To Brexit ήταν ένας πολιτικός σεισμός, αλλά στη ζωή των βρετανών πολιτών οι δονήσεις του είχαν γίνει αισθητές πολύ πριν οι κάλπες του δημοψηφίσματος κλείσουν. Η Lakshmi D'Souza διαισθάνθηκε αυτή την πικρή ομίχλη που θα τύλιγε τη χώρα, αμέσως μετά το δημοψήφισμα, εκεί που την προηγούμενη Πέμπτη έσπρωχνε το καρότσι της, νωρίς το πρωί, στα δυτικά του Λονδίνου.
Η D'Souza μόλις είχε προσπεράσει μία γυναίκα, η οποία την προειδοποίησε "να προσέχει". Ένας άντρας στον δρόμο ήδη φώναζε ρατσιστικά μηνύματα παρενοχλώντας έναν καταστηματάρχη και έναν περαστικό. Όταν πέρασε η D'Souza με το μωρό της στο καρότσι, ο ίδιος άντρας την κοίταξε στα μάτια και έφτυσε κάτω. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε η γυναίκα φοβήθηκε ότι το δημοψήφισμα είχε ήδη απελευθερώσει μια φρενίτιδα μίσους.
Ειδικά το κρίσιμο για το δημοψήφισμα διάστημα που μεσολάβησε από την προηγούμενη Πέμπτη έως την Κυριακή, ήταν ενδεικτικό ότι κάτι "δουλεύει" υπόγεια στον κοινωνικό ιστό και περίμενε την κατάλληλη συγκυρία για να εκδηλωθεί.
Η ίδια εξηγεί πως θα χρειάζονταν πολύ περισσότερα από έναν ανόητο για να ενοχληθεί, ωστόσο καταλαβαίνει ότι όλο αυτό πηγαίνει πολύ πιο μακριά από τον συγκεκριμένο ανόητο. "Το περιστατικό ήταν απλώς ένας υπαινιγμός ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές θα γίνουν χειρότερες ακριβώς λόγω της πολιτικής απόφασης που εκκρεμούσε... και φυσικά αυτό απλώς με τρελαίνει", λέει η D'Souza.
Όσο η συγκεκριμένη γυναίκα παραθέτει τη δική της φαινομενικά ανώδυνη μαρτυρία, περίπου 3 αστυνομικές οργανώσεις, καθώς και sites και οργανισμοί που καταγράφουν τέτοιου είδους δραστηριότητα, εδώ και περίπου έναν μήνα βλέπουν τις καταγγελίες και τις αναφορές για ρατσιστικές παρενοχλήσεις ή για ρητορική μίσους να αυξάνονται κατακόρυφα από τη μία μέρα στην άλλη. Ειδικά το κρίσιμο για το δημοψήφισμα διάστημα που μεσολάβησε από την προηγούμενη Πέμπτη έως την Κυριακή, ήταν ενδεικτικό ότι κάτι "δουλεύει" υπόγεια στον κοινωνικό ιστό και περίμενε την κατάλληλη συγκυρία για να εκδηλωθεί. Ένα απλό παράδειγμα: η οργάνωση "Tell Mama", που υποστηρίζει την καταπολέμηση της Ισλαμοφοβίας μέσα σε λιγότερο από 72 ώρες δέχθηκε περί τις 33 καταγγελίες περί ρατσιστικής συμπεριφοράς και ενώ υπό κανονικές συνθήκες θα λάμβανε 40-45 τον μήνα..!
Την ίδια στιγμή, στο Great Yarmouth, ο Colin Goffin, ως αντιπρόδρος ενός εκπαιδευτικού συνδέσμου, ενημερώθηκε για κρούσματα αποδοκιμασιών, προς δυτικο-ευρωπαίους εργάτες, με αποκορύφωμα αυτών των συμπεριφορών το πρωί της Παρασκευής, λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος. Εκείνη την ίδια μέρα, ο Goffin είχε πάει να συναντήσει έναν φίλο, κοσοβάρικης καταγωγής, διευθυντή μιας μικρής επιχείρησης στην περιοχή. Η συζήτηση τους περιστράφηκε γύρω από το δημοψήφισμα και το γεγονός ότι στο Νόρφολκ το 72% είχε ψηφίσει την έξοδο της Βρετανίας από την ευρωπαϊκή "ομπρέλα".
"Προσπαθούσα να του εξηγήσω ότι δεν συμφωνώ με την απόφαση ή με τον τρόπο που το ζήτημα της μετανάστευσης έχει χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της καμπάνιας, αλλά πλέον ήταν αργά: η παρενόχληση εναντίον υπαλλήλων διαφόρων εθνικοτήτων είχε ήδη αρχίσει. Μου αποκάλυψε ότι υπήρχε κόσμος που σταματούσε μόνο για να χλευάσει το προσωπικό του και να του ευχηθεί... καλό ταξίδι, μακριά από τη χώρα. Ήταν σαφές ότι δεν έχασαν καθόλου τον χρόνο τους: τα αισθήματα μίσους τους ήταν ήδη εκεί".
Πολλοί δηλώνουν ντροπή για τη συμπεριφορά των συμπατριωτών τους, για ανθρώπους που μέχρι χθες γνώριζαν και συμπεριφέρονταν κόσμια, πολιτισμένα, βάσει των αρχών της πολιτείας, πολίτες, όμως, "που ξαφνικά ένιωσαν ότι είναι απολύτως ΟΚ να φέρονται πλέον έτσι", να... καθαρίσουν το "σπίτι" τους.
Ένας αρχιτέκτονας, ο Τόνι, ισπανικής καταγωγής που ζει στο Μπράιτον κατάλαβε τη διαφορά επιστρέφοντας ύστερα από ένα Σαββατοκύριακο εκτός Ηνωμένου Βασιλείου. Στον έλεγχο διαβατηρίων συνέπεσε με μία ομάδα 4 αντρών, ένας εκ των οποίων φώναζε: "Γιατί αυτοί οι αναθεματισμένοι μετανάστες βρίσκονται στην ίδια σειρά με εμάς;". Οι φίλοι του γέλασαν και συνέχισαν να μιλούν τόσο δυνατά, χωρίς ντροπή που όλοι μπορούσαν να ακούσουν και κυρίως να καταλάβουν τι ακριβώς έλεγαν. "Ήταν πραγματικά πολύ αμήχανο όλο αυτό. Ζω στο Λονδίνο 4 χρόνια και ποτέ στο παρελθόν δεν είχα ζήσει κάτι τέτοιο", λέει ο Τόνι.
Ακόμη κι αν ένας άλλος επιβάτης, βρετανός, έδειξε ενοχλημένος από τη συμπεριφορά αυτών των αντρών, ο Τόνι σοκαρίστηκε από το συμβάν. "Αναρωτιέται αν πρέπει να παραμείνω στη Βρετανία, αν θα καταλήξω πολίτης Β' κατηγορίας τώρα πια"...
Στο μεταξύ, όλο και πληθαίνουν τα ρατσιστικά περιστατικά και τα κρούσματα ξενοφοβίας στη χώρα: από την εμπρηστική επίθεση σε κρεοπώληδες στο Walsall, μέχρι τα μηνύματα μίσους σε τοίχους της συνοικίας των Πολωνών, μέχρι και φέιγ βολάν με παρόμοια μότο, ακόμη και κάρτες που ταχυδρομήθηκαν σε Πολωνούς και τους συμβούλευαν να εγκαταλείψουν τη χώρα.
Παρά τις δεσμεύσεις του απερχόμενου πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, ότι θα καταρτιστεί ένα σχέδιο αντιμετώπισης των ρατσιστικών εγκλημάτων και της ρητορικής μίσους εναντίον μεταναστών, ο φόβος έχει φωλιάσει για τα καλά στη Βρετανία και φυσικά οι πολίτες αναρωτιούνται για τα αίτια αυτής της ξαφνικής έκρηξης; Ο Paul Bagguley, κοινωνιολόγος στο πανεπιστήμιο του Leeds, στέκεται με σκεπτικισμό σ' αυτόν τον... χαρωπό τόνο του ρατσισμού, σ' αυτά τα μοχθηρά χαμόγελα με τα οποία κάποιοι κοντοστέκονταν για να αποχαιρετήσουν τους εργάτες και υπαλλήλους διαφόρων εθνικοτήτων. "Αυτό που συνέβαινε ήταν ένα είδος γιορτής, κάτι σαν ρατσιστικοί εορτασμοί. Με τη μετανάστευση να θεωρείται ο δεύτερος λόγος για τον οποίο ο μέσος βρετανός ψήφισε υπέρ του Brexit, είναι επόμενο, ο κόσμος να εκφράζει μία αίσθηση υπεροχής και επιτυχίας, να αισθάνεται ότι κέρδισε", λέει ο κοινωνιολόγος.
"Οι άνθρωποι δεν έχουν αλλάξει",λέει ο ίδιος, "εκτιμώ ότι η χώρα χωρίστηκε στα δύο ή για την ακρίβεια στα τρία. Σ' εκείνους που ήταν ανεκτικοί, σ' εκείνους που δεν ήταν και σ' εκείνους που ενθαρρύνονται από αυτό που συμβαίνει τώρα στη χώρα. Σε άλλες περιόδους, οι άνθρωποι ήταν ευγενείς και συμβίωναν καλά".
Αν και ο Bagguley δεν είναι σίγουρος για το αν το δημοψήφισμα και η καμπάνια του Brexit καλλιέργησε όλο αυτό το αίσθημα μίσους, θεωρεί ότι ακόμη και οι αναφορές περί "πολιτικού ελέγχου", πρακτικά μεταφράστηκε και όχι τυχαία σε "έλεγχο των συνόρων", οδηγώντας τελικά τους ανθρώπους στο να υιοθετήσουν αυτές τις καθόλου ανεκτικές συμπεριφορές σε συμπολίτες με τους οποίους μέχρι χθες ήταν φίλοι, συνεργάζονταν, ζούσαν μαζί.
Από την πλευρά του, ο Simon Woolley, διευθυντής του site (που αποτελεί και πολιτικό κίνημα στη Βρετανία) "Operation Black Vote", το πηγαίνει ακόμη πιο μακριά. "Όσοι υποστήριξαν το Brexit, με τη σωβινιστική τους ρητορική, έχουν δημιουργήσει εμπόλεμη κατάσταση στη χώρα. Κάνοντας σημαία τους συνθήματα τύπου "θέλουμε τη χώρα μας πίσω", μετέτρεψαν τους μετανάστες σε εχθρούς και καταληψίες που πρέπει άμεσα να αποβληθούν".
Η αναταραχή που ακολούθησε το δημοψήφισμα - με τη στερλίνα σε ελεύθερη πτώση και την ηγεσία των δύο βασικών πολιτικών κομμάτων της Βρετανίας σε πλήρη αποδιοργάνωση - έπαιξε και αυτή τον ρόλο της, σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο. "Σε καιρούς γενικευμένης κρίσης, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν ή να μην κάνουν δημοσίως, όσα υπό κανονικές συνθήκες θα έκαναν ή δεν θα έκαναν".
Φυσικά αυτό δεν είναι παρηγοριά για τις ρατσιστικές επιθέσεις με θύματα μετανάστες που σημειώνονται από την προηγούμενη Πέμπτη σε πολυσύχναστα σημεία, όπως σταθμοί του υπόγειου ή του τραμ ή σε πολυσύχναστα σημεία του Ηνωμένου Βασιλείου.
"Οι Ρώσοι είναι όλοι τους καθάρματα και οι Πολωνοί πρέπει να φύγουν από τη χώρα". Να τι άκουσε η 24χρονη Corinne Abrahams ενώ γυρνούσε με τον υπόγειο. Πολλοί δυσφόρησαν μέσα στο βαγόνι, κανένας δεν μίλησε, όμως, η Abrahams, εβραϊκής καταγωγής δεν άντεξε να ακούει αυτό το παραλήρημα σιωπηλή. "Οι άνθρωποι μου το έχουν ξαναπεράσει όλο αυτό. Δεν θέλω αυτό που έζησαν να συμβεί και σε άλλους". Αυτός ήταν κι ο λόγος που σηκώθηκε από το κάθισμα της, φωνάζοντας σ΄αυτόν τον τύπο ότι αποτελεί ντροπή για την ίδια του τη χώρα. Και τις της απάντησε; Ότι είναι πραγματικός Βρετανός και ότι αυτή εδώ είναι η χώρα του.
Ωστόσο, το ενδιαφέρον και το πραγματικά ασυνήθιστο στις ρατσιστικές επιθέσεις που τώρα εκδηλώνονται είναι το που κατευθύνονται. Αυτός ο ρατσισμός είναι διαφορετικός απ' οτιδήποτε άλλο έχουμε συναντήσει μέχρι σήμερα. Δεν εκδηλώνεται μόνο σε αλλοεθνείς γυναίκες ή μελαμψά παιδιά, δεν αφορά μόνο Ιταλούς και Ισπανούς και κυρίως Μουσουλμάνους. Είναι ένας γενικευμένος ρατσισμός, που στόχο έχει σχεδόν τους... πάντες. Ή για την ακρίβεια όσους δεν ανήκουν ή στην καλύτερη περίπτωση δεν ασπάζονται αυτή την ασφυκτικά κλειστή λευκή βρετανική ταυτότητα. Και αυτά τα δύο - η γενίκευση και η ανωτερότητα του "είδους" - ίσως δημιουργήσουν σοβαρά έκτροπα, πέρα απ' ό,τι είχαμε φανταστεί - στην καρδιά της Βρετανίας.
Με στοιχεία από τον Guardian
