Σαν σήμερα πριν από ακριβώς 60 χρόνια, οι μηχανικοί που έκλειναν τη Λάικα στον στενό και χωρίς παράθυρα θαλαμίσκο του Σπούτνικ 2 ήξεραν πως αυτή ήταν η τελευταία φορά που θα έβλεπαν την αδέσποτη σκυλίτσα που εκπαιδεύτηκε για να ταξιδέψει στο διάστημα. Έπειτα από την επιτυχή εκτόξευση του Σπούτνικ 1, στις 4 Οκτωβρίου 1957, ο ηγέτης της ΕΣΣΔ Νικήτα Χρουτσώφ είχε δώσει εντολή να ακολουθήσει εκτόξευση με σκύλο. Μέσα στον αγώνα χρόνου ώστε το διαστημόπλοιο να είναι έτοιμο εγκαίρως, κανείς δεν αναζήτησε τον τρόπο να γυρίσει πίσω η Λάικα ζωντανή.
«Εξαρχής επρόκειτο για μια αποστολή άνευ επιστροφής» λέει ο Νταγκ Μίλαρντ, επιμελητής των εκθεμάτων που σχετίζονται με το διάστημα στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου. «Βρισκόμαστε στην περίοδο αιχμής του Ψυχρού Πολέμου και το θέμα ήταν πολύ σοβαρό, αναπόσπαστο κομμάτι της μάχης μεταξύ των υπερδυνάμεων».
Η κοινή γνώμη είχε ενημερωθεί πως με το που θα έμπαινε σε τροχιά, η Λάικα θα επιβίωνε άνετα μια εβδομάδα, με αρκετό φαγητό και νερό, πριν σβήσει χωρίς να υποφέρει. Το 2002 όμως αποκαλύφθηκε πως το σκυλί άντεξε μονάχα επτά ώρες πριν πεθάνει από πανικό και θερμοπληξία.
Ήθελαν τα σκυλιά να είναι υγιή, οπότε δεν τα κακομεταχειρίζονταν. Τους έδιναν όνομα, το δικό τους σπιτάκι και τα τάιζαν καλά - είναι απαραίτητο ο σκύλος να είναι χαρούμενος με την εκπαίδευση του και να θέλει να ικανοποιήσει τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεται.
Παρόλ' αυτά, για τη Σοβιετική Ένωση η συγκεκριμένη αποστολή ήταν ακόμα μία νίκη σε επίπεδο προπαγάνδας και η διαστημοσκυλίτσα Λάικα έγινε εθνική ηρωίδα. Επιπλέον, με την εκτόξευση ενός ογκώδους θαλαμίσκου 113 κιλών με επιβάτη ένα ζωντανό πλάσμα, κατέστη σαφές πως οι Σοβιετικοί προπορεύονταν στην κούρσα για την κατάκτηση του Διαστήματος.
«Θα μπορούσε να πει κάνεις πως η πτήση της Λάικα ήταν εξίσου σημαντική, όσο και η επιτυχής εκτόξευση του πρώτου Σπούτνικ», λέει ο Μίλαρντ. «Σίγουρα προκάλεσε τεράστια ανησυχία στις Ηνωμένες Πολιτείες, το βάρος και μόνο επιβεβαίωνε πως οι Σοβιετικοί είχαν τη δυνατότητα να τοποθετήσουν πυρηνική κεφαλή σε πύραυλο και να τον εκτοξεύσουν επιτυχώς στις ΗΠΑ».
Η Σοβιετική Ένωση επάνδρωνε διαστημικές πτήσεις με σκυλιά ήδη από τις απαρχές του διαστημικού της προγράμματος. Οι πρώτες πτήσεις ήταν υποτροχιακές και τα σκυλάκια πετούσαν εκτός της ατμόσφαιρας και επέστρεφαν στην Γη. Αντίθετα από τη Λάικα, τα περισσότερα σκυλιά επέζησαν. Ενώ οι Αμερικανοί επέλεγαν να πειραματίζονται με πιθήκους και χιμπαντζήδες, οι Ρώσοι προτιμούσαν τους σκύλους καθώς εκπαιδεύονται πιο εύκολα, δημιουργούν συναισθηματικούς δεσμούς με τους ανθρώπους και ήταν προφανώς πιο εύκολα διαθέσιμοι. Όλα τα σκυλιά ήταν θηλυκά, κανένα δεν ήταν καθαρόαιμο και παρότι κάποια είχαν δωριστεί, τα περισσότερα ήταν αδέσποτα.
«Υπήρχε το ζήτημα του πώς θα τα αιχμαλώτιζαν» λέει ο Μίλαρντ. «Κυκλοφορεί αυτό το παράξενο σενάριο σύμφωνα με το οποίο μέλη του διαστημικού προγράμματος περιφέρονταν στους δρόμους της Μόσχας αναζητώντας σκυλιά που πληρούν τις προϋποθέσεις και τα καλόπιαναν προκειμένου να τα αιχμαλωτίσουν».
«Ήθελαν τα σκυλιά να είναι υγιή, οπότε δεν τα κακομεταχειρίζονταν» λέει ο συγγραφέας Βιξ Σάουθγκεϊτ, ο οποίος γράφει και εικονογραφεί παιδικά βιβλία για το διαστημικό πρόγραμμα. «Τους έδιναν όνομα, το δικό τους σπιτάκι και τα τάιζαν καλά - είναι απαραίτητο ο σκύλος να είναι χαρούμενος με την εκπαίδευσή του και να θέλει να ικανοποιήσει τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεται».
Οι σκυλίτσες υποβάλλονταν σε λεπτομερείς ιατρικές εξετάσεις και εκτενή προγράμματα εκπαίδευσης ώστε να εξοικειωθούν με το να φοράνε διαστημικές στολές και να περιορίζονται στους θαλαμίσκους. Τα περισσότερα πετούσαν σε ζευγάρια, προσφέροντας έτσι την δυνατότητα να συγκρίνουν δεδομένα μεταξύ των δύο ζώων.
Μέσα σε τρία χρόνια οι Σοβιετικές διαστημοσκυλίτσες ξαναγράφουν ιστορία. Στις 19 Αυγούστου 1960 η Μπέλκα και η Στρέλκα, δύο κοπριτάκια, εκτοξεύθηκαν σε τροχιά μαζί με δύο επίμυες, ένα κουνέλι, δροσόφιλες (μύγες) και φυτά.
«Η εκτόξευση κύλησε ομαλά και όλα τα δεδομένα που λαμβάνονταν από τις διαστημικές στολές έδειχναν πως ήταν καλά» λέει ο Σάουθγκεϊτ. «Όταν όμως το διαστημόπλοιο μπήκε σε τροχιά, καμία από τις δύο δεν κινούνταν». Ξαφνικά, και όσο διέγραφαν την 4η τροχιά, η Μπέλκα άρχισε να κάνει εμετό. «Αυτό τις ξύπνησε και τις δύο. Από το βίντεο που κατέγραφε όσα συνέβαιναν βλέπουμε τα σκυλιά να κινούνται και να γαβγίζουν, τα ιατρικά δεδομένα έδειχναν πως ήταν ήρεμες και όχι υπερβολικά στρεσαρισμένες».
Έπειτα από 17 τροχιές ο επίγειος έλεγχος της αποστολής εκτόξευσε τους πυραύλους επιβράδυνσης και το «πλήρωμα» επέστρεψε στην Γη. Όταν άνοιξε ο διαστημικός θάλαμος η Μπέλκα και η Στρέλκα ήταν χαρούμενες και αβλαβείς.
Μέσα σε λίγες μόνο ώρες είχαν γίνει διάσημες. Οι δύο σκυλίτσες εμφανίστηκαν σε εξώφυλλα και πρωτοσέλιδα και παρέλασαν από τα πλατό τηλεοπτικών εκπομπών μαζί με τους χειριστές τους.
«Η φήμη τους επεκτάθηκε διεθνώς, η εικόνα τους χρησιμοποιήθηκε σε γραμματόσημα, καρτ ποστάλ, ήταν παντού» λέει ο Σάουθγκεϊτ. «Ήταν πολύ εντυπωσιακό».
Η ιστορία τους μετά εξελίχθηκε ακόμα πιο εντυπωσιακά.
Τον Ιούνιο του 1961, δύο μήνες μετά την επιτυχή τροχιά του Γιούρι Γκαγκάριν γύρω από την Γη, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Φ. Κένεντι και ο ηγέτης της ΕΣΣΔ Χρουτσώφ συμμετείχαν στην πρώτη κοινή σύνοδο κορυφής στην Βιέννη. Επρόκειτο για μια εξαιρετικά δύσκολη σύνοδο. Ωστόσο, κατά την διάρκεια του δείπνου, η Τζάκι Κένεντι άρχισε να μιλάει με τον Ρώσο ηγέτη για τα σκυλιά του διαστήματος.
«Εκείνος ανέφερε πως η Στρέλκα είχε κάνει δύο κουταβάκια και εκείνη του ζήτησε να της στείλει το ένα», λέει ο Άντριου Χάγκερ, ο ιστορικός του Μουσείου Προεδρικών Κατοικιδίων. «Μερικές εβδομάδες αργότερα ένα από τα κουταβάκια εστάλη στον Λευκό Οίκο μαζί με ένα μικροσκοπικό ρωσικό διαβατήριο». Αφού πέρασε από ελέγχους ασφαλείας ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν φέρει κάποια συσκευή παρακολούθησης η Πούσινκα εγκαταστάθηκε με την Πρώτη Οικογένεια. Παρότι ο Πρόεδρος ήταν αλλεργικός στα σκυλιά, η Πούσινκα έκανε παρέα με τα παιδιά της οικογενείας και απέκτησε πολύ στενές σχέσεις με έναν άλλο σκύλο του Λευκού Οίκου, τον Τσάρλι. Το σκυλοζευγάρι απέκτησε κουταβάκια. «Αρέσκομαι να σκέφτομαι την ιστορία τους ως ένα ψυχροπολεμικό ρομάντζο» λέει ο Χάγκερ.
Το δώρο της Πούσινκα όμως είχε ευρύτερη σημασία σε διπλωματικό επίπεδο και πιθανά μάλιστα να βοήθησε να αποφευχθεί ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος. «Δεν ήταν μόνο ένα δώρο, θεωρώ πως η Πούσινκα είχε ιστορική σημασία» ισχυρίζεται ο Χάγκερ. «Ο Κένεντι και ο Χρουτσώφ είχαν δημιουργήσει έναν δίαυλο επικοινωνίας και αντάλλαξαν αρκετά δώρα την περίοδο εκείνη. Αυτό βοήθησε πολύ ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα όταν προέκυψε η κρίση των πυραύλων της Κούβας έναν χρόνο αργότερα» λέει ο Χάγκερ. «Θέλω να πιστεύω πως η Πούσινκα ήταν μέρος αυτού του κλίματος και των διεργασιών που έλαβαν χώρα στη φάση αυτή, και ένας από τους λόγους που δεν εισακούστηκαν τα γεράκια του Λευκού Οίκου που απαιτούσαν να βομβαρδιστεί άμεσα η Μόσχα».
Δύο από τα κουτάβια της Πούσινκα, τα οποία ο Πρόεδρος είχε ονομάσει χαϊδευτικά «πούπνικς», χαρίστηκαν σε αμερικανάκια που είχαν στείλει επιστολή στην Τζάκι Κένεντι ζητώντας να τα φροντίσουν. Όταν δολοφονήθηκε ο Κένεντι το 1963, η Πούσινκα δόθηκε σε έναν κηπουρό του Λευκού Οίκου και αργότερα έκανε άλλη μια γέννα.
Ο Χάγκερ προσπάθησε να ανιχνεύσει τους απογόνους της Πούσινκα αλλά προς το παρόν δεν τα έχει καταφέρει. «Σαφώς και είναι πιθανόν να υπάρχουν κάπου στις ΗΠΑ απόγονοι αυτών των ρωσικών διαστημικών σκυλιών» λέει.
Σε ό,τι αφορά τις ίδιες τις τετράποδες ταξιδιώτισσες του διαστήματος, μετά τις πρώτες επιτυχημένες πτήσεις αστροναυτών το πρόγραμμα έπαυσε. Ο Μίλαρντ όμως πιστεύει πως αυτοί οι πρωτοπόροι αστροναύτες σκύλοι αξίζουν μία σημαντικότερη θέση από αυτή που κατέχουν σήμερα στην ιστορία της κατάκτησης του διαστήματος.
«Θεωρώ πως ακόμα δεν τους έχει αποδοθεί η αναγνώριση που τους οφείλουμε, κάτι που ισχύει και για τους χιμπατζήδες που επάνδρωσαν τις πτήσεις των Αμερικανών. Ο δρόμος προς τα αστέρια για τον άνθρωπο άνοιξε από σκύλους και πιθήκους».
Πηγή: BBC
σχόλια