ΜΕ ΤΟΣΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΒΙΩΣΕΙ τον τελευταίο καιρό, η λέξη «σοκ» έχει απωλέσει τη βαρύτητά της. Οι εικόνες από τιςεντατικές και τους ομαδικούς τάφους δεν μας σοκάρουν το ίδιο. Οι αφηγήσεις των γιατρών και των ασθενών δεν μας ταρακουνούν εξίσου. Προφανώς, όσο περνάνε οι μέρες και οι εβδομάδες ωριμάσαμε βίαια. Ή ενδεχομένως αναπτύξαμε μια ακούσια ανοσία. Όχι στον ιό, αλλά στα αδιάκοπα σοκ. Φαίνεται ότι ο οργανισμός μας εισέρχεται σε safe mode για να προστατευτεί. Δεν γίνεται να είσαι διαρκώς σε εγρήγορση, δεν είναι λογικό και υγιές να ταράζεσαι, να θλίβεσαι ή να σοκάρεσαι με κάθε νέα φωτογραφία, κάθε νέο βίντεο που περνάει από μπροστά σου. Είναι ζήτημα αυτοπροστασίας.
Κι όμως, η πραγματικότητα επιμένει να μας διαψεύδει. Μία από τις πιο σοκαριστικές εικόνες από την αρχή της πανδημικής κρίσης εμφανίστηκε πριν λίγες ώρες στην οθόνη μου: Την Κυριακή των Βαΐων, ένας ιερέας ντυμένος με γαλάζιο ράσο σκύβει για να κοινωνήσει ένα παιδί, πέντε το πολύ έξι ετών. Στο πλάι του μια γυναίκα κρατάει τη μάκτρα, το πορφυρό μαντήλι με το οποίο θα σκουπιστεί το παιδί. Το παιδί της, υποθέτουμε βάσιμα. Στο διπλανό καρέ, ο ίδιος ιερέας ετοιμάζεται να κοινωνήσει ένα ακόμη πιο μικρό παιδί που βρίσκεται στην αγκαλιά του πατέρα του. Ανοιγόκλεισα τα μάτια μου –όπως κάνουμε για να σιγουρευτούμε ότι δεν κοιμόμαστε– και ξανακοίταξα την οθόνη. Όχι, δεν επρόκειτο για άσχημο όνειρο. Ο ιερέας είναι ακόμη εκεί. Το ίδιο και τα παιδιά. Έψαξα περισσότερο, με την ελπίδα η φωτογραφία να είναι παλαιότερη. ‘Η έστω να είναι προϊόν μοντάζ κάποιου κακόβουλου. Ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Είναι γεγονός. Ψάχνοντας βρήκα κι άλλες εικόνες από άλλους ναούς. Και διάβασα φήμες για αντίστοιχα περιστατικά σε πολλές ακόμη εκκλησίες.
Δεν γίνεται να μείνουμε σιωπηλοί. Δεν δικαιούμαστε. Το ελάχιστο που έχουμε να κάνουμε, είναι να φωνάξουμε μπροστά σ' αυτό το εν εξελίξει έγκλημα. Γιατί το μόνο βέβαιο είναι ότι αντίστοιχα εγκλήματα θα συνεχίσουν να διαπράττονται ανά την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας – δεν θέλω καν να σκέφτομαι τι θα συμβεί το Πάσχα.
Δεν συμπαθώ τις δίκες των social media. Απεχθάνομαι όσους κουνάνε το δάχτυλο και επικρίνουν τις συμπεριφορές απερίσκεπτων συμπολιτών τους, μόνο και μόνο για να επιδείξουν την ανωτερότητά τους. Αλλά εδώ δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με απερισκεψία, αλλά με έγκλημα. Χωρίς εισαγωγικά ή αποσιωπητικά. Έγκλημα. Ένας ιερέας, μισθοδοτούμενος από τους φόρους μας, εγκληματεί σε κοινή θέα. Και θλίβομαι που το λέω, αλλά συνένοχοι στο έγκλημα είναι οι γονείς των άτυχων αυτών παιδιών. Όχι μόνο εις βάρος των τέκνων τους, αλλά εις βάρος συγγενών και φίλων που θα νοσήσουν εξαιτίας τους. Εις βάρος όλων μας. Ο Κρίστοφερ Χίτσενς έχει πει πολλά που θα ταίριαζαν στην περίπτωση, αλλά θα ξεχωρίσω το εξής: «Ποτέ μην μένεις θεατής της αδικίας ή της ηλιθιότητας. Να αναζητάς επιχειρήματα και να τις αμφισβητείς. Στον τάφο θα έχεις αρκετό χρόνο για να μένεις σιωπηλός.»
Δεν γίνεται λοιπόν να μείνουμε σιωπηλοί. Δεν δικαιούμαστε. Το ελάχιστο που έχουμε να κάνουμε, είναι να φωνάξουμε μπροστά σ’ αυτό το εν εξελίξει έγκλημα. Γιατί το μόνο βέβαιο είναι ότι αντίστοιχα εγκλήματα θα συνεχίσουν να διαπράττονται ανά την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας – δεν θέλω καν να σκέφτομαι τι θα συμβεί το Πάσχα. Αν και πολλοί το υποψιάζονται ήδη: Τα καλέσματα «αντίστασης» πληθαίνουν ήδη σε κλειστές ομάδες ακραίων, ψεκασμένων, φασιστών, αντιεμβολιαστών και πάει λέγοντας. Θα λέγαμε «περιθωριακές» αλλά κρίνοντας από τους αριθμούς των κοινοποιήσεων σε δύο τρία post που υπέπεσαν στην αντίληψή μου, μάλλον το αντίθετο ισχύει. Η κατάσταση είναι πια πολύ ανησυχητική.
Με απρόβλεπτες συνέπειες, θα συμπλήρωνα, μόνο που οι συνέπειες είναι απολύτως προβλέψιμες: Όλες αυτές οι θυσίες –το βαρύτατο κόστος για την κοινωνία και την οικονομία, το ανυπολόγιστο προσωπικό κόστος για τους περισσότερους από μας, αλλά κυρίως για τους αδύναμους, τους φτωχούς τους ηλικιωμένους– όλα κινδυνεύουν να πάνε στράφι για ένα καπρίτσιο. Λιγοστοί, θέλω να πιστεύω, ιερείς προχωρούν σε επίδειξη δύναμης, καλώντας πιστούς να μην υποκύψουν στις απαγορεύσεις. Τους προκαλούν να αποδείξουν την πίστη τους, ρισκάροντας τη ζωή τους. Φευ, και τις ζωές πολλών άλλων.
Αρκούν όμως οι φωνές μας; Προφανώς όχι. Η πολιτεία καλείται να παρέμβει άμεσα, καταλυτικά και να μείνει αμετακίνητη μέχρι το τέλος. Σε μια τόσο οριακή κατάσταση δεν χωρούν μικροπολιτικά παιχνίδια. ούτε υπάρχει χρόνος για διαπραγματεύσεις, παρακάλια και προσεκτικές διατυπώσεις. Προφανώς, δεν αρκούν οι εκ των υστέρων εισαγγελικές παρεμβάσεις, ούτε τα σκόρπια κατασταλτικά μέτρα. Εδώ χρειάζεται πυγμή κι αποφασιστικότητα. Τελεσίδικες αποφάσεις. Για την ακρίβεια, απαιτείται μια και μόνο κεντρική απόφαση: Όλες οι εκκλησίες της χώρας να μείνουν κλειστές.
Όλες πλην μίας, στην οποία θα τελεστούν και απ’ όπου θα μεταδοθούν ζωντανά όλες οι λειτουργίες της Μεγάλης Εβδομάδας. Οπoιαδήποτε άλλη συμβιβαστική ή μεσοβέζικη λύση, oτιδήποτε άλλο, πολύ φοβάμαι, ότι θα είναι καταστροφικό.
Ίσως κάποιοι προσβληθούν από αυτή την πρόταση. Ας είναι. Θα τα βρούμε μετά. Κι αν δεν τα βρούμε, θα επιστρατεύω ένα ακόμη τσιτάτο του Χίτσενς: «Αυτοί που είναι αποφασισμένοι να "προσβληθούν", σίγουρα θα ανακαλύψουν κάποια προσβολή. Δεν είναι δυνατό να προσαρμοστούμε ώστε να ικανοποιήσουμε τους φανατικούς και είναι απογοητευτικό για μας τους ίδιους ακόμη και να το προσπαθήσουμε».
Βοήθειά μας.
