ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕ πριν από λίγες μέρες η Άνγκελα Δωροθέα Μέρκελ (το γένος Κάσνερ) στην ηγεσία της χώρας της αλλά και της Ευρώπης, ατύπως (αυτή τουλάχιστον ήταν για χρόνια η κοινή εντύπωση). Περισσότερα μοιάζουν, από την άλλη όμως έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη στην σχέση μας με τον χρόνο, ειδικά μέσα στη φετινή χρονιά.
Τι να πει βέβαια και η νεότερη γενιά που δεν θυμάται καν τον προκάτοχο της (ποιος ήταν αλήθεια; α ναι, εκείνος ο ματαιόδοξος ΠΑΣΟΚος, ο Γκέρχαρντ Σρέντερ). Σίγουρα πάντως έχουν πολλοί την ίδια αίσθηση, εντός και εκτός Γερμανίας, αν κρίνει κανείς από την προσωνυμία «η αιώνια καγκελάριος» που έχει κερδίσει εδώ και χρόνια ήδη.
Την αποκαλούν άραγε ακόμα «Μητερούλα» (Mutti) στην πατρίδα της ή σωθήκανε πια οι αβρότητες με την πλατιά μάζα; Αυτό το παρατσούκλι αρχικά της το είχαν κολλήσει κάποτε, υποτιμητικά και διόλου στοργικά, οι δελφίνοι για το χρίσμα του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος (πριν τους ξεπαστρέψει μεθοδικά έναν-έναν, κάνοντας σκόνη την ανδρική αλαζονεία τους) και το μισούσε μέχρι που έγινε καγκελάριος, οπότε, ως «μητέρα του έθνους» πλέον, το ενστερνίστηκε.
Η αλήθεια είναι ότι μοιάζει απολύτως με Γερμανίδα μαμά – ή με φουλ λειτουργική γιαγιά, τώρα στα 66 της. Δεν θα μπορούσε, στερεοτυπικά πάντα μιλώντας, να περάσει ούτε για Γαλλίδα, ούτε για Ιταλίδα, ούτε για Ελληνίδα, ούτε για Αγγλίδα, παρά τα δανεικά από τη Θάτσερ παρατσούκλια που της έχουν φορτώσει κατά καιρούς: «Σιδηρά Κυρία» και «ΤΙΝΑ» (There Is No Altrenative).
Πραγματικά έντονα συναισθήματα –είτε μίσους είτε λατρείας– δεν ενέπνευσε ποτέ μάλλον, ακόμα κι εδώ σε εμάς παρότι είχε επιχειρηθεί η δαιμονοποίησή της την εποχή των μνημονίων.
Φαίνεται πάντως ότι τα τραβάει σαν μαγνήτης τα παρατσούκλια, και βέβαια δεν είναι όλα κολακευτικά, ούτε καν αμφίσημα: «Καγκελάριος της Ευρώπης», «Βασίλισσα της λιτότητας» και άλλα πολύ πιο γλαφυρά και δηλητηριώδη. Στις αρχές της ραγδαίας (και από «το πουθενά», δηλαδή από την πρώην Ανατολική Γερμανία) πολιτικής της ανέλιξης την αποκαλούσαν «το κορίτσι» του Κολ ή μάλλον ο ίδιος ο πρώην καγκελάριος και μέντοράς της την αποκαλούσε «το κορίτσι μου». Μερικά χρόνια αργότερα θα το μετάνιωνε πικρά, δηλώνοντας «εγώ ο ίδιος έβαλα το φίδι στο μπράτσο μου».
Παρότι σίγουρα έχει φθαρεί η εικόνα της με τα χρόνια και ενδεχομένως έχει κουράσει το κοινό το (καθησυχαστικό κάποτε) ήπιο σουλούπι της και η στεγνή ρητορική της, φαίνεται να διατηρεί ακόμα, στον τελευταίο χρόνο πριν από την αποχώρησή της από το προσκήνιο, αρκετές από τις τοτεμικές ιδιότητες που κατά καιρούς της έχουν αποδοθεί. Θετική μάλλον είναι η αποτίμηση για τον τρόπο που έχει διαχειριστεί μέχρι τώρα την πανδημία –με τη μέθοδο «βλέποντας και κάνοντας»– ειδικά αν συγκριθεί με τις υπόλοιπες Μεγάλες Δυνάμεις και αν λάβει κανείς υπόψη το γεγονός ότι έχει να συντονίσει και τόσα ομοσπονδιακά κρατίδια.
Με έναν αντανακλαστικό, υπνωτικό σχεδόν, τρόπο, εμπνέει ακόμα κάποιου είδους σιγουριά και οικειότητα σε σημαντικές (και όχι ομοιογενείς ιδεολογικά) μάζες του ευρωπαϊκού πληθυσμού, όπως εξομολογητικά παραδέχονται ακόμα και όσοι και όσες δεν την συμπαθούν και τρελά ή την αντιπαθούν χλιαρά ή «αγαπάνε να τη μισούν».
Πραγματικά έντονα συναισθήματα –είτε μίσους είτε λατρείας– δεν ενέπνευσε ποτέ μάλλον, ακόμα κι εδώ σε εμάς, παρότι είχε επιχειρηθεί η δαιμονοποίησή της την εποχή των μνημονίων. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Pew που δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα, μεγάλες πλειοψηφίες στις περισσότερες χώρες της Δύσης δηλώνουν, απρόθυμα έστω, και ελλείψει σοβαρών εναλλακτικών, ότι «πιστεύουν πως η Μέρκελ θα κάνει το σωστό στην τρέχουσα διεθνή συγκυρία».
Είναι αλήθεια ότι η χειρονομία της να ανοίξει τα σύνορα και να παραχωρήσει άσυλο σε πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες το 2015, έκανε ακόμα πιο δύσκολη την προσπάθεια να την αντιπαθήσει κανείς και θα μείνει χαραγμένη ως καθοριστικό στοιχείο της πολιτικής κληρονομιάς της, ασχέτως της συνολικής αποτίμησης του έργου της. Δεν έχει σημασία αν ήταν προϊόν πολιτικού υπολογισμού, που μάλλον δεν της βγήκε ακριβώς, παραχωρώντας επίσης και πρόσφορο έδαφος ανάπτυξης στο νεοσύστατο τότε ακροδεξιό/εθνικιστικό AfD.
Οι εκπρόσωποι της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία» πάντως ήταν από τους πρώτους που έσπευσαν να της «ευχηθούν», εμμέσως έστω, για την συμπλήρωση δεκαπέντε χρόνων στην εξουσία, καλώντας από το Twitter τον γερμανικό λαό να βαστήξει λίγο ακόμα: «Υπομονή, ένας χρόνος της έμεινε μόνο».
