Η νεκρώσιμη ακολουθία του 39ου προέδρου των ΗΠΑ, Τζίμι Κάρτερ θα καταλήξει στο σπίτι του στη μικρή πόλη Plains της Τζόρτζια, όπου μεγάλωσε σε μια φάρμα με φιστίκια. Εκεί αναπαύθηκε πέρυσι και η σύζυγός του, Ρόζαλιν, σε έναν τάφο που διάλεξαν μαζί πριν χρόνια.
Αλλά προτού ο Τζίμι Κάρτερ φτάσει στον ταπεινό τελικό προορισμό του, θα προηγηθεί μια διαπολιτειακή διαδικασία τελετών, όπως συνηθίζεται στις κρατικές κηδείες στις ΗΠΑ. Από την ίδρυση του έθνους, η Αμερική αποχαιρετά τους πρώην προέδρους της με μια περίπλοκη σειρά εκδηλώσεων που συνδυάζουν μακροχρόνιες παραδόσεις και προσωπικές «πινελιές».
Οι κηδείες συχνά σχεδιάζονται από τους ίδιους τους προέδρους, οι οποίοι συνήθως έχουν χρόνια μετά την αποχώρησή τους από τον Λευκό Οίκο για να σκεφτούν πώς θα ήθελαν να τους μνημονεύσουν. «Συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό στη διαδικασία σχεδιασμού και οι αποφάσεις που λαμβάνουν μάς λένε πολλά για το ποιοι είναι, πώς βλέπουν την προεδρία και πώς θέλουν να τους θυμάται ο αμερικανικός λαός», δήλωσε ο Μάθιου Κοστέλο, ανώτερος ιστορικός της Ιστορικής Ένωσης του Λευκού Οίκου, ο οποίος συνέγραψε ένα βιβλίο πάνω στο θέμα, με τίτλο «Mourning the Presidents: Loss and Legacy in American Culture».
Ο Κάρτερ είχε περισσότερο χρόνο να προγραμματίσει από τους περισσότερους προέδρους. Άλλωστε, έζησε για 43 χρόνια από το τέλος της προεδρίας του, περισσότερο από κάθε άλλο προκάτοχό του, πριν πεθάνει την Κυριακή, 29 Δεκεμβρίου, στα 100 του χρόνια.
Πολλές λεπτομέρειες της κηδείας του παραμένουν μυστικές, στη διακριτική ευχέρεια της οικογένειας και των στρατιωτικών μονάδων που είναι υπεύθυνες για την υλοποίηση των σχεδίων. Οι περισσότεροι πρόεδροι τίθενται σε επίσημη κηδεία στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, ενώ συνήθως γίνεται και τελετή στον Εθνικό Καθεδρικό Ναό της Ουάσινγκτον.
Ο Τζο Μπάιντεν αναμένεται να εκφωνήσει επικήδειο λόγο για τον Τζίμι Κάρτερ
Πέρυσι, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν αποκάλυψε ότι ο Τζίμι Κάρτερ του είχε ζητήσει να εκφωνήσει επικήδειο λόγο, αν και παραδέχτηκε ότι «δεν θα έπρεπε να το έχω πει αυτό» και ζήτησε συγγνώμη.
Ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε την Κυριακή ότι η ομάδα του συνεργάζεται με την οικογένεια του Κάρτερ για τον σχεδιασμό της κηδείας του πρώην πρόεδρου. Ο γιος του Κάρτερ, ο Τσιπ, είναι το κύριο σημείο επαφής ανάμεσα στις δύο πλευρές, αν και ο Μπάιντεν είπε ότι έχει μιλήσει με όλα τα παιδιά του 39ου προέδρου.
Περιέγραψε μια διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη «που θα πάρει λίγο χρόνο», αλλά θα καταλήξει σε μια «μεγάλη τελετή στην Ουάσιγκτον» για τον Κάρτερ, την οποία ο Μπάιντεν προγραμμάτισε για τις 9 Ιανουαρίου.
Κάποιες φορές, οι πρώην πρόεδροι καταπιάνονται ακόμη και με τις πιο μικρές λεπτομέρειες της κηδείας τους.
«Σχεδιάζεις την κηδεία σου κάθε τρεις μήνες, το συνηθίζεις»
Ο Τζέφρι Ένγκελ, διευθυντής του Κέντρου Προεδρικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Southern Methodist στο Ντάλας, θυμήθηκε τη συνάντηση του με τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο λίγο αφού ο πρώην ρεπουμπλικανός πρόεδρος αναθεώρησε τα σχέδια του για την κηδεία του.
«Και του είπα, 'Δεν είναι περίεργο αυτό; Ξέρετε, είναι ο δικός σας θάνατος'», θυμήθηκε ο Ένγκελ. «Και μου απάντησε, 'Ξέρεις, το κάνεις κάθε τρεις μήνες. Το συνηθίζεις'».
Ο πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, ο οποίος ήταν διοικητής των συμμαχικών στρατευμάτων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου προτού γίνει πολιτικός, ήθελε να ταφεί σε ένα απλό φέρετρο αξίας 80 δολαρίων. Εκτός από μια γυάλινη σφραγίδα που προστέθηκε στο σχέδιο, ήταν δυσδιάκριτο από το φέρετρο οποιουδήποτε άλλου στρατιώτη.
Οι λεπτομέρειες των επικήδειων τελετών ορισμένες φορές επίσης αντανακλούν πτυχές της ζωής ενός προέδρου. Το φέρετρο του Ρόναλντ Ρέιγκαν, για παράδειγμα, μεταφέρθηκε στα δυτικά σκαλιά του Καπιτωλίου των ΗΠΑ, τα οποία βλέπουν προς την πολιτεία καταγωγής του, την Καλιφόρνια. Όταν πέθανε ο 38ος πρόεδρος, Τζέραλντ Φορντ, το φέρετρό του μεταφέρθηκε από την πλευρά της Βουλής των Αντιπροσώπων, μια αναφορά στα πολλά χρόνια που πέρασε ως νομοθέτης.
Nancy Reagan touches the casket of Ronald Reagan, during his state funeral in 2004. Peter Jones-Pool/Getty Images) pic.twitter.com/3aI9mlNBiz
— IJR (@TheIJR) March 6, 2016
Το έργο της διεξαγωγής των προεδρικών κηδειών ανατίθεται σε υπηρεσία του Πενταγώνου, τη Joint Task Force-National Capital Region, η οποία απασχολεί 4.000 στρατιωτικούς και πολίτες. Η μονάδα ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι «έχει το προνόμιο να παρέχει αυτή την υπηρεσία για λογαριασμό του έθνους».
Οι προεδρικές κηδείες μπορούν να επηρεάσουν την υστεροφημία ενός πρόεδρου
Οι προεδρικές κηδείες μπορούν να αφήσουν μόνιμα σημάδια στην αμερικανική συνείδηση. Μια από τις πιο αξιομνημόνευτες περιγραφές του Τζορτζ Ουάσινγκτον - «πρώτος στον πόλεμο, πρώτος στην ειρήνη και πρώτος στις καρδιές των συμπατριωτών του»- προήλθε από έναν επικήδειο που αναδημοσιεύτηκε ευρέως όταν πέθανε ο πρώτος ηγέτης της χώρας.
Μετά τη δολοφονία του Τζον Φ. Κένετι, ο τρίχρονος γιος του, Τζον Κένεντι ο νεότερος, φωτογραφήθηκε να χαιρετά στρατιωτικά το φέρετρο.
John F. Kennedy Jr. salutes at the funeral of his father, Washington, USA, 1963. pic.twitter.com/FSNlLzV9oy
— Undiscovered History (@HistoryUnd) October 26, 2024
Έπειτα, το φέρετρο του Κένεντι πέρασε από τη Λεωφόρο Πενσιλβανία μέσα στο ίδιο κιβώτιο που μετέφερε τη σορό του Αβραάμ Λίνκολν μετά τη δολοφονία του σχεδόν έναν αιώνα νωρίτερα, ενώ στην πομπή συμπεριλήφθηκε και ένα άλογο χωρίς καβαλάρη.
Η κηδεία του Κένεντι ήταν η πρώτη προεδρική κηδεία που μεταδόθηκε ευρέως από την τηλεόραση.
«Η τεχνολογία έχει κάνει το πένθος με έναν τρόπο πιο προσιτό, πιο δημοκρατικό. Περισσότεροι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία να αφιερώσουν μια στιγμή και να αναλογιστούν τι σήμαινε αυτό το πρόσωπο», δήλωσε στο Associated Press ο Κοστέλο. «Και νομίζω ότι ανοίγει επίσης την πόρτα ώστε περισσότεροι άνθρωποι να συμμετέχουν στη διαδικασία του πένθους».
Σε πολλές δημοκρατικές χώρες, ο αρχηγός του κράτους και ο αρχηγός της κυβέρνησης είναι δύο διαφορετικά πρόσωπα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, όμως, συνδυάζουν και τους δύο ρόλους, τον τελετουργικό και τον επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας, στο αξίωμα της προεδρίας.
«Δεδομένου ότι δεν έχουμε άλλη εθνική φιγούρα εκτός από τον πρόεδρο, ουσιαστικά έχουμε πάρει όλο το παραδοσιακό βάρος και την πολιτική συγκίνηση που αποδίδεται στο θάνατο ή τη γέννηση ή το γάμο ενός ηγεμόνα ή ενός βασιλιά και το έχουμε τοποθετήσει στα κεφάλια των προέδρων», δήλωσε ο Ένγκελ.
Πώς οι προεδρικές κηδείες απέκτησαν πολιτικό χαρακτήρα
«Και για να είμαστε ειλικρινείς, δεν υπάρχουν και τόσοι πολλοί από αυτούς. Έτσι, κάθε φορά που ένας από αυτούς πεθαίνει, είναι ασυνήθιστο και μεγάλη υπόθεση», πρόσθεσε.
Περιέγραψε τις κηδείες ως μια στιγμή για να θυμόμαστε «ότι είμαστε όλοι μαζί σε αυτό» και ότι «αυτός ο άνθρωπος ήταν ο πρόεδρος για όλους μας, είτε είσαι Ρεπουμπλικάνος είτε Δημοκρατικός».
Ωστόσο, στη σημερινή διχασμένη πολιτική, οι κρατικές κηδείες μπορούν να δημιουργήσουν αμήχανες, ακόμη και τεταμένες, στιγμές.
Κατά τη διάρκεια της κηδείας του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου, το 2018, στο ακροατήριο ήταν και ο τότε πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ. Έκανε χειραψία με τον πρώην πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, τον προκάτοχό του, αλλά δεν αλληλεπίδρασε με τη Χίλαρι Κλίντον, την οποία νίκησε στις εκλογές του 2016 ή τον σύζυγό της, τον πρώην πρόεδρο Μπιλ Κλίντον.
«Αυτές οι κηδείες είναι πάντα πολιτικές», δήλωσε ο Ένγκελ. «Ό,τι και αν συμβεί στην κηδεία του Κάρτερ θα είναι πολιτικό, ειλικρινά, είτε το θέλουν οι άνθρωποι γύρω από την οικογένεια Κάρτερ είτε όχι».
Με πληροφορίες από Associated Press
