Η ΚΑΡΔΑΡΑ ΜΕ ΤΟ ΓΑΛΑ
Ο εμβολιασμός δικαίως χαιρετίστηκε ως το μεγάλο βήμα για την απαλλαγή της ανθρωπότητας από την πανδημία. Ορθότατα, ο πρωθυπουργός, Κυρ. Μητσοτάκης, ανακοίνωσε πρώτος ότι θα εμβολιαστεί — μια κίνηση εξόχως συμβολική προκειμένου να πειστούν όλοι για την αξία του εμβολιασμού.
Η διαχείριση του δεύτερου κύματος μόνο πετυχημένη δεν μπορεί να θεωρηθεί. Καθυστερήσεις στη λήψη των αποφάσεων, αύξηση των κρουσμάτων και κυρίως των θανάτων με μεγάλη ταχύτητα οδήγησαν την κυβέρνηση σε απολογητική στάση. Τα επιχειρήματά της στέρεψαν, διεθνώς η διαχείρισή της βαθμολογείται μέτρια έως κακή, και η ίδια αναγκάστηκε να αναγνωρίσει την ολιγωρία της.
Ο εμβολιασμός υπήρξε για την κυβέρνηση η ευπρόσδεκτη ευκαιρία να ανακτήσει το χαμένο έδαφος. Όντως, τον ανέδειξε σε κεντρικό στοιχείο της ρητορείας της και επικοινωνιακά ανέκτησε το χαμένο έδαφος. Οι εικόνες των πρώτων εμβολιασμών λειτούργησαν πολύ θετικά, παρά τις αναπόφευκτες σαχλαμάρες που ακούστηκαν στα κοινωνικά μέσα.
Τούτων δοθέντων, είναι να απορεί κανείς πώς κατάφερε μέσα σε μια μέρα να πληγώσει, αν όχι να καταστρέψει, τη θετική εικόνα που δημιούργησε. Αυτή η πασαρέλα των 45 στελεχών να εμβολιαστούν, που εν μια νυκτί έγιναν 125, επικοινωνιακά μόνο την κλωτσιά στην καρδάρα με το γάλα θυμίζει.
DISRUPT TEXTS
Μια καμπάνια στις ΗΠΑ κατά κλασικών λογοτεχνικών έργων, από την Οδύσσεια του Ομήρου, περνώντας από τον Σαίξπηρ, και φθάνοντας στα έργα του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, έχει ξεκινήσει τον τελευταίο καιρό στα social media, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις στο χώρο της Παιδείας.
Όπως αναφέρουν στο προγραμματικό τους κείμενο, το Disrupt Texts είναι μια εκ των κάτω προσπάθεια από δασκάλους προς δασκάλους «αμφισβήτησης του παραδοσιακού Κανόνα με σκοπό να δημιουργηθεί ένα πιο συμπεριληπτικό, αντιπροσωπευτικό, και δίκαο πρόγραμμα σπουδών στη λογοτεχνία που να αξίζει στους μαθητές μας. Ιδρυμένο από τις Tricia Ebarvia, Lorena Germán, Dr. Kimberly N. Parker, και Julia Torres, η αποστολή του #DisruptTexts είναι να βοηθήσει στην ανάπτυξη δασκάλων αφοσιωμένων στην αντιρατσιστική/αντιμεροληπτική παιδαγωγική διδασκαλία και πρακτική».
Η καμπάνια αυτή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που, όπως λέγεται, δεν αποβλέπει στην απαγόρευση βιβλίων (αυτό έλειπε!), αλλά στον εξοβελισμό τους από τα προγράμματα σπουδών, γεννήθηκε ουσιαστικά από το κίνημα Black Lives Matter.
Θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω βαρείς χαρακτηρισμούς για αυτό το χαρακτηριστικό φαινόμενο της αμερικανικής παραζάλης, που δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει υπαρκτά προβλήματα της χώρας. Μια απάντηση, όμως, πρέπει να δοθεί στο επιχείρημά τους ότι αυτά τα έργα γράφτηκαν σε άλλες εποχές και υπό άλλες συνθήκες: «Κάποιος είπε, 'Οι πεθαμένοι συγγραφείς βρίσκονται μακριά μας επειδή γνωρίζουμε πολύ περισσότερα από αυτούς'. Ακριβώς, και αυτοί είναι αυτό που γνωρίζουμε» (Τ.Σ. Έλιοτ, «Επιλεγμένα Δοκίμια»).
• • •
50 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟ 2020
Σύμφωνα με τον ετήσιο απολογισμό των Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα, 50 δημοσιογράφοι έχασαν τη ζωή τους στον κόσμο το 2020, ο μικρότερος αριθμός από το 2011. Εξ αυτών, το 68% δολοφονήθηκε σε «ειρηνικές» χώρες, κυρίως στο Μεξικό, την Ινδία, την Ονδούρα και στο Πακιστάν. Το 84% δολοφονήθηκε προμελετημένα έναντι 63% το 2019.
Για μια ακόμη χρονιά, το Μεξικό αποδεικνύεται η πιο επικίνδυνη χώρα για τους δημοσιογράφους. Κάθε χρονιά την τελευταία πενταετία, δολοφονούνται κατά μέσο όρο 8-10 δημοσιογράφοι. Όποιος τολμήσει να ξεκινήσει έρευνα σχετικά με τα ναρκωτικά στοχοποιείται και δολοφονείται.
• • •
Ο ΝΑΥΑΓΙΣΜΕΝΟΣ ΝΟΥΣ
Ο καθηγητής Ανθρωπιστικών Σπουδών στο Κολούμπια και συγγραφέας, Μαρκ Λίλα, δεν είναι άγνωστος στη χώρα μας. Βιβλία και άρθρα του έχουν μεταφραστεί, και οι απόψεις του έχουν σχολιαστεί αρκετά. Το τελευταίο βιβλίο του Ο Ναυαγισμένος Νους, που επιμελήθηκα και προλόγισα, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι ασχολείται με ένα μάλλον παραμελημένο θέμα στη βιβλιογραφία — την αντίδραση και τους αντιδραστικούς.
Oι αντιδραστικοί δεν ταυτίζονται με τους συντηρητικούς. O συντηρητικός αντιδρά αμυνόμενος δεδομένου ότι αντιτίθεται σε μεγάλης κλίμακας αλλαγές, ενώ ο αντιδραστικός επιτιθέμενος. Aντίθετα με τον πρώτο, ο αντιδραστικός επαγγέλλεται την επιστροφή σε προηγούμενη κατάσταση, σε μια ανύπαρκτη, εξιδανικευμένη χρυσή εποχή, και εμφανίζει ακραία ψυχολογικά χαρακτηριστικά.
Αυτή η πολιτική νοσταλγία αποτελεί τον πυρήνα του βιβλίου του Λίλλα. Ισχυρό πολιτικό κίνητρο, η ίδια νοσταλγία τροφοδότησε την ευρωπαϊκή σκέψη στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα — τη μοναρχική και αντιδιαφωτιστική, εθνικιστική, αντισημιτική και καθολική Action Française, και τον «αντιδραστικό μοντερνισμό» στη Γερμανία. Η νοσταλγία είναι ακαταμάχητη, επειδή είναι αδιάψευστη· και είναι αδιάψευστη, επειδή «η ενθύμηση του παρελθόντος δεν είναι αναγκαστικά η ενθύμηση των πραγμάτων όπως ήταν» (Μαρσέλ Προυστ).
Οι τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους και άλλων οργανώσεων, στη συντριπτική τους πλειονότητα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, θέλουν να επαναφέρουν την κοινωνία στην καθαρότητα του Μωάμεθ και των πρώτων χαλίφηδων· εθνικιστές πουλούν νοσταλγία για το περασμένο εθνικό μεγαλείο τής δήθεν ψυχορραγούσας χώρας τους· κάποιοι μοναρχικοί ονειρεύονται την παλινόρθωση των βασιλιάδων τους, που κατά κανόνα τροφοδοτούν μόνον τις κοσμικές στήλες.
Ο αντιδραστικός νους είναι ένας ναυαγισμένος νους που θέλει να γυρίσει το ρολόι προς τα πίσω ώστε η κοινωνία να επανέλθει στην προηγούμενη χρυσή εποχή της. Με δύο λόγια, «ο αντιδραστικός είναι ένας υπνοβάτης που περπατάει προς τα πίσω» (Φράνκλιν Ρούσβελτ).
• • •
ΥΒΡΙΔΙΚΟΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ
Όπως και να το δει κανείς, χρειάζεται μεγάλη δεξιοτεχνία.
• • •
ΑΝΤΡΕΙ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ
Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (04.04.1932 – 29.12.1986) πέθανε νέος, αλλά πρόλαβε να μας αφήσει αριστουργήματα. Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία: «Ο Ταρκόφσκι είναι ο σημαντικότερος όλων αυτών. Κινείται με ιδιαίτερα μεγάλη φυσικότητα στο δωμάτιο των ονείρων».
Ο Ρώσος σκηνοθέτης μας εξηγεί τι προσπάθησε να κάνει: «Η ποίηση είναι επίγνωση του κόσμου, ένας ιδιάζων τρόπος να σχετίζεσαι με την πραγματικότητα».
