Για μέρες ο Θερμαϊκός είχε το άρρωστο κίτρινο χρώμα του φυτοπλαγκτού και τη μυρουδιά της αποσύνθεσης. Περπατώντας στην προκυμαία, ένιωθε κανείς τα ρούχα να κολλούν, την αναπνοή να δυσκολεύει και τη βαριά, υγρή ζέστη να μην επιτρέπει πολλά ανοίγματα. Σαν να βάδιζες πλάι σε πτώμα.
Μέχρι που φύσηξε ο Βαρδάρης και η παραπάνω εικόνα χάθηκε. Το κίτρινο στρώμα στην επιφάνεια του νερού έμεινε απλώς στην ψηφιακή μνήμη των χιλιάδων φωτογραφιών και στα άλλα τεκμήρια από την αποκαμωμένη πόλη των 40 βαθμών. Οι τουρίστες πέρασαν από την έκπληκτη αποδοκιμασία και τις εκφράσεις αηδίας στην συνηθισμένη ευδιαθεσία των περιηγητικών tours.
Όσο παράδοξο και αν φανεί τώρα, αυτό το βρόμικο, κίτρινο κάλυμμα που εμφανίζεται και χάνεται, αλλά εμείς φανταζόμαστε πως συνεχίζει να υπάρχει και να επεκτείνεται θυμίζει την πρόσφατη κοινωνικοπολιτική Ιστορία μας. Όπου τέρατα αναδύθηκαν δίπλα σε μια διαταραγμένη κανονικότητα. Παρουσίες δύσοσμες που φάνηκαν να ελέγχουν τους ζωτικούς χρόνους της ζωής μας. Και έπειτα, με κάποιους τρόπους και τεχνικές ο καθένας, μπορούμε να σβήνουμε τα τέρατα από το οπτικό μας πεδίο. Κάνουμε σαν να μην υπάρχουν, ενώ αυτά απλώς μεταμορφώνονται, αλλάζουν θέσεις ή περνούν σε μεγαλύτερα βάθη.
Κάπως έτσι συνέβη με τα δημόσια συναισθήματα. Στην αρχή κατακάθισαν στην επιφάνεια και έγιναν αντικείμενο εκδηλωτικής λατρείας από καλλιτέχνες, παρατηρητές των κοινωνικών θυμών, ειδικούς στις εξεγέρσεις. Η αγανάκτηση έγινε ένα ζωντανό γλυπτό στις πλατείες και το κάδρο κάθε καθωσπρέπει συνέντευξης ή παρουσίασης. Η ίδια η κρίση τράβηξε την προσοχή των φωτογράφων και των εθνογράφων της παρακμής.
Το πιθανό ενδεχόμενο να δει κανείς τα δημόσια πολιτικά δράματα ως μια τοξική υπόθεση μάταιων προσπαθειών στο τέλος της οποίας κυριαρχούν οι φελλοί, οι οπορτουνιστές και οι κυνικοί.
Ύστερα όμως τα περισσότερα φαινόμενα άρχισαν να βυθίζονται και η επιφάνεια, κατά τα φαινόμενα, ηρέμησε. Το φυτοπλαγκτόν διαλύθηκε σε μικρά κομματάκια και σκορπίστηκε όπως η τέφρα πάνω από την πόλη. Η κρίση έπαψε να είναι μια πολυ-εστιασμένη κεντρική σκηνή ή μια πυκνή δράση γύρω από το πολιτικό κεφάλι του έθνους, το κτίριο του Κοινοβουλίου. Δεν ήταν πλέον δυο-τρεις σημαδιακοί τόποι αλλά μία κατάσταση.
Το φυτοπλαγκτόν εμφανίζεται, κυριαρχεί στο βλέμμα και ξαφνικά αποσύρεται: η ίδια εικόνα βοηθάει να δούμε τα πολιτικά πάθη μιας επταετίας, από το 2010 και έπειτα. Η αρχική τους πυκνότητα μετατοπίστηκε σε αραιά γεγονότα και εν τέλει στην τωρινή καθίζηση του κοινωνικού. Η αρχική αποθέωση του πλήθους θα δώσει τη θέση της στις ατομικές δυσφορίες και στις ενοχλημένες αντιδράσεις ενός ατέρμονου σχολίου πάνω στην καθημερινή ατζέντα. Και τα μαρτυρολόγια της Ιστορίας επιστρέφουν πλέον ως θυσιαστικές μικροφάρσες – όπως στο μνημείο της ΕΡΤ.
Υπάρχει φυσικά κάτι πικρό και ανησυχαστικό σε αυτήν τη διαδοχή εικόνων. Το πιθανό ενδεχόμενο να δει κανείς τα δημόσια πολιτικά δράματα ως μια τοξική υπόθεση μάταιων προσπαθειών στο τέλος της οποίας κυριαρχούν οι φελλοί, οι οπορτουνιστές και οι κυνικοί.
Θα ήταν ένας θρίαμβος των αντιδραστικών και των νέων μηδενιστών που θεωρούν τους εαυτούς τους δικαιωμένους από τη μία ή την άλλη αρνητική εξέλιξη. Κάτι πάει στραβά, οι αυταπάτες διαλύονται, μένει έτσι η θέαση των ερειπίων ή ένα γυμνό παιχνίδι κυριαρχίας.
Αλλά αυτή η πόζα γύρω από τα ερείπια έχει κάτι το ψεύτικο και το απρεπές. Τρέφεται από το ακραίο, το χειρίζεται και το κολακεύει, κάνοντάς το επάγγελμα. Το δύσκολο και το σημαντικό είναι όμως να δει κανείς πέρα από τις καταστροφές και τις ματαιώσεις. Να μην καταναλώνει απλώς τις διαψεύσεις (σαν να την απολαμβάνει διαστροφικά) αλλά να έχει τον νου του για νέες δημιουργίες.
Όπως το έγραφε σε άλλον κώδικα η σπουδαία Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ:
Επίλογος αέρας
Ο αέρας σηκώνει τα κρίματά μας ψηλά,
τα στροβιλίζει για λίγο μακριά
απ' τις κουτές σκευωρίες μας
και τ' αφήνει να πέσουν πάλι στη γη˙
εκεί ν' ανθίσουν.
Νωπές ακόμη παίρνει τις λεξούλες
να, εκεί έλα,
τις ακουμπάει στις κορφές
των αισιόδοξων δέντρων
και τις καθίζει μετά στο χώμα
σαν αναμνηστικά ξεραμένα τίποτα.
Ο αέρας σηκώνει τα σχισμένα φύλλα
της μικρής νουβέλας
κι όπως ανεβαίνουν, γίνεται ευανάγνωστη
η σελίδα της ζωής μας, για να διαβαστεί κάποτε στη νηνεμία
σαν ένα νόημα που μας δόθηκε ακέραιο.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια