000 στρατιώτες από κάποια τυχαία χώρα που δεν έχει πολεμήσει σε πόλεμο εδώ και 30 ή 40 χρόνια».
Λιγότερο από μία εβδομάδα μετά την απτή «ερωτική συνάντηση» του Στάρμερ με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι απόψεις σχετικά με τον τρόπο αντίδρασης στη νέα αμερικανική κυβέρνηση είχαν εξελιχθεί, όχι μόνο εδώ, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Τα άγρια, αλλοπρόσαλλα και ενίοτε προσβλητικά σχόλια του Τραμπ και του Βανς για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, είχαν αφήσει τους πολιτικούς σε αυτή την πλευρά του Ατλαντικού να αντιμετωπίσουν δύο αυγουστιάτικες πραγματικότητες: Πρώτον, ότι έπρεπε, με κάποιο τρόπο, να βρουν τρόπους να αντιδράσουν στον Τραμπ και τον Βανς χωρίς να υποδαυλίσουν τις εντάσεις σε ακόμη πιο επικίνδυνα επίπεδα. Και δεύτερον ότι μακροπρόθεσμα έπρεπε να διαμορφώσουν ένα πραγματικό σχέδιο για έναν κόσμο στον οποίο οι ΗΠΑ δεν θα αποτελούσαν πλέον τον ακρογωνιαίο λίθο της δυτικής ασφάλειας. Όπως το έθεσε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης: «Έχει καταστεί σαφές ότι ο Τραμπ δεν λέει αυτά που λέει μόνο και μόνο για να μας ταρακουνήσει, αλλά τα λέει επειδή τα εννοεί».
Εν μέσω της αναταραχής, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρισκόταν την Πέμπτη στις Βρυξέλλες για να συμμετάσχει σε σύνοδο κορυφής της ΕΕ που συγκλήθηκε για την αντιμετώπιση της κρίσης ασφαλείας. Υπό τον ήχο αυθόρμητων χειροκροτημάτων, οι ηγέτες της ΕΕ σηκώθηκαν όρθιοι για να του σφίξουν το χέρι, προσφέροντας χτυπήματα στην πλάτη και φιλιά στον αέρα. Ενώ ο Ζελένσκι βρισκόταν εκεί, ο απεσταλμένος του Τραμπ για την Ουκρανία Κιθ Κέλογκ έδωσε μια βάναυση αιτιολόγηση της απόφασης της χώρας του να παγώσει τη στρατιωτική βοήθεια: «Ο καλύτερος τρόπος που μπορώ να το περιγράψω είναι κάτι σαν να χτυπάς ένα μουλάρι με ένα τετράγωνο στη μύτη. Τους τραβάς την προσοχή».
Τα σημάδια ότι η Ευρώπη περνάει μια ιστορική αλλαγή ακούγονταν παντού, από τη ρητορική του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, τις εξαιρετικά φιλόδοξες ιδέες για συλλογική άμυνα που εξέφρασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέχρι την ανακοίνωση την Παρασκευή του Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ ότι όλοι οι άνδρες στη χώρα του θα πρέπει να υποβληθούν σε στρατιωτική εκπαίδευση. Αλλά ήταν στη Γερμανία που η αλλαγή επήλθε σαν σεισμός.
Μετά από μήνες προεκλογικής εκστρατείας για την υπεράσπιση του αυστηρού«φρένου χρέους» της χώρας του, ο νέος καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς συνήψε συμφωνία με τους πιθανούς εταίρους του στον συνασπισμό, το SPD, για τη συγκέντρωση εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ για την άμυνα και τις υποδομές. Οι αυστηροί κανόνες για το χρέος στήριξαν ολόκληρη την οικονομική δομή της μεταπολεμικής Γερμανίας. Αλλά τώρα οι ανάγκες πρέπει. «Δεδομένης της απειλής για την ελευθερία μας και την ειρήνη στην ήπειρό μας, το μάντρα για την άμυνά μας πρέπει να είναι - ό,τι χρειαστεί», δήλωσε ο Μερτς.
Ο Μακρόν, ο οποίος έχει υποστηρίξει την «στρατηγική αυτονομία» της Ευρώπης από την ανάληψη των καθηκόντων του το 2017, θα μπορούσε να αισθανθεί μια αίσθηση δικαίωσης. «Επιθυμία μας είναι να είμαστε μια δύναμη ειρήνης και ισορροπίας«, δήλωσε στους δημοσιογράφους μετά την έκτακτη σύνοδο κορυφής της ΕΕ. «Να εξοπλιστούμε για να αποφύγουμε τον αυριανό πόλεμο». Χαρακτήρισε τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, ως «ιμπεριαλιστή που επιδιώκει να ξαναγράψει την ιστορία».
«Η Ευρώπη βγαίνει μπροστά», δήλωσε στον Observer μία από τους συμμάχους του Μακρόν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Valérie Hayer, επικεφαλής της φιλελεύθερης ομάδας Renew. «Οι χώρες της ΕΕ πρέπει τώρα να διατηρήσουν το νέο ρυθμό και να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει, δηλαδή τις κοινές αμυντικές δαπάνες και την κοινή πυρηνική αποτροπή», πρόσθεσε, αναφερόμενη στην πρόταση του Μακρόν να συζητηθεί η επέκταση της πυρηνικής ομπρέλας της Γαλλίας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Οι εφημερίδες της Γερμανίας αναγνώρισαν το μέγεθος της στιγμής για μια χώρα που για πολύ καιρό, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, απέφευγε την άμεση στρατιωτική συμμετοχή. «Σε αυτή την ιστορική καμπή, η Γερμανία δεν μπορεί να σκύψει το κεφάλι», δήλωσε η Μαρίνα Κορμπάκη, γράφοντας στο Der Spiegel. «Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να φέρει κοντά τους Ευρωπαίους, να τους ενθαρρύνει και να τους καθοδηγήσει ώστε να διασφαλίσουν τη δική τους ασφάλεια. Πρέπει να δώσει το καλό παράδειγμα, πρέπει επιτέλους να διαμορφώσει την Bundeswehr σε έναν ισχυρό στρατό, με επενδύσεις σε υλικό και προσωπικό. Μόνο τότε θα ακολουθήσουν και άλλα κράτη το παράδειγμά της. Μόνο τότε ο Ρώσος Βλαντιμίρ Πούτιν θα πάρει στα σοβαρά την Ευρώπη».
Αργότερα αυτόν τον μήνα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα συμπληρώσει τις λεπτομέρειες του σχεδίου της για τη χρηματοδότηση της άμυνας, όταν παρουσιάσει την πολυαναμενόμενη Λευκή Βίβλο. Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ κάνει έφοδο σε κάθε ντουλάπι για να βρει χρήματα για την άμυνα: οι δημοσιονομικοί κανόνες θα χαλαρώσουν για να επιτραπεί στα κράτη μέλη να αυξήσουν τα ελλείμματα και το χρέος για να χρηματοδοτήσουν στρατιωτικές αγορές, ένα μέτρο που θα μπορούσε να συγκεντρώσει 650 δισ. ευρώ αν κάθε χώρα έκανε το μέγιστο δυνατό. Τα αναπτυξιακά κονδύλια της ΕΕ θα μπορούσαν επίσης να ανακατανεμηθούν στην άμυνα, εφόσον το επιλέξουν οι κυβερνήσεις. Τα κράτη μέλη θα μπορούν να λαμβάνουν δάνεια από ένα ταμείο ύψους 150 δισ. ευρώ, δανεικά χρήματα που θα εξασφαλίζονται από αχρησιμοποίητα χρήματα του προϋπολογισμού της ΕΕ.
Με τη φιλοπουτινική Ουγγαρία να προσπαθεί να σταθεί εμπόδιο στην ΕΕ, οι Βρυξέλλες διερευνούν όλο και περισσότερο πώς μπορούν να προωθήσουν την υποστήριξη προς την Ουκρανία μέσω "συνασπισμών των προθύμων" και όχι μέσω της ομοφωνίας μεταξύ των μελών του μπλοκ.
Οι όποιες αμφιβολίες είχαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες για τις προθέσεις του Τραμπ απέναντι στην Ουκρανία έχουν πλέον διαλυθεί βάναυσα. Η Ντάουνινγκ Στριτ εξακολουθεί να επιμένει ότι βρίσκεται σε συνεχείς συζητήσεις με την κυβέρνηση Τραμπ σχετικά με την προσφορά μόνιμης εγγύησης ασφαλείας από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε περίπτωση υπογραφής ειρηνευτικής συμφωνίας. Αλλά δεν υπάρχουν εμφανή σημάδια προόδου. Είκοσι τέσσερα αργότερα, μετά την αναστολή της βοήθειας προς τη χώρα, η ανταλλαγή πληροφοριών από τις ΗΠΑ περιορίστηκε. Στη συνέχεια, η κυβέρνηση Τραμπ διέταξε την αμερικανική εταιρεία τεχνολογίας Maxar να σταματήσει να μοιράζεται με την Ουκρανία τις δορυφορικές εικόνες της για τις ρωσικές θέσεις στο πεδίο της μάχης.
Αυτά τα τιμωρητικά μέτρα άφησαν τους Ουκρανούς αναστατωμένους. Τα συστήματα συναγερμού που προειδοποιούσαν τους πολίτες για επερχόμενους πυραύλους και την απογείωση ρωσικών βομβαρδιστικών αεροσκαφών δεν λειτουργούσαν πλέον αποτελεσματικά. Η Ρωσία εκμεταλλεύτηκε ζοφερά αυτή τη νέα κατάσταση εξαπολύοντας την Παρασκευή μια μεγάλη αεροπορική επιδρομή εναντίον του ενεργειακού δικτύου και των ιδιωτικών κατοικιών της Ουκρανίας. Ο Τραμπ αδιαφόρησε για το μακελειό που είχε επιτρέψει. Ήταν «αυτό που θα έκανε ο καθένας», είπε.
Λίγες ώρες μετά το πάγωμα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, το Κρεμλίνο εξαπέλυσε μεγάλη επίθεση κατά των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας στην περιοχή του Κουρσκ, όπου το Κίεβο κατέχει εδώ και επτά μήνες μια μικρή περιοχή στο εσωτερικό της δυτικής Ρωσίας. Τα βορειοκορεατικά και ρωσικά στρατεύματα διέσπασαν, νότια της ρωσικής πόλης Σούντζα που βρίσκεται υπό ουκρανική κατοχή. Άγνωστος αριθμός Ουκρανών στρατιωτών σκοτώθηκε.
Περίπου 10.000 ουκρανοί στρατιώτες εντός της περιφέρειας Κουρσκ κινδυνεύουν με περικύκλωση. Τις επόμενες ημέρες - καθώς Ουκρανοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι συναντώνται στη Σαουδική Αραβία - ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια δύσκολη απόφαση. Ήλπιζε να χρησιμοποιήσει το έδαφος ως διαπραγματευτικό χαρτί στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. Μαζί με τον επικεφαλής διοικητή της Ουκρανίας συνταγματάρχη Ολεξάντρ Σίρσκι, ο Ζελένσκι μπορεί είτε να διατάξει την αποχώρηση είτε να ελπίζει ότι μια σφαγή μπορεί με κάποιο τρόπο να αποφευχθεί. Μιλώντας στον Observer, οι Ουκρανοί στρατιώτες δήλωσαν ότι δεν είχαν άλλη επιλογή από το να συνεχίσουν να πολεμούν. «Αυτό που λέει ο Τραμπ είναι λάθος. Είναι ανοησίες. Δεν φαίνεται να καταλαβαίνει ότι τα Ορκ (Ρώσοι στρατιώτες) έρχονται εδώ για να μας σκοτώσουν», είπε ένας από αυτούς και πρόσθεσε: «Οι Ρώσοι μας βομβαρδίζουν κάθε βράδυ. Δολοφονούν τις γυναίκες και τα παιδιά μας. Χρειαζόμαστε όπλα για να μπορούμε να αντεπιτεθούμε. Αυτός ο πόλεμος είναι ο πόλεμος του καλού ενάντια στο κακό. Ελπίζουμε ότι η Ευρώπη και ο κόσμος θα μας βοηθήσουν».
Μετά την οξεία συνάντησή τους στον Λευκό Οίκο, ο Ζελένσκι και η ομάδα του προσπάθησαν να διορθώσουν τις σχέσεις τους με τον Τραμπ. Την περασμένη εβδομάδα ο Ζελένσκι σκιαγράφησε πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει μια κατάπαυση του πυρός: μια «εκεχειρία» στον ουρανό, η οποία θα έβλεπε και τις δύο πλευρές να σταματούν τις επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους, και μια παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Μαύρη Θάλασσα. Δεν έγινε καμία αναφορά σε μια ευρωπαϊκή ειρηνευτική δύναμη ή σε εγγυήσεις ασφαλείας - το θέμα που εξόργισε τον Τραμπ, όταν ο Ζελένσκι το έθεσε στο Οβάλ Γραφείο.
Ο Πούτιν, ωστόσο, δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για την ειρήνη. Οι σύμβουλοί του λένε ότι η Ρωσία δεν είναι διατεθειμένη να συμβιβαστεί σε κανένα από τα αιτήματά της. Περιλαμβάνουν την κατάληψη τεσσάρων ουκρανικών περιοχών, συμπεριλαμβανομένων περιοχών που δεν ελέγχει η Ρωσία, την μη νατοϊκή «ουδετερότητα» της Ουκρανίας και την απομάκρυνση της κυβέρνησης Ζελένσκι. Όλη την ώρα αυξάνονται οι υποψίες ότι ο Λευκός Οίκος φαίνεται να είναι εταίρος στην εκστρατεία της Ρωσίας κατά του Ζελένσκι, καθώς οι ηγέτες της Ευρώπης αναζητούν απεγνωσμένα τρόπους αντίδρασης καθώς οι βεβαιότητες της 80χρονης διατλαντικής συμμαχίας καταρρέουν μπροστά στα μάτια τους.
Με πληροφορίες από Guardian
