ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΕΝΑΣ ΜΑΥΡΟΣ ΠΕΘΑΝΕ μέρα μπροστά στην κάμερα κάτω απ' το πόδι λευκού αστυνομικού. Ξεκίνησαν διαδηλώσεις. Για τα περισσότερα, εμείς, εδώ, μαθαίνουμε από τα σόσιαλ. Όσα συμβαίνουν στους δρόμους δεν είναι πια κρυφά. Καταγράφονται και διαδίδονται από χρήστες, συζητιούνται οριζόντια, αναγκάζουν τους δημοσιογράφους να αναφερθούν σε αυτά.
Μάλλον ήρθε η ώρα να συζητήσουμε στα σοβαρά τον ρατσισμό και την αστυνομική βία. Όχι σαν κάτι χαζό, δήθεν, που παθαίνουν κάποιοι «ανεγκέφαλοι» στο Τέξας. Ούτε σαν κάτι μακρινό, ένα πρόβλημα της Αμερικής του Τραμπ ή του παρελθόντος. Έχουμε κι εμείς το πρόβλημα, άλλωστε, εκτός κι αν νομίζουμε ότι όλοι οι «ξένοι» που μεγαλώνουν στη χώρα μας ή στην Ευρώπη μες στη φτώχεια, στην γκετοποίηση και χωρίς χαρτιά θα παίζουν μπάσκετ, για να τους «τσιμπήσει» το NBA. Υπάρχουν ανισότητες, υπάρχει και βία.
Η τυφλότητα μπροστά τους είναι προνόμιο. Η αμεριμνησία αυτών που δεν βλέπουν κάτι ρατσιστικό γύρω τους, σοκάρονται όποτε ακούνε για αστυνομική αυθαιρεσία ή άθλιες συνθήκες σωφρονισμού και λένε πως «έτυχε και ήταν μαύρος, θα μπορούσε να ήταν λευκός» είναι στοιχείο κι αυτή του ήσυχου κόσμου των προνομιούχων. Ο κόσμος τους: μια εύτακτη κατασκευή όπου όλα λειτουργούν. Και, φυσικά, έτσι είναι. Αρκεί να έχεις λεφτά στην τράπεζα ή σε «φορολογικό παράδεισο», λευκό δέρμα ή άλλα χαρακτηριστικά που σου δίνουν προβάδισμα απλώς επειδή γεννήθηκες έτσι και αρκεί να μην μπαίνεις στον κόπο να συμπεριλάβεις στις κοινωνικές σου επαφές ανθρώπους από άλλες αφετηρίες, με άλλες ζωές. Έτσι διαστρεβλώνεται η αντίληψή σου για τον κόσμο και ο ρατσισμός αναπαράγεται.
Συζητάμε για τη μακρινή Αμερική και τη ρατσιστική βία ως θέματα θεωρητικά, μακρινά, κάτι που λες έτσι, για να το πεις, στα ποτά ή στα σόσιαλ. Μέχρι να τύχει κάποιος Ζακ Κωστόπουλος ή κάποιος άλλος πάλι που θα κριθεί ανίκανος να ζει ανάμεσά μας, «περίεργος», αδύναμος, σε δύσκολη θέση, για να καταλήξει ποδοπατημένος ακριβώς στο κέντρο μας. Όχι στη Βοστώνη. Εδώ, στην Ομόνοια.
Για πολλούς συμπολίτες μας ο ρατσισμός έχει διαβαθμίσεις και σε κάποιες εκφάνσεις του αντέχεται. Ορισμένοι τον υιοθετούν ευχαρίστως. Δεν πειράζει να βρίσεις λίγο τον «αράπη». Είναι χρήσιμο να τονώνεις τα εθνικιστικά ένστικτα λιγάκι, όταν βολεύει. Η αστυνομική βία δεν μας ενοχλεί μέχρι να παραγίνει το κακό, δηλαδή μέχρι να πεθάνει άνθρωπος στον δρόμο. Ακραίο το πνίξιμο. Εκεί είναι το όριο, στην ιερή, τάχα, ανθρώπινη ζωή. Μάλλον κάπως νοσηρός ο κόσμος μας, όπου ανεχόμαστε ή ακόμα και αναπαράγουμε τον ρατσισμό, και χρειαζόμαστε ένα viral βίντεο στο οποίο ένας άνθρωπος παρακαλάει για ανάσες προκειμένου να νιώσουμε τις συνέπειες. Νοσούμε. Το υποκείμενο νόσημα είναι ρατσισμός και ανισότητες. Και πεθαίνουν οι άλλοι, οι διαφορετικοί.
Το νόσημά μας ενίοτε εκδηλώνεται άσχημα, φέρνει θανάτους. Συνήθως, αναπαύεται διαχειρίσιμο, χρόνιο, αργό, τρώει από μέσα. Λαθραίο, μια σιγανή φωτιά που καίει, μας διαβρώνει, σαπίζουμε χωρίς να καταλάβουμε. Συνηθίζουμε, γίνεται φύση μας, ζούμε με αυτό, ξεχνιόμαστε. Συζητάμε για τη μακρινή Αμερική και τη ρατσιστική βία ως θέματα θεωρητικά, μακρινά, κάτι που λες έτσι, για να το πεις, στα ποτά ή στα σόσιαλ. Μέχρι να τύχει κάποιος Ζακ Κωστόπουλος ή κάποιος άλλος πάλι που θα κριθεί ανίκανος να ζει ανάμεσά μας, «περίεργος», αδύναμος, σε δύσκολη θέση, για να καταλήξει ποδοπατημένος ακριβώς στο κέντρο μας. Όχι στη Βοστώνη. Εδώ, στην Ομόνοια.
Ο μαύρος συγγραφέας James Baldwin έχει παλέψει τις ανισότητες με τα βιβλία του και τις δημόσιες παρεμβάσεις του (κάποιες διαθέσιμες οnline). Σε απλή γλώσσα, των ανθρώπων του δρόμου, του γκέτο, της νύχτας, της σκληρής χειρωνακτικής δουλειάς και με συγκλονιστική καθαρότητα εξήγησε ότι ο ρατσισμός, ως μέθοδος συστηματικής εκμετάλλευσης των μαύρων, έχει στέρεη οικονομική λογική. Παίζονται λεφτά (π.χ. αυτά που «γλιτώνεις» όταν δουλεύουν για σένα τζάμπα ή για ψίχουλα), εύκολη εξουσία και φθηνή επιβολή στον άλλον, με τη βία ή αυτομάτως, «φυσικά».
Θυμίζει αυτό τίποτα στις γυναίκες εδώ; Στους μετανάστες; Οι διακρίσεις έχουν νόημα: δίνουν ψυχολογικό και οικονομικό προβάδισμα, αυτοπεποίθηση και άνεση. Η συγκολλητική ουσία που κάνει τόσους ανθρώπους να εργάζονται για τη συντήρηση των ανισοτήτων δεν είναι σκέτη χαζομάρα. Υπάρχει όλος αυτός ο βολικός κόσμος που ξέρουν και δεν θέλουν να χαθεί. Δεν έχει τόπο για όλους, ούτε αρκετό αέρα.
Ο Baldwin μίλησε για τις στιγμές εκεί κοντά στα τριάντα, που συνειδητοποιείς ότι κάποια πράγματα στη ζωή σου έρχονται έτσι κι όχι αλλιώς, για λόγους που εκφεύγουν πλήρως του ελέγχου σου. Δεν αφορούν ούτε την αξία σου ούτε τον κόπο σου, αλλά τη γέννησή σου (βλ. Debate Baldwin vs Buckley, 1965, YouΤube). Άνθρωποι που τους πάτησαν κάτω άλλοι άνθρωποι υπήρξαν πολλοί στην Ιστορία. Χάσανε τη ζωή τους στα πεζοδρόμια ή μέσα σε βίαια σπίτια. Δικαούμαστε να αγνοούμε την υποκείμενη αιτία, τις διακρίσεις, τον ρατσισμό; Ή θα υποκρινόμαστε απλώς ότι ο χαμός τους εμάς μάς είναι μακρινός και ξένος;
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
To νέο τεύχος της LiFO με ένα κλικ δωρεάν στην πόρτα σου.
σχόλια