Η κρίση αντί να μαζεύεται όσο πάει βαθαίνει, τα μνημονιακά μέτρα κατά γενική ομολογία «δεν βγαίνουν» και γι΄αυτό δεν ευθύνονται μόνο κάποιες «λειψές» μεταρρυθμίσεις αλλά η ίδια η φύση τους και η κοινωνία δείχνει ξανά διχασμένη: Από τη μία εκείνοι που μην βλέποντας άλλη εναλλακτική πορεύονται πλέον με βάση «το μη χείρον, βέλτιστον» (και είναι μάλλον οι περισσότεροι), από την άλλη όσοι εξακολουθούν να ελπίζουν σε σωτήρες και θαυμαστούς «τρίτους δρόμους» και που μπορεί να είναι πια μειοψηφία, κανείς όμως δεν ξέρει τι θα προκύψει αν αύριο-μεθαύριο η πολιτικοοικονομική κατάσταση εκτροχιαστεί, κάτι που δεν είναι δα και απιθανότητα.
Δεδομένου ότι η κυβέρνηση Σύριζα-ΑΝΕΛ που ανέλαβε πρόπερσι τον Γενάρη την εξουσία ως σημαιοφόρος του αντιμνημονιακού αγώνα υπέκυψε επίσης στις Βρυξέλλες (ή μάλλον στο Βερολίνο, την «απόλυτη» μνημονιακή Μόρντορ), τα μόνα εναπομείναντα κοινοβουλευτικά κόμματα με συνεπή και «ανένδοτη» αντιμνημονιακή και αντι-ΕΕ ρητορική είναι το ΚΚΕ και η ΧΑ. Από διαφορετική βέβαια σκοπιά το καθένα αλλά με κοινή συνισταμένη τον ιδιόμορφο εκείνο λαϊκο-πατριωτικό αλυτρωτισμό που χαρακτηρίζει τη μεγάλη πλειοψηφία των δεκάδων κομμάτων και κινήσεων από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά τα οποία συναγωνίζονται σήμερα να καλύψουν το ιδεολογικό «κενό» της κυβερνητικής συνθηκολόγησης με τους δανειστές, διεκδικώντας μερτικό από εκείνο το παλλαϊκό «Όχι» του Ιουλίου του '15 που μεταλλάχθηκε πριν αλέκτωρ λαλήσει σε «Ναι». Για το καλύτερο ή το χειρότερο, ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή, γεγονός όμως είναι ότι ακόμα κι αν υπήρχε κάποιο σοβαρό plan B, η ελληνική κοινωνία όπως και καμία Δυτική κοινωνία σήμερα δεν είναι επ' ουδενί έτοιμη για μια μετωπική ρήξη με την κανονικότητα, όσο μίζερη κι αν προδιαγράφεται αυτή: το χάος και το άγνωστο τρομάζουν περισσότερο. Αφήνοντας αυτούς τους προβληματισμούς στους ιστορικούς του μέλλοντος κι επιστρέφοντας στο θέμα μας, ενώ στην περίπτωση των αριστερών – από τη ΛΑΕ, την Πλεύση και την Ανταρσύα μέχρι το ΣΕΚ, το ΕΕΚ, την ΑΡΑΝ, την ΑΡΑΣ και άλλα ακροαριστερά σχήματα) η αντίθεση αυτή εγγράφεται κατά κανόνα με καθαρά πολιτικούς όρους – δεν εξετάζουμε εδώ το πόσο σωστή ή λάθος είναι -, όσο πιο... δεξιά γέρνουμε τόσο ο καθαρός πολιτικός λόγος αντικαθίσταται από ένα συνονθύλευμα συνωμοσιολογικών θεωριών, μυστικιστικών δοξασιών και εθνικιστικού τυχοδιωκτισμού με τις απαραίτητες ρατσιστικές/ξενοφοβικές/αντισημιτικές/σεξιστικές πινελιές.
Ο Σώρρας διακηρύσσει με κάθε ευκαιρία την επιστροφή στη μεγαλογράμματη γραφή, μετρά τον χρόνο με βάση τις αρχαίες Ολυμπιάδες και μάλιστα τις πρώτες, τις... κρυφές (άρα φέτος δεν έχουμε 2017 αλλά 2902), επαναλαμβάνει σαν μαγικό μάντρα τις λέξεις «Δύναμη» και «Φως», λανσάρει έναν τύπου αρχαιοελληνικό χαιρετισμό στους οπαδούς του και υπόσχεται ότι η ιδανική Πολιτεία των Ελλήνων που οραματίζεται θα είναι «μια τεράστια γροθιά στο κτήνος».
Είναι βέβαια γνωστές οι παγανιστικές – λίγο Δωδεκάθεο, λίγο Βαλχάλα φάση – μεταφυσικές ιδεοληψίες της ΧΑ, τις οποίες παραμέρισε συμμαχώντας με τον ορθόδοξο φονταμενταλισμό προκειμένου να «σοβαρέψει», η (επιλεκτική) προγονολατρεία καθώς και η κατ' επάγγελμα πατριδοκαπηλία της. Η επίσης προγονόπληκτη Ελλήνων Συνέλευσις του πολυσυζητημένου Πατρινού «μεγιστάνα» Αρτέμη Σώρρα (η οποία επίσημα είναι ΜΚΟ και όχι κόμμα) είναι πιο «ορίτζιναλ»: δεν αναζητά προς το παρόν συμμαχίες με δεσποτάδες, αντίθετα περηφανεύεται για την αρχαία ελληνική κουλτούρα και θρησκεία, η πρόσφατη αντιπαράθεση μάλιστα εκπροσώπου της με ιερωμένο για τον Έλληνα Δία (σε αντίθεση με τον Εβραίο Ιησού) σε κάποιο επαρχιακό καφενείο έγινε viral. Φυσικά ο επίδοξος Μεσσίας των (πιστοποιημένα ανύπαρκτων, ωστόσο!) 600 δισ. δολαρίων και συνδημιουργός της ΜΚΟ End National Debt (οσότου τα «έσπασε» τέλη του '14 με τον προέδρό της και πρώην στενό του συνεργάτη Εμμανουήλ Λαμπράκη) δεν δηλώνει «αντίχριστος», ούτε «εθνικός». Αντί ωστόσο να φιλάει μεγαλόσταυρους κι Ευαγγέλια προτιμά να δίνει τον αρχαιόπληκτο Όρκο του Πολεμιστή, ενώ την προσωπική ιστοσελίδα του στο fb κοσμεί το άρμα του θεού Ήλιου. Στέλεχος που αποχώρησε (ο Θεόδωρος Καριώτης) κατήγγειλε μάλιστα ότι το εν λόγω «κίνημα» περιλαμβάνει Δωδεκαθεϊστές και Χρυσαυγίτες. Ο Σώρρας himself αποφεύγει τέτοιες ταυτίσεις, διακηρύσσει ωστόσο με κάθε ευκαιρία την επιστροφή στη μεγαλογράμματη γραφή, μετρά τον χρόνο με βάση τις αρχαίες Ολυμπιάδες και μάλιστα τις πρώτες, τις... κρυφές (άρα φέτος δεν έχουμε 2017 αλλά 2902), επαναλαμβάνει σαν μαγικό μάντρα τις λέξεις «Δύναμη» και «Φως», λανσάρει έναν τύπου αρχαιοελληνικό χαιρετισμό στους οπαδούς του και υπόσχεται ότι η ιδανική Πολιτεία των Ελλήνων που οραματίζεται θα είναι «μια τεράστια γροθιά στο κτήνος» (μη φρικάρετε εκεί στη Φιλοζωική, προφανώς άκουγε μικρός Steppenwolf). Όλα αυτά ανακατεμένα με εξωγήινα διαστημόπλοια, προηγμένες τεχνολογίες, μυστικά υπερόπλα κι άλλα τέτοια φαιδρά μεν, αρκετά πιασάρικα δε όπως αποδεικνύεται.
Η κίνηση αυτή που δημιουργήθηκε το 2012 παρουσιάζει ορισμένες ενδιαφέρουσες όσο και... ανησυχητικές ιδιαιτερότητες: α) εφαρμόζοντας την παρελκυστική τακτική «είμαστε σαν κι εσάς» αλλά ταυτόχρονα κάτι απροσδιόριστα μεγάλο και ανώτερο κατάφερε να την πάρει περισσότερος του αναμενόμενου κόσμος στα σοβαρά (αντίθετα π.χ. με τους οργανωμένους Χρυσαυγίτες που συνήθως «βγάζουν μάτι» εμφανισιακά, τα δικά της στελέχη είναι εντελώς «κανονικοί» next door νοικοκυραίοι) β) η δημοσιότητα που έχει λάβει ειδικά τον τελευταίο καιρό χάρη αφενός σε κάποιες «περίεργες» δικαστικές αποφάσεις που φέρονται να δικαιώνουν τους ισχυρισμούς Σώρρα (ο λόγος για τη μήνυση περί διασποράς ψευδών ειδήσεων που του έκανε ο έτερος δεινός αρχαιολάτρης Άδωνις Γεωργιάδης) και αφετέρου επειδή πολλαπλασίασε τις εμφανίσεις του στα ΜΜΕ γ) το γεγονός ότι εκατοντάδες συμπατριώτες μας πείστηκαν να δώσουν εντολή εκχώρησης των χρημάτων που τους αναλογούν από τον περίφημο λογαριασμό των 600 δισ. δολαρίων ώστε να εξοφλήσουν ή να συμψηφίσουν τις οφειλές τους στην Εφορία ή/και άλλους δημόσιους οργανισμούς - εισαγγελέας μάλιστα της Βόρειας Ελλάδας διέταξε προκαταρκτική έρευνας σε βάρος επικεφαλής μεγάλου ταμείου του δημοσίου επειδή απέρριψε τις αιτήσεις ασφαλισμένων που ζητούσαν συμψηφισμό των οφειλών τους με τα Σώρρεια «ομόλογα» δ) η εντυπωσιακή όσο και ταχεία δικτύωση της Ελλήνων Συνέλευσις στα πρότυπα παλαιότερων αλλά και σύγχρονων αντάρτικων ή θρησκευτικών σεκτών - καθόλου περίεργο το τελευταίο εφόσον περισσότερο θυμίζει μεσαιωνική αδελφότητα παρά σύγχρονη πολιτική οντότητα - με τη δημιουργία πολλών ανεξάρτητων μεταξύ τους πυρήνων που παρουσιάζονται ως πρωτοβουλίες πολιτών: Σήμερα διαθέτει πάνω από 200 αυτοοργανωμένα και αυτοχρηματοδοτούμενα γραφεία πανελλαδικά (συν καμια ντουζίνα στο εξωτερικό, βλέπε ομογένεια), περισσότερα κι από κόμμα εξουσίας. Και ενώ σε γενικές γραμμές οι «νεοφώτιστοι» αποφεύγουν ως τώρα τις «επιθετικές» ενέργειες στα πλαίσια ίσως της διαφοροποίησης από τη ΧΑ που «ειδικεύεται» σε αυτές, δε φείδονται μισαλλόδοξων κηρυγμάτων (ο ίδιος ο Σώρρας έχει καταφερθεί κατά των Εβραίων και των «κατευθυνόμενων» εξ αυτών ΜΜΕ, ενώ δεν δίστασε πρόσφατα να προσβάλει τα ΑΜΕΑ χαρακτηρίζοντας «ύβρι» τη συμμετοχή τους στους Παραολυμπιακούς), παραμένει ερώτημα το πώς θα κινηθούν όταν νιώσουν αρκετά ισχυροί και κατά πόσο «επικοινωνούν» με μηχανισμούς του λεγόμενου «βαθέος κράτους» όπως άλλοι ακροδεξιοί σχηματισμοί. Σύντομα βέβαια θα ξεκαθαρίσει αν το δημιούργημα του μυστηριώδους – σχεδόν κινηματογραφικού - μπίζνεσμαν με τον θεληματικό χαρακτήρα και τη χαρισματική δύναμη πειθούς (όπως τουλάχιστον φημολογείται) είναι η ελληνική έκδοση της Pegida ή θα αποδειχθεί ένα θνησιγενές περιθωριακό μόρφωμα, με τον ίδιο να αναπολεί τις good old days πίσω από κάτι χοντρά σίδερα. Μεγαλύτερη όμως σημασία έχει ότι τόσο αυτός όσο και άλλοι επίδοξοι σωτήρες «βρίσκουν και κάνουν».
Το ΕΠΑΜ πάλι του Δημήτρη Καζάκη δεν χαρακτηρίζεται καταρχήν ακροδεξιό κόμμα, όμως ο οικονομολόγος αρχηγός του επιδίδεται ολοένα συχνότερα σε αντιμεταναστευτικές και... εβραιοφάγες κορόνες (προκειμένου προφανώς να «τσιμπήσει» από αλλού αφού είδε τις 58.459 ψήφους των εκλογών του '11 να κατεβαίνουν στις 41.631 τον Σεπτέμβριο του '15) ενώ η οικονομική του θεωρία, που θέλει την Ελλάδα να καθαρίζει με το χρέος κάνοντάς του κάτι σαν ματ σε τρεις κινήσεις, είναι αυτό που λέμε λαϊκά «άρες-μάρες». Στην ίδια πάνω-κάτω κινούνται το Ελληνικό Όραμα του Γιάννη Σακκά, πρώτα μελήματα του οποίου είναι η ανάσχεση των «λαθροπροσφύγων» και η επαναφορά της θανατικής ποινής, η Πυρίκαυστος Ελλάδα (απόλυτα επίκαιρος και ακριβής ομολογουμένως ο τίτλος!) από όπου πέρασαν η παλιά Ολυμπιονίκης Βούλα Πατουλίδου αλλά κι ο Κώστας Ζουράρις προτού «παρκάρει» στους ΑΝΕΛ κ.λπ. συν ό,τι απέμεινε από τον ΛΑΟΣ του Γιώργου Καρατζαφέρη που, ό,τι να του καταλογίσεις, φαίνεται πιο εχέφρων και λιγότερο «γεια σου» από τους επίδοξους «επιγόνους» του. Όλα αυτά βέβαια δεν προέκυψαν από το πουθενά - ακουμπάνε σε μια αντίληψη περί περιούσιου, «ανάδελφου» και μονίμως αδικημένου πλην ηρωικώς αγωνιζόμενου και θριαμβεύοντος ακόμα και στις ήττες του τρισχιλιετούς έθνους που έχει καλλιεργήσει συστηματικά η εθνική μας παιδεία καθώς και σε μια ολόκληρη εθνικιστική/συνωμοτική υποκουλτούρα που προϋπήρχε της κρίσης: Από τις εκπομπές και τα βιβλία του Καρατζαφέρη αρχικά, του «μετρ» του είδους Λακόπουλου στη συνέχεια, από τον Πλεύρη, τον Στόχο, την Ελεύθερη Ώρα, το Kontra news, το Μακελειό και τους «ψεκασμένους» του αρχιστράτηγου Πάνου μέχρι μια σειρά «Ελληνόψυχες» εκδόσεις και ιστοσελίδες με πατριωτική, «αγωνιστική» και ενίοτε μεταφυσική εσάνς. Υποκουλτούρα που δεν είναι πάντα περιθωριακή αλλά συμβαδίζει κατά καιρούς με τη συστημική, τη mainstream, μερίδα της οποίας «επιστρατεύει» συχνά-πυκνά την πρώτη στους δικούς της σκοπούς – έλα όμως που τα παιχνίδια αυτά είναι δίκοπο μαχαίρι και κάπως έτσι αναδείχθηκαν οι ναζί σε τρίτη πολιτική δύναμη.
Τα παραπάνω φαινόμενα δεν είναι φυσικά μόνο ελληνικά. Φάρατζ στην Αγγλία, Όρμπαν στην Ουγγαρία, Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, παρά τρίχα ακροδεξιός πρόεδρος στην Αυστρία... Η Ευρωζώνη βαράει κρίση διαρκείας, όχι μόνο οικονομική αλλά και αξιών. Οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις απαξιώνονται, τα ξενοφοβικά, εθνικιστικά και απομονωτικά κηρύγματα κερδίζουν διαρκώς έδαφος ακόμα και σε χώρες που κατά τεκμήριο βρίσκονται σε πολύ καλύτερη κατάσταση από την Ελλάδα, όπου πρόσφατη δημοσκόπηση της Alco έφερνε για πρώτη ίσως φορά τη δραχμή να υπερφαλαγγίζει το Ευρώ στις προτιμήσεις των ερωτώμενων (53% έναντι 38%). Η εμπιστοσύνη των πολιτών στο «σκληρό» ενιαίο νόμισμα, την Ευρωζώνη και τους Ευρωθεσμούς κατρακυλά σταθερά και δεν είναι, κατά κανόνα, μια πολυδιασπασμένη και αποπροσανατολισμένη Αριστερά («συστημική» ή μη) που «καρπώνεται» το ρεύμα της απογοήτευσης και της αμφισβήτησης αλλά η λαϊκή Δεξιά και η ακροδεξιά στις διάφορες μορφές τους. Δεν είναι καν μόνο ζήτημα ευρωπαϊκό, όπως κατέδειξε η εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ, πάει να γίνει κυρίαρχη τάση διεθνώς με ό,τι πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συνέπειες μπορεί να έχει κάτι τέτοιο. Προτού όμως βιαστούμε να μεμφθούμε τους «ευκολόπιστους», «επιπόλαιους», «καθυστερημένους», «ανορθολογιστές» οπαδούς και ψηφοφόρους τέτοιων προσώπων και σχημάτων, ας αναλογιστούμε ποιες ανεπάρκειες και παθογένειες τόσο του εκπαιδευτικού και του πολιτικού μας συστήματος όσο και του αριστερού κινηματικού χώρου τους στρέφουν εκεί.
