«Δώστε στα παιδιά μολύβι και χαρτί. Μην τα αφήνετε να γράφουν μόνο σε κινητά και ταμπλέτες» συμβουλεύουν κάποιες δασκάλες τους γονείς των παιδιών της Α' Δημοτικού. Να 'ταν μόνο αυτό... Κάποιοι μαθητές δεν προλαβαίνουν να συμπληρώσουν τα θέματα στις Πανελλαδικές γιατί έχουν ξεμάθει να γράφουν με στιλό.
Οδεύοντας προς το 2020, άλλοτε αργά και άλλοτε πιο γρήγορα, η ζωή μας ψηφιοποιείται και εξαρτάται από συσκευές και πλατφόρμες. Το αίτημα της επόμενης φάσης θα είναι να γίνει πιο ανθρώπινη.
Πριν από 3-4 χρόνια νομίζαμε ότι τα social media και η ευρεία χρήση του Internet θα μας έφερναν πιο ανοιχτές και πιο δημοκρατικές κοινότητες και κοινωνίες. Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε ότι οδηγούν σε ολοένα και πιο κλειστές ομάδες, όπου οι αλγόριθμοι της Google, του Facebook, της Amazon και των άλλων των «παιδιών» μάς εγκλωβίζουν στο να συναναστρεφόμαστε ολοένα και περισσότερο τους ομοίους μας και τους ομόδοξους.
Διαζύγιο με SMS
Μια παρέα νέων κάθεται σε ένα δωμάτιο, αλλά ασχολούνται πιο πολύ με τα κινητά τους, παρά με τη μεταξύ τους συζήτηση. Στέλνουν συχνά μηνύματα, ακόμα και σε μέλη της παρέας που είναι μέσα στο ίδιο δωμάτιο. Μια στατιστική λέει ότι το 50% περίπου των νέων στέλνουν μηνύματα για να αποφύγουν αυτούς που έχουν γύρω τους.
Έρευνες λένε ότι πολλοί νέοι που είναι απορροφημένοι από το κινητό τους −το τσεκάρουν περί τις 200 φορές το 24ωρο, δηλ κάθε 7'− είναι δύσκολο να αναπτύξουν ανεξάρτητη προσωπικότητα και να νιώσουν ενσυναίσθηση (empathy).
Ζευγάρια ή μέλη μια οικογένειας συζητούν τις διαφωνίες τους με μηνύματα αντί πρόσωπο με πρόσωπο. Νιώθουν πιο άνετα να ανακοινώσουν έναν χωρισμό με μήνυμα από το κινητό, παρά να το συζητήσουν από κοντά.
Έρευνες λένε ότι πολλοί νέοι που είναι απορροφημένοι από το κινητό τους −το τσεκάρουν περί τις 200 φορές το 24ωρο, δηλ κάθε 7'− είναι δύσκολο να αναπτύξουν ανεξάρτητη προσωπικότητα και να νιώσουν ενσυναίσθηση (empathy).
Τα Applications, τα περίφημα Apps, δεν κατασκευάζονται μόνο από προγραμματιστές αλλά και από ψυχολόγους που μελετούν πώς θα γίνουν πιο εθιστικά. Ένα τσεκάρισμα λειτουργεί ως μια μικρή δόση ναρκωτικού. Αρκετοί που νιώθουν βαρεμάρα, μοναξιά, λύπη, απογοήτευση, το αντιμετωπίζουν με ένα τσεκάρισμα, μια ανάρτηση, ένα like...
Ζώντας μέσα σε «φούσκες»
Έχουμε την ψευδαίσθηση ότι μας άνοιξαν τους ορίζοντες, αλλά στην ουσία μας βάζουν να μιλάμε σχεδόν αποκλειστικά με εκείνους που έχουν πανομοιότυπες απόψεις με τις δικές μας και μας κλείνουν μέσα σε στεγανά. Είχαμε χαρεί με την πλατεία Ταχρίρ, αλλά η συμβολή των social media σε έναν πιο δημοκρατικό κόσμο είχε την πορεία της Αραβικής Άνοιξης. Έγινε, τελικά, όπλο που έδωσε τη δυνατότητα στον Ντόναλντ Τραμπ και σε ξενοφοβικά κινήματα της Ευρώπης να αποκτήσουν ρεύμα και δυναμική.
Οι αλγόριθμοι έγιναν εργαλείο για να μπούμε πιο βαθιά στη σπείρα μια πολωμένης συζήτησης, να εξετάζουμε λιγότερο την αλήθεια των θέσεών μας. Αποθέωσαν το confirmation bias, δηλαδή την τάση μας να πιστεύουμε τις «πληροφορίες» που επιβεβαιώνουν κάτι που ήδη πιστεύαμε.
Οι αλγόριθμοι είναι τα καλούπια με τα οποία βλέπουν οι αρχιτέκτονές τους τον κόσμο ή τον σχεδιάζουν για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους και την επιρροή τους. Δεν είναι αντικειμενικοί. Και είναι στον αντίποδα αυτού που περιμένουμε από την αντικειμενική δημοσιογραφία, όπου η επιλογή, η επιμέλεια των άρθρων γίνεται μέσω ανθρώπινων κριτηρίων. Οι αλγόριθμοι του Facebook αποφασίζουν ποιες επαφές μας είναι πιο «φίλοι» από τους υπόλοιπους, ποια δημοσιεύματα θα έλθουν μπροστά στα μάτια μας κ.λπ. Και, φυσικά, είναι μυστικοί και το Facebook τους αλλάζει όποτε θέλει...
FOMO ή JOMO
FOMO (Fear of Missing Out) είναι ο φόβος ότι μπορεί να χάσουμε μια ανάρτηση που έκανε ένας «φίλος» στο Facebook ή ένα celebrity που μας ενδιαφέρει.
Το αντίδοτό του είναι το JOMO (Joy of Missing Out), η χαρά δηλαδή του να κλείνουμε το κινητό και να διαβάζουμε ένα βιβλίο. Να είμαστε στην παραλία και να αποφεύγουμε τα μηνύματα που διακόπτουν την απόλαυση της θάλασσας και τη χαρά της παρέας.
Κοίτα ποιος μου μιλάει... Ένα ρομπότ
Η χρήση των messaging apps (WhatsApp, Snapchat, Facebook Messenger κ.λπ.) έχει ήδη ξεπεράσει τη χρήση των social media.
Η πιο δυναμική τάση αυτή την περίοδο είναι τα chatbots, δηλαδή επικοινωνία μέσω ρομπότ των messaging apps. Αν μπεις σε ένα site που πουλάει παπούτσια, παίρνουν τη θέση του πωλητή σε κάποιο πραγματικό μαγαζί και σε ρωτούν πώς μπορούν να σε εξυπηρετήσουν. Ή τα ρωτάς τι «παίζει» στις ειδήσεις.
Η επέλαση της Εικονικής Πραγματικότητας (Virtual Reality)
Έπειτα από χρόνια hype, πειραματισμών και αποτυχιών, όπως τα Google Glass, μπαίνουμε γερά στην εποχή του Virtual Reality.Θα μπορούμε να αισθανθούμε, να νιώθουμε δίπλα τους φίλους μας και ας είναι μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Να αισθανόμαστε ότι είμαστε γύρω από μια φωτιά σε κατασκήνωση κι ας βρισκόμαστε στο κέντρο της πόλης.
Ήδη έχουν προχωρήσει κάποιες εφαρμογές στον χώρο των επιχειρήσεων.
Facebook, Google, Samsung και πολλές άλλες εταιρείες έχουν πέσει με τα μούτρα σε επενδύσεις για να δημιουργήσουν πλατφόρμες και εργαλεία που να συνδυάζουν τον πραγματικό με τον επιθυμητό κόσμο...
Καλώς ήλθαν τα ρομπότ και η Τεχνητή Νοημοσύνη
Τα πιλοτικά εγχειρήματα με αυτοκίνητα χωρίς οδηγούς έχουν προχωρήσει αρκετά.
Η εισαγωγή ρομπότ σε πολλές παραγωγικές διαδικασίες (π.χ. φαστφουντάδικα) και καθημερινές δραστηριότητες θα επηρεάσει τη ζωή μας, τις σπουδές μας και τις δουλειές μας.
Μια άλλη δυναμική που εξελίσσεται ραγδαία είναι αυτή του Internet of Things (ΙοΤ), η δυνατότητα δηλαδή να συνδεθούν άτομα με πλατφόρμες και αντικείμενα. Πολυσυζητημένη είναι και η αξιοποίηση των Big Data, οι εκτιμήσεις και προβλέψεις που μπορούν να γίνουν μέσα από την επεξεργασία τεράστιων βάσεων δεδομένων.
Φίλοι, «φίλοι» και πραγματική ζωή
Για το επόμενο διάστημα οι εταιρείες των social media θα συνεχίσουν να «παίζουν» με τους αλγόριθμους , τόσο γιατί έτσι γίνονται πιο εθιστικές όσο και γιατί αυτό εξυπηρετεί το συμφέρον τους. Σε όλες τις πλατφόρμες πληροφόρησης και ψυχαγωγίας όπου νομίζουμε ότι τα απολαμβάνουμε δωρεάν, στην ουσία το «προϊόν» (προς πώληση) είμαστε εμείς (τα προσωπικά μας δεδομένα, οι φωτογραφίες μας, οι συνήθειές μας, οι σχέσεις μας με άλλα άτομα κ.λπ.).
Μέσα σ' αυτό το τσουνάμι των «συνδέσεών» μας με άλλα πρόσωπα και τις νέες «φιλίες» αναδεικνύεται το ερώτημα με πόσους αυθεντικούς φίλους έχουμε μείνει. Αν αφήσουμε παράμερα τα likes και τις αναρτήσεις, μπορούμε να τσεκάρουμε με πόσα άτομα διατηρούμε ουσιαστική φιλία, σε πόσους διαθέτουμε χρόνο, βρισκόμαστε μαζί τους για χαλάρωση και συζήτηση, συμπαραστεκόμαστε στις «κοιλάδες» και στις «βυθίσεις».
Η πραγματική ζωή, πάντως, φαίνεται ότι έχει τη δύναμη να ξεγλιστράει. Η μαγεία, η πρωτοπορία και οι εμπειρίες θα δημιουργούνται στους φυσικούς χώρους όπου συναθροίζονται τα άτομα. Γι' αυτόν το λόγο ορισμένες πλατφόρμες social media είναι μεν παντοδύναμες και εξαιρετικά κερδοφόρες, ωστόσο χάνουν έδαφος στα νεανικά κοινά που σπεύδουν εκεί όπου σκιρτάει η ζωή. Η δύναμη είναι εκεί όπου δημιουργείται κουλτούρα και η επιρροή θα συγκεντρώνεται εκεί όπου βρίσκονται άτομα με προσωπικότητα, κοινότητες με δημιουργικό πνεύμα.
σχόλια