Ο ιστορικός, ο κοινωνιολόγος, ο πολιτικός επιστήμονας, ο άνθρωπος του μέλλοντος βρήκε επιτέλους μια έκφραση που θα μπορέσει με κάποιον τρόπο να συνοδέψει την ποπ κουλτούρα της εποχής μας. Εξάλλου, το μνημόνιο ως λέξη δεν φτάνει για να περιγράψει μια εποχή, αλλά μια κατάσταση. Πόσο μάλλον η λέξη χρεοκοπία. Στον ιδιωτικό τομέα είμαστε σύμφωνοι ότι συμβαίνει μακελειό. Στον δημόσιο περικοπές από μισθούς και από συντάξεις. Και από συμβασιούχους. Ώσπου ήρθε η διακαναλική συνέντευξη του πρωθυπουργού το συννεφιασμένο βράδυ της Δευτέρας και πήραμε επιτέλους αυτό που θέλαμε: «Η νέα εθνική αφήγηση της καινοτομίας» είναι το μότο της μεταμεταπολιτευτικής εποχής. Περήφανα, λοιπόν, το ελληνικό έθνος μπαίνει σε μια νέα περίοδο συγγραφής.
Για να εξηγήσουμε τι εννοεί ο ποιητής. Η «νέα εθνική αφήγηση» δεν είναι μια κομψή ιστοριούλα εθνικής ανάτασης. Πρωτοεμφανίστηκε ως έννοια πριν από οχτώ ακριβώς μέρες. Στις 20/10/2010, σε μια συνάντηση του υπουργείου Περιφερειακής Ανάπτυξης με νέους επιχειρηματίες είπε να κάνει την εμφάνισή του και ο Γιώργος Παπανδρέου. Εκεί, προσπαθώντας να πείσει τους εκκολαπτόμενους μεγιστάνες του τόπου να είναι λιγάκι πιο open-minded στη δουλειά τους, είπε το εξής: «Η νέα εθνική αφήγηση, λοιπόν, είναι πολύ σημαντική και πιστεύω ότι η καινοτομία μπορεί να είναι μέρος αυτής της αφήγησης, γιατί έχουμε δυνατότητες, έχουμε το ανθρώπινο δυναμικό, την ικανότητα, τις ιδέες - και μόνον αυτά που ειπώθηκαν εδώ, είναι ένας πλούτος τεράστιος». Στην ίδια κουβέντα τούς είπε πως το κράτος θα φροντίσει, με το νέο φορολογικό σύστημα, ελαττώνοντας τα γραφειοκρατικά προβλήματα που παρουσιάζονται, και με το... e-gov, που εντέλει από μόνο του θα τ' αλλάξει όλα. Το ενδιαφέρον είναι ότι κατέληξε να τους προτείνει να ασχοληθούν με τα applications των κινητών, το λειτουργικό android και να φτιάξουν video games με ήρωες Ελληνόπουλα που σ' ένα δικό τους «Medal of Honor» θα κατατροπώνουν τους γείτονες εχθρούς. Με λίγα λόγια, η «νέα εθνική αφήγηση» μιλάει στην ψυχή και το μυαλό των νέων, προτρέποντάς τους να φύγει το Δημόσιο από το υποσυνείδητό τους και στη θέση του να μπει η... Silicon Valley. Το μεγάλο ερώτημα είναι, βέβαια, αν θα γίνει αυτό, αφού επαναλαμβάνω πως ο δημόσιος τομέας παραμένει προστατευμένος και ο ιδιωτικός καταρρέει, είτε φτιάχνει gadget είτε όχι.
Δυο - τρεις τελευταίες εθνικές αφηγήσεις που θυμάμαι εύκολα είναι η «Αλλαγή» της δεκαετίας του '80, ο «Εκσυγχρονισμός» από το 1996 και έπειτα και το «Σεμνά και ταπεινά» στα μέσα της δεκαετίας των '00. Στην πρώτη περίπτωση, με τον μπαμπά του τωρινού πρωθυπουργού η Ελλάδα γνώρισε έναν άγριο εξισωτισμό των τάξεων: τα λεφτά από την Ευρώπη έτρεχαν και τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα έφτασαν πιο κοντά στα χρυσά κουτάλια. Ο «Εκσυγχρονισμός» επίσης έφερε ένα δεύτερο κύμα εξισωτισμού που ονομάζεται Χρηματιστήριο Αθηνών. Όλοι για μια στιγμή πιστέψαμε πως θα πλουτίσουμε χωρίς να κάνουμε τίποτα. Και οι εμίρηδες και οι κακομοίρηδες. Και μετά ήρθε το «Σεμνά και ταπεινά». Όσοι φάγανε, φάγανε και ο στόχος ήταν όλη η κατάσταση να διατηρηθεί σε μια πολυετή νάρκη που θα κρατά όσο μπορεί πιο πολύ κόσμο ευχαριστημένο. Και βολεμένο. Γι' αυτό η απότομη γιγάντωση του Δημοσίου, γι' αυτό και η εκτόξευση των δαπανών την τελευταία πενταετία.
Η νέα εθνική αφήγηση που ακουμπά στην καινοτομία στην ουσία μάς οδηγεί για πρώτη φορά σε κάτι αντίθετο. Ο μεσαίος χώρος παραμεγάλωσε και κάπως πρέπει να του κοπούν τα χέρια και τα πόδια. Νέες τάξεις πρέπει να δημιουργηθούν ανάμεσα σε αυτούς που οσμίζονται την εποχή και σε αυτούς που δεν ξέρουν πώς να κάνουν install. Σε μια χώρα τεχνολογικά αλλά και εκπαιδευτικά αναλφάβητη προτείνεται να γεννηθεί μια νέα τάξη άριστων που θα λειτουργήσουν με ένα «e» και ένα «i» know how. Σε μια χώρα που οι δαπάνες για την παιδεία είναι στο μηδέν, η πανεπιστημιακή έρευνα είναι στα αζήτητα και η σχέση τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και αγοράς ανύπαρκτη ψάχνουμε να βρούμε μια νέα νοοτροπία όσον αφορά την εύρεση εργασίας αλλά και την επιχειρηματικότητα. Όταν ρώτησαν τον πρωθυπουργό για τον μειωμένο μισθό των συνοριοφυλάκων, απάντησε πως θέλει «νέους με ανοιχτά μυαλά, ανοιχτούς σε νέους ιδέες». Ο στόχος δεν είναι να γίνεις δημοτομπάτσος και να ξύνεσαι με άλλους δέκα, αλλά να κάνεις κάτι μόνος, ώστε να πλουτίσεις μόνος. Είναι εμφανές πως το Δημόσιο δεν είναι λύση, αλλά είναι πασιφανές πως και ο ιδιωτικός τομέας είναι κάτι απαγορευμένο. Παρά το fast track νομοσχέδιο και παρά το υποσχόμενο πρόγραμμα ΕΣΠΑ. Άλλωστε, ποιος μας λέει πως δεν θα υπάρξουν ξανά χιλιάδες περιπτώσεις «νέων επιχειρηματιών» που πήραν επιδοτήσεις μόνο και μόνο για να τις φάνε με περίτεχνες μεθόδους; Άλλωστε, ποιος μας λέει ότι το νέο μας «e διήγημα» δεν θα τελειώσει στο e-gov και στη σελίδα που θα αναρτώνται οι φορολογικές μας δηλώσεις; Επιτέλους, θα λυθεί και το διαχρονικό ερώτημα του Έλληνα για το πόσα βγάζει ο διπλανός του.
σχόλια