Μονάρχες, πρόεδροι και πρωθυπουργοί αναμένονται μεταξύ των παρευρισκομένων στην εκδήλωση μνήμης για την 80ή επέτειο απελευθέρωσης του Άουσβιτς, στις 27 Ιανουαρίου, αλλά κανένας από αυτούς δεν θα πλησιάσει το μικρόφωνο.
Για πρώτη φορά, ενόψει μιας «στρογγυλή» επετείου της απελευθέρωσης, το Μουσείο του Άουσβιτς απαγόρευσε όλες τις ομιλίες πολιτικών στην εκδήλωση της 27ης Ιανουαρίου, η οποία θα σηματοδοτήσει τα 80 χρόνια από την ημέρα που τα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν το στρατόπεδο το 1945. Μόνο επιζώντες του Άουσβιτς θα μιλήσουν, σε μια εκδήλωση που πιθανότατα θα είναι η τελευταία μεγάλη εκδήλωση μνήμης, καθώς είναι αρκετοί οι επιζώντες που είναι ακόμη ζωντανοί και αρκετά υγιείς για να ταξιδέψουν.
«Δεν θα υπάρξουν καθόλου πολιτικές ομιλίες» δήλωσε ο Πιοτρ Τσιβίνσκι, διευθυντής του Μνημείου και του Μουσείου του Άουσβιτς-Μπίρκεναου, σε πρόσφατη συνέντευξή του στον Guardian. «Θέλουμε να επικεντρωθούμε στους τελευταίους επιζώντες που βρίσκονται ανάμεσά μας και στην ιστορία τους, τον πόνο τους, το τραύμα τους και τον τρόπο με τον οποίο μας προσφέρουν κάποιες δύσκολες ηθικές υποχρεώσεις για το παρόν», πρόσθεσε.
Ωστόσο, η σύγχρονη πολιτική στροβιλίζεται γύρω από την προετοιμασία της εκδήλωσης, απειλώντας να επισκιάσει την τελετή μνήμης. Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας πρότεινε ότι οι αρχές θα ήταν υποχρεωμένες να συλλάβουν τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, εάν ταξίδευε στην Πολωνία για την 80ή επέτειο απελευθέρωσης του Άουσβιτς, δεδομένου ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει εκδώσει ένταλμα σύλληψής του με κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου.
Ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, αναίρεσε την «απειλή» αυτή την Πέμπτη, ανακοινώνοντας ότι οποιοσδήποτε Ισραηλινός πολιτικός, συμπεριλαμβανομένου του Νετανιάχου, μπορεί να επισκεφθεί την τελετή χωρίς φόβο σύλληψης, παρά το γεγονός ότι η Πολωνία έχει υπογράψει το ΔΠΔ. «Η πολωνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει την ασφαλή συμμετοχή των ηγετών του Ισραήλ στις εκδηλώσεις μνήμης στις 27 Ιανουαρίου 2025, ως μέρος της απόδοσης φόρου τιμής στο εβραϊκό έθνος, εκατομμύρια κόρες και γιοι του οποίου έπεσαν θύματα του Ολοκαυτώματος που πραγματοποίησε το Τρίτο Ράιχ», ανέφερε το ψήφισμα που δόθηκε στη δημοσιότητα από το γραφείο του Τουσκ.
Ο Πιοτρ Τσιβίνσκι χαρακτήρισε την όλη συζήτηση ως «προβοκάτσια των μέσων ενημέρωσης», υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρχε καμία ένδειξη ότι ο Νετανιάχου είχε ποτέ προγραμματίσει να επισκεφθεί την τελετή για την 80ή επέτειο απελευθέρωσης του Άουσβιτς. Είπε, ωστόσο, ότι στην εκδήλωση αναμενόταν μια σημαντική ισραηλινή αντιπροσωπεία.
Ο συνεχιζόμενος πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα είναι μόνο ένα από τα πολλά γεγονότα του σήμερα που καθιστούν πιο περίπλοκο να θεωρηθεί η τελετή ως μια απλή συγκέντρωση παγκόσμιων ηγετών σε μια σιωπηλή μνήμη των 1,1 εκατομμυρίων ανθρώπων που σκοτώθηκαν στο Άουσβιτς, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων ήταν Εβραίοι.
Στην Ουκρανία διεξάγεται ένας πόλεμος «από τον έναν απελευθερωτή εναντίον του άλλου»
Το 2005, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έδωσε το παρών στην 60ή επέτειο, εκφωνώντας μια ομιλία στην οποία είπε ότι είναι «αδιανόητο να σκεφτεί κανείς ότι οι άνθρωποι είναι ικανοί για τέτοια βαρβαρότητα» και απέτισε φόρο τιμής στους Σοβιετικούς στρατιώτες που απελευθέρωσαν το στρατόπεδο. Αυτή τη φορά, ωστόσο, δεν προσκλήθηκε καμία ρωσική αντιπροσωπεία.
Ο Πιοτρ Τσιβίνσκι επεσήμανε ότι τόσο Ρώσοι όσο και Ουκρανοί ήταν μεταξύ των στρατευμάτων του Κόκκινου Στρατού που απελευθέρωσαν το στρατόπεδο και ότι ο πόλεμος στη γειτονική Ουκρανία είναι επομένως «ένας πόλεμος που διεξάγεται από τον έναν απελευθερωτή εναντίον του άλλου». Είπε ότι δεν τίθεται θέμα συμμετοχής ρωσικής αντιπροσωπείας στο σημερινό κλίμα: «Ονομάζεται ημέρα απελευθέρωσης και δεν νομίζω ότι μια χώρα που δεν κατανοεί την αξία της ελευθερίας έχει κάτι να κάνει σε μια τελετή αφιερωμένη στην απελευθέρωση. Θα ήταν κυνικό να τους έχουμε εκεί», υπογράμμισε.
Ο Τσιβίνσκι απέρριψε επίσης κάθε παραλληλισμό μεταξύ των ενεργειών της Ρωσίας στην Ουκρανία και της επίθεσης του Ισραήλ στη Γάζα. «Προσπαθώ να μην μπω στην πολιτική με το Άουσβιτς και ζητώ από τους πολιτικούς να μην μπουν στο Άουσβιτς με την πολιτική. Αλλά η κατάσταση είναι, φυσικά, απολύτως διαφορετική», δήλωσε. Περιέγραψε τον πόλεμο στην Ουκρανία ως «μια χώρα που επιτίθεται σε μια αθώα και ανεξάρτητη χώρα» και είπε ότι η επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα, «αν και τραγική, ήταν μια χώρα που προσπαθεί να προστατευτεί από μια τεράστια τρομοκρατική επίθεση».
Ο Πολωνός ιστορικός, Πιοτρ Τσιβίνσκι, είναι υπεύθυνος για το Μουσείο του Άουσβιτς από το 2006 και διηύθυνε το μουσείο κατά τη διάρκεια οκτώ ετών διακυβέρνησης από το δεξιό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη, κατά τη διάρκεια των οποίων η μνήμη του Ολοκαυτώματος αποτέλεσε συχνό πολιτικό πεδίο μάχης.
Τώρα, θα προτιμούσε να επικεντρωθεί στα σχέδια για τη διατήρηση του μουσείου για τις μελλοντικές γενιές. Το Μνημείο του Άουσβιτς βρίσκεται στην άκρη της πολωνικής πόλης Όσβιετσιμ και στεγάζεται στα διατηρημένα κτίρια του στρατοπέδου συγκέντρωσης Άουσβιτς και στα ερείπια του γειτονικού στρατοπέδου εξόντωσης Μπιρκενάου. Η επίσκεψη είναι μια συγκλονιστική υπόθεση, με εκθέματα που περιλαμβάνουν περισσότερους από δύο τόνους ανθρώπινων μαλλιών, σωρούς βαλιτσών με ονόματα γραμμένα στο πλάι και προθήκες με αντικείμενα καθημερινής χρήσης από ανθρώπους που έφτασαν στο στρατόπεδο νομίζοντας ότι ξεκινούσαν μια νέα ζωή και στη συνέχεια δολοφονήθηκαν στους θαλάμους αερίων.
«Ποτέ άλλοτε στη μεταπολεμική περίοδο η μνήμη δεν ήταν τόσο σημαντική όσο τώρα. Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε ένα τεράστιο σημείο καμπής. Όλα έχουν αλλάξει πολύ, πολύ γρήγορα. Και αυτές οι αλλαγές αγγίζουν πολύ, πολύ βαθιά μερικούς από τους πιο σημαντικούς παράγοντες του πολιτισμού μας. Γι' αυτό νομίζω ότι σε αυτούς τους καιρούς χρειαζόμαστε κάποια πολύ απτά σημεία αναφοράς» υπογράμμισε ο Πιοτρ Τσιβίνσκι.
«Η ρητορική μίσους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν τεράστια απειλή»
Πέρυσι, ο Έλον Μασκ περιηγήθηκε στο Άουσβιτς, μετά από έντονες επικρίσεις για τον τρόπο με τον οποίο το δίκτυό του X χειρίζεται αντισημιτικές αναρτήσεις. Μετά την επίσκεψη, ωστόσο, ο Μασκ έχει εντείνει τη διάδοση της παραπληροφόρησης στο X.
Την περασμένη Πέμπτη, κατά τη διάρκεια μιας ζωντανής συζήτησης με τον Έλον στην πλατφόρμα, η Άλις Βάιντελ του ακροδεξιού AfD της Γερμανίας ισχυρίστηκε ότι «ο Αδόλφος Χίτλερ δεν ήταν καθόλου δεξιός, αλλά στην πραγματικότητα κομμουνιστής». Ενώ ο Τσιβίνσκι αρνήθηκε να συζητήσει ειδικά για τον Μασκ, δήλωσε ότι οι λαϊκιστικές πολιτικές και η ρητορική μίσους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν τεράστια απειλή για τις σύγχρονες κοινωνίες.
«Αυτό είναι το πιο σημαντικό ζήτημα της εποχής μας. Κάθε σοφή, σκληρή και δύσκολη πρόταση που εκφράζεται από έναν φιλόσοφο ή από πολιτικούς της παλιάς σχολής, πιθανότατα θα χάσει από οποιαδήποτε ηλίθια, απλή λαϊκιστική ιδέα που απευθύνεται στο ευρύ κοινό», είπε. Αφού πέρασε σχεδόν δύο δεκαετίες ζώντας και εργαζόμενος στον τόπο του χειρότερου εγκλήματος του 20ού αιώνα, είναι μια κατάσταση που αισθάνεται εξαιρετικά επικίνδυνη.
«Πρέπει να θυμάστε ότι μεταξύ της άφιξης του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία και της έναρξης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν μόλις έξι χρόνια. Έξι χρόνια προπαγάνδας. Και δεν είχε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν είχε το διαδίκτυο", κατέληξε ο διευθυντής του Μνημείου και του Μουσείου του Άουσβιτς.
Με πληροφορίες από Guardian
