Καθώς μπαίνουμε στον αστερισμό της ΔΕΘ και στην κορύφωση της hardcore πολιτικής αντιπαράθεσης, αναλογίζομαι τον ρόλο των ευσεβών πόθων. Για παράδειγμα, έχω πειστεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό αριστερών, τόσο από την ηγεσία όσο και από τη βάση, θέλει να υπάρξει στη χώρα μια πραγματική ακροδεξιά. Δεν εύχεται, βέβαια, μια φασιστική ακροδεξιά, αλλά όλος σχεδόν ο «αστικός χώρος» να γίνει ακροδεξιός και έτσι να ξεσκεπαστεί επιτέλους η κρυμμένη αλήθεια του.
Γιατί όμως; Ένας βασικός λόγος είναι η ανάγκη για εικονογράφηση του κακού. Οι θεωρητικές έννοιες και τα στρυφνά ιδεολογικά σχήματα δεν αρκούν για να δημιουργηθούν ισχυρά συναισθήματα, ούτε φυσικά για να βγουν από το σεντούκι μνήμες δεύτερης και τρίτης γενιάς.
Ο κόσμος «σκέφτεται» με εικόνες, με φωτογραφίες και μικρά κείμενα-λεζάντες. Έτσι, για την κυβέρνηση, αλλά, παραδόξως, και για όλους τους εξ αριστερών επικριτές της (πλην του ΚΚΕ που δεν παίζει σε αυτό το γήπεδο) είναι επιθυμητή η ύπαρξη μιας ενιαίας «αστικής παράταξης» ως ακροδεξιάς. Αυτό πασχίζουν καθημερινά τα πρωτοσέλιδα της «Εφημερίδας των Συντακτών» και προς τα εκεί ψάχνουν πολλοί και διάφοροι στον χώρο του σχολιασμού και της αρθρογραφίας.
Ζούμε, λοιπόν, έναν παράδοξο αναδιπλασιασμό της ακροδεξιάς. Από τη μια υπάρχει αντικειμενικά και ορισμένες από τις θέσεις της έχουν βρει καινούργια ακροατήρια και σε άλλους χώρους. Την ίδια στιγμή όμως είναι προβολή μιας επιθυμίας και ένα τέχνασμα που έχει ξεκινήσει ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι: το παιχνίδι που σπρώχνει στη μετακίνηση των ανθρώπων δεξιά μέσα από την παρανοϊκή φαντασίωση ότι όλοι οι αντίπαλοι της κυβέρνησης ή όλοι οι μη αριστεροί είναι... ακροδεξιοί!
Ζούμε, λοιπόν, έναν παράδοξο αναδιπλασιασμό της ακροδεξιάς. Από τη μια υπάρχει αντικειμενικά και ορισμένες από τις θέσεις της έχουν βρει καινούργια ακροατήρια και σε άλλους χώρους. Την ίδια στιγμή όμως είναι προβολή μιας επιθυμίας και ένα τέχνασμα που έχει ξεκινήσει ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι: το παιχνίδι που σπρώχνει στη μετακίνηση των ανθρώπων δεξιά μέσα από την παρανοϊκή φαντασίωση ότι όλοι οι αντίπαλοι της κυβέρνησης ή όλοι οι μη αριστεροί είναι... ακροδεξιοί!
Ποτέ άλλοτε, λοιπόν, δεν είχε κολακευτεί τόσο ο χώρος της ακροδεξιάς: σαν να έπρεπε να υπάρξει μια αποφλοιωμένη αριστερά για να σαλπίσει την ώρα εφόδου της ακροδεξιάς! Η διαρκής και ανόητη αναφορά στην ακροδεξιά μοιάζει έτσι με κάλεσμα και προτροπή. Λειτουργεί ως παραίνεση και όχι ως αποτρεπτική κραυγή. Δεν είναι «πόλεμος με την ακροδεξιά» αλλά μια πρόχειρη εφαρμογή της θεωρίας του Καρλ Σμιτ για τον φίλο και τον εχθρό.
Μια ορισμένη αριστερά αναζητεί έτσι στον φασισμό το χαμένο είδωλο του ξεκάθαρου και ορατού εχθρού. Κάθε λίγο στρέφεται σε στιγμές του 1936 (λαϊκά μέτωπα) ή στη σημειολογία της δεκαετίας του '60 (παρακράτος κ.λπ.) για να δείξει δεινά του 2018.
Και, βέβαια, συμβαίνει και το αντίστροφο. Υπάρχει πολύς κόσμος στα δεξιά που έχει αρχίσει να βλέπει και τους πιο χλιαρούς Lib-left ως κρυπτο-ριζοσπάστες και πατριδοχαλαστές. Και από τα δεξιά εμφανίζεται πια μια λοιδορία για το Κέντρο, για τα διαδικαστικά και θεσμικά κρατήματα του αστικού φιλελευθερισμού, για τα δικαιώματα. Δεν μιλώ εδώ για σοβαρές κριτικές σε πλευρές του μεταμοντέρνου φιλελευθερισμού αλλά για χειρονομίες περιφρονητικής απόρριψης και σιχτιρισμού που εκφράζουν, πραγματικά, μια νέα σκλήρυνση.
Πού θα πάει αυτό το παιχνίδι; Προφανώς, οι ευσεβείς πόθοι για τον αντίπαλο είναι μες στη ρουτίνα της πολιτικής. Όλοι «κατασκευάζουν» τον απέναντί τους με τον ίδιο τρόπο που ο έρωτας, το μίσος, οι φόβοι και οι αγάπες μας υπερβάλλουν και υποβάλλουν συγχρόνως.
Ως έναν βαθμό όμως. Με κάποιο μέτρο. Γιατί σε ορισμένες ιδιαίτερες συγκυρίες το παιχνίδι της υπερβολής και της υποβολής δημιουργεί κινδύνους.
Τώρα, ας πούμε, που στη Γερμανία, στην Ιταλία, στη Σουηδία και στις πιο διαφορετικές χώρες ο δεξιός ριζοσπαστισμός έχει το ρεύμα με το μέρος του, είναι τεράστια βλακεία να φαντάζεται κανείς εδώ μια πανταχού παρούσα ακροδεξιά. Να ελπίζεις πως ένας Άδωνις ή ένας Βορίδης μπορεί να γεμίσουν το άδειο σου κιβώτιο με το παλιό-καλό νόημα. Και ενώ έχει αλλάξει η γραμματική της εξουσίας, να ψάχνει κανείς στη σκονισμένη αποθήκη τον Αχιλλέα Τζάρτζανο για να ξορκίσει τον νεοφιλελευθερισμό.
σχόλια