Ανησυχία προκαλεί η κλιμάκωση των συγκρούσεων ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία, στο Ναγκόρνο- Καραμπάχ.
Τουλάχιστον 67 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους τις δύο πρώτες ημέρες των συγκρούσεων. Οι δύο πλευρές σφυροκοπούν η μία την άλλη με πυραύλους και το πυροβολικό, ενώ διατυπώνονται φόβοι για ολοκληρωτικό πόλεμο.
«Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο μετά την εκεχειρία που επιτεύχθηκε τη δεκαετία του 1990. Οι μάχες διεξάγονται σε όλα τα τμήματα του μετώπου», είπε η Αλέσια Βαρτανιάν, υψηλόβαθμη αναλύτρια του Crisis Group για την περιοχή του Νότιου Καυκάσου.
Η χρήση πυραύλων και πυροβολικού θέτει σε υψηλότερο κίνδυνο τους αμάχους και σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν δυσκολότερο να αποκλιμακωθεί η κατάσταση με διπλωματικά μέσα, σημείωσε η αναλύτρια.
«Αν υπάρξουν μαζικές απώλειες (σ.σ. αμάχων) θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να περιοριστούν οι μάχες και σίγουρα θα βλέπαμε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο με την πιθανή παρέμβαση της Τουρκίας ή της Ρωσίας ή και των δύο», εξήγησε η Βαρτανιάν. Η Ρωσία έκανε έκκληση για κατάπαυση του πυρός αμέσως, ενώ ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν- εκφράζοντας τη στήριξη της Τουρκίας στο Αζερμπαϊτζάν- ζήτησε να αποχωρήσει αμέσως η Αρμενία από τα εδάφη των Αζέρων.
Μετά την κλιμάκωση των συγκρούσεων, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ θα συνεδριάσει εκτάκτως την Τρίτη, κεκλεισμένων των θυρών, για το Ναγκόρνο- Καραμπάχ.
Η συνεδρίαση θα γίνει έπειτα από πρωτοβουλία της Γερμανίας και της Γαλλίας, που εξασφάλισε τη στήριξη της Βρετανίας, του Βελγίου και της Εσθονίας.
Τι συμβαίνει
Νωρίς την Κυριακή, η Αρμενία κήρυξε στρατιωτικό νόμο, κινητοποιώντας τον στρατό της και δίνοντας εντολή στους πολίτες να βρουν καταφύγιο. Υποστήριξε ότι το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε στρατιωτική επιχείρηση εντός της διαφιλονικούμενης περιοχής του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Το Αζερμπαϊτζάν υποστήριξε ότι επιτέθηκε μόνο ως απάντηση σε αρμένικο βομβαρδισμό.
Το Ναγκόρνο- Καραμπάχ διεθνώς είναι αναγνωρισμένο ως έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, αλλά έχει κατά κύριο λόγο αρμένικο πληθυσμό. Το 1991, η περιοχή κήρυξε την ανεξαρτησία της και έκτοτε έχει δική της διακυβέρνηση- με την υποστήριξη της Αρμενίας- ως Δημοκρατία του Αρτσάχ, που δεν έχει αναγνωριστεί.
Παρά τα σημάδια που υπήρχαν τα τελευταία δύο χρόνια για πιθανή πρόοδο προς την επίτευξη ειρήνης, μία από τις «παγωμένες συγκρούσεις» της Ευρώπης αναζωπυρώθηκε. Από την Κυριακή, δυνάμεις από το Ναγκόρνο- Καραμπάχ με τον αρμένικο στρατό μάχονται κόντρα στις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν.
Οι συγκρούσεις έχουν κοστίσει τη ζωή αμάχων και εκατοντάδες λέγεται ότι έχουν τραυματιστεί. Το Αζερμπαϊτζάν ισχυρίζεται ότι έχει καταλάβει εδάφη εντός του Ναγκόρνο- Καραμπάχ, κάτι που διαψεύδουν οι Αρμένιοι.
Τι έχει συμβεί στο παρελθόν
Το Ναγκόρνο- Καραμπάχ, μια ορεινή περιοχή εντός του Αζερμπαϊτζάν, είναι πηγή διαμάχης πριν καν τη δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης.
Οι εντάσεις είχαν τεθεί υπό έλεγχο όταν η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν αποτελούσαν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά επανεμφανίστηκαν μετά τη διάλυσή της.
Ο πόλεμος ανάμεσα στις δυνάμεις των δύο χωρών τελείωσε με κατάπαυση πυρός το 1994, με την Αρμενία να έχει τον πλήρη έλεγχο του Ναγκόρνο- Καραμπάχ και άλλων μικρότερων θυλάκων στα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν.
Το σύνορο ανάμεσα στις δύο χώρες θεωρείται ένα από τα πλέον στρατιωτικοποιημένα στον κόσμο, δήλωσε ο Λόρενς Μπρόερς, διευθυντής του προγράμματος για τον Καύκασο στην ειρηνευτική οργάνωση Conciliation Resources.
Στο Αζερμπαϊτζάν η πλειονότητα του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι και στην Αρμενία Χριστιανοί και κάποιοι σε αμφότερες τις πλευρές επιδιώκουν να δώσουν θρησκευτική χροιά στη σύγκρουση, αν και αναλυτές αναφέρουν ότι αυτή η σκοπιά είναι παρατραβηγμένη.
Γιατί μάχονται τώρα
Μια αρμένικη επανάσταση το 2018 έφερε μια νέα γενιά ηγεσίας και δημιούργησε ελπίδες ότι μπορεί να υπάρχουν εξελίξεις προς την επίλυση της σύγκρουσης στο Ναγκόρνο- Καραμπάχ.
Αυτές οι προσδοκίες περιορίστηκαν στο μεσοδιάστημα, καθώς ο πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, υιοθέτησε σκληρή γραμμή στο ζήτημα, παρόμοια με εκείνη του προκατόχου του.
Με την πανδημία του κορωνοϊού να έχει αντίκτυπο στην τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν, μπορεί τώρα οι κυβερνώντες να αποφάσισαν ότι είναι μια καλή στιγμή για να δράσουν, εκτίμησε ο Μπόερς.
«Μπορεί να σκέφτηκαν "ίσως είναι μια ιδέα να γίνει τώρα μια επιχείρηση, να ενώσουμε τον λαό πίσω από τη σημαία, να κερδίσουμε κάποια εδάφη και να ξαναμπούμε στην ειρηνευτική διαδικασία από θέση ισχύος», εξήγησε. Το Αζερμπαϊτζάν υποστηρίζει ότι απαντά στην επιθετικότητα της Αρμενίας σε περιοχές που είναι νόμιμα εδάφη του και που είναι υπό την κατοχή εχθρικών στρατευμάτων και αυτονομιστών εδώ και δεκαετίες.
Γιατί έχει σημασία
Εκτός από τους ανθρωπιστικούς λόγους- καθώς σκοτώνονται άμαχοι και από τις δύο πλευρές- η σύγκρουση προκαλεί διεθνή ανησυχία για αρκετούς λόγους.
Ο πιο σημαντικός είναι ότι οι δυνάμεις της περιοχής- που περιλαμβάνουν τη Ρωσία, την Τουρκία και το Ιράν- έχουν επενδύσει στον νότιο Καύκασο σε διάφορους βαθμούς. Αν οι συγκρούσεις αφεθούν να θεριέψουν «μπορεί να έχεις μια διαδικασία εισόδου σε μια μεγαλύτερη σύγκρουση στην περιοχή, όπως στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο», είπε ο Μπόερς.
Ήδη η Τουρκία έχει δηλώσει τη στήριξή της στο Αζερμπαϊτζάν, ενώ η Ρωσία παραδοσιακά είναι πιο κοντά στην Αρμενία, παρότι έχουν ενισχυθεί οι σχέσεις της με την ελίτ του Αζερμπαϊτζάν. Οι δύο χώρες διαγωνίζονται για τον έλεγχο σε διάφορα σημεία του κόσμου, μεταξύ των οποίων η Συρία και η Λιβύη.
Η Αρμενία ήδη υποστηρίζει πως η Τουρκία στέλνει Σύρους μαχητές στην περιοχή, για να πολεμήσουν στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν, αν και ακόμη δεν υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις για κάτι τέτοιο, ενώ το Αζερμπαϊτζάν απορρίπτει αυτούς τους ισχυρισμούς ως «απόλυτη ανοησία».
Η ευρύτερη περιοχή του νότιου Καύκασου είναι μία κρίσιμη αρτηρία για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν προς την Τουρκία και από εκεί στην Ευρώπη και άλλες παγκόσμιες αγορές. Το Αζερμπαϊτζάν παρέχει περίπου το 5% των αναγκών της Ευρώπης σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο (βοηθώντας την ΕΕ να περιορίσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία) και οι συγκρούσεις του 2016 είχαν φτάσει κοντά σε αρκετούς από αυτούς τους αγωγούς.
Με πληροφορίες από Guardian, ΑΠΕ/ Reuters
