Η πρόληψη του καρκίνου του δέρματος περνά στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης

Νέα εποχή στην πρόληψη και στην έγκαιρη διάγνωση του δερματικού καρκίνου εγκαινιάζει το νέο υπερσύγχρονο μηχάνημα χαρτογράφησης VECTRA WB360 που απέκτησε το Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός» με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση. Έτσι, η Ελλάδα προστέθηκε στα μόλις επτά κέντρα παγκοσμίως που διαθέτουν ένα τέτοιο μηχάνημα. Η δωρεά αυτή, που αποτελεί συνώνυμο της ιατρικής καινοτομίας και έρευνας στον τομέα της Δερματολογίας, έρχεται σε συνέχεια της συνολικής ανακατασκευής του Κέντρου Μελανώματος και Καρκίνου Δέρματος, η οποία ολοκληρώθηκε το 2018 με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση, θωρακίζοντάς το.

Στο «Ανδρέας Συγγρός» έχει δημιουργηθεί ένας σύγχρονος και λειτουργικός χώρος με εμβαδόν 250 τετραγωνικά μέτρα (τριπλάσιο από τον προηγούμενο χώρο) που διαθέτει τέσσερα εξεταστήρια, χώρο μικροεπεμβάσεων, χώρο προσωπικού, καθώς και αίθουσα βιβλιοθήκης, διασκέψεων και συνεντεύξεων ασθενών. Υποδέχεται καθημερινά περισσότερους από 40 ασθενείς με δερματο-ογκολογικές παθήσεις, επιτελώντας ένα σημαντικό έργο στην αντιμετώπιση μιας ταχύτατα αναπτυσσόμενης νόσου που εξελίσσεται σε σύγχρονη μάστιγα. Στο Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός» και μόνο κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περίπου 1.000 νέα κρούσματα μελανώματος και καρκίνου του δέρματος, γεγονός που δημιουργεί μια επείγουσα κατάσταση δημόσιας υγείας.

Ο καρκίνος δέρματος, ειδικότερα το μελάνωμα, είναι από τους όγκους που αν διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα είναι πλήρως ιάσιμοι. Η δυσκολία έγκειται στη διάγνωσή του, καθώς στη συντριπτική τους πλειονότητα οι βλάβες του δέρματος είναι καλοήθεις. Γι’ αυτό έχει απόλυτο νόημα ο τακτικός, ολόσωμος δερματολογικός έλεγχος.

Η 3D απεικόνιση του δέρματος μέσω ενός άβαταρ που δημιουργείται για κάθε εξεταζόμενο ανιχνεύει σπιθαμή προς σπιθαμή τις δερματικές βλάβες και στη συνέχεια τις κατηγοριοποιεί με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, εντοπίζοντας με ακρίβεια τις προκαρκινικές αλλοιώσεις. Για τη νέα «φουτουριστική» πραγματικότητα και την αναβάθμιση των υποδομών ενός δημόσιου νοσοκομείου στο επίπεδο του Memorial Sloan Kettering Αντικαρκινικού Κέντρου όπου αναπτύχθηκε η τεχνολογία του μηχανήματος VECTRA WB360 μιλά ο καθ’ ύλην αρμόδιος, ο διευθυντής του Νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός» και καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας του ΕΚΠΑ Αλέξανδρος Στρατηγός, που μας περιγράφει τις νέες δυνατότητες στην πρόληψη των δερματικών καρκίνων με τη βοήθεια του δερματολόγου Κωνσταντίνου Λιοπύρη, διδάκτορα Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, υπεύθυνου χειρισμού του VECTRA WB360, ο οποίος επέστρεψε στο «Ανδρέας Συγγρός» έχοντας πρόσφατα ολοκληρώσει τη μετεκπαίδευσή του στο Αντικαρκινικό Κέντρο Memorial Sloan Kettering της Νέας Υόρκης.

— Ποια είναι η εικόνα του δερματικού καρκίνου και του μελανώματος την Ελλάδα;

Ο καρκίνος δέρματος διαχωρίζεται στους μελανοκυτταρικούς καρκίνους, που προέρχονται από τα μελανοκύτταρα, δηλαδή στο μελάνωμα, και στους μη μελανοκυτταρικούς καρκίνους δέρματος, που προέρχονται από άλλα κύτταρα του δέρματος. Οι συχνότεροι από τους μη μελανοκυτταρικούς καρκίνους δέρματος είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα δέρματος. Η εικόνα του μελανώματος και του καρκίνου δέρματος εν γένει στην Ελλάδα ακολουθεί αντίστοιχη πορεία με αυτήν που παρατηρείται παγκοσμίως. Η επίπτωσή του αυξάνει διαρκώς, ενώ τελευταία βλέπουμε όλο και νεότερα άτομα να προσβάλλονται από τους μη μελανοκυτταρικούς καρκίνους δέρματος, πιθανότατα εξαιτίας μιας εσφαλμένης αντίληψης που έχουμε σχετικά με την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, και εκεί είναι που θα πρέπει να παρέμβουμε.  

— Παρατηρείται αύξηση περιστατικών τα τελευταία χρόνια; Πόσες περίπου νέες διαγνώσεις έχουμε τον χρόνο και κατά πόσο είναι εφικτή η έγκαιρη διάγνωση του μοναδικού καρκίνου του οποίου η βλάβη είναι ορατή και διά γυμνού οφθαλμού; 

Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν διαθέτουμε ακριβή επιδημιολογικά στοιχεία για την επίπτωση του καρκίνου δέρματος. Μόνο κατά προσέγγιση θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα περιστατικά είναι περί τα 1.000 ετησίως, ενώ για τους μη μελανοκυτταρικούς καρκίνους δέρματος είναι σχεδόν αδύνατο να υπολογίσουμε – σίγουρα πολλοί περισσότεροι. Σκεφτείτε ότι στην Αμερική μόνο προκύπτουν περίπου 5,4 εκατομμύρια μη μελανοκυτταρικοί καρκίνοι δέρματος τον χρόνο, ενώ όλοι οι υπόλοιποι συνδυαστικά δεν ξεπερνούν τα 2 εκατομμύρια. Ενδεικτικά, στο Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», μόνο για το έτος 2018, από τις 6.670 βιοψίες δέρματος που πραγματοποιήθηκαν, γύρω στις 1.600 αφορούσαν μη μελανοκυτταρικούς καρκίνους δέρματος. Ωστόσο, ακόμα δεν έχουμε φτάσει στο επιθυμητό επίπεδο. Υπάρχουν πολλά τα οποία πρέπει να γίνουν, τόσο σε επίπεδο ενημέρωσης της κοινωνίας όσο και της ιατρικής κοινότητας.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι η τεχνολογία VECTRA εντάσσεται στο εθνικό σύστημα υγείας και σε ένα δημόσιο νοσοκομείο, καθώς το φέρνει στην κορυφή της πρόληψης του καρκίνου δέρματος.

— Από την εμπειρία στο εμβληματικό πανεπιστημιακό νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός» ποιο είναι το συμπέρασμα; Οι Έλληνες είναι ευαισθητοποιημένοι, ελέγχονται εγκαίρως ή με καθυστέρηση; Κατά πόσο αυτοί οι ασθενείς κινδυνεύουν από υποτροπή στο μέλλον; 

Τα τελευταία χρόνια η ενημέρωση έχει παίξει σημαντικό ρόλο και βλέπουμε όλο και περισσότερους, ειδικά νέους ανθρώπους, να προσέρχονται για ολόσωμη δερματολογική εξέταση στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου μας. Ειδικότερα οι ενημερωτικές καμπάνιες με τον μήνα πρόληψης για τον καρκίνο του δέρματος καθώς και άλλες προσπάθειες, όπως αυτές της Ελληνικής Δερματολογικης και Αφροδισιολογικης Εταιρείας, φαίνεται να αποδίδουν καρπούς. Ωστόσο έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας. Επικρατεί δυστυχώς ακόμα η δεισιδαιμονία που λέει πως «ό,τι δεν σε πειράζει δεν το πειράζεις». Σε αυτό πρέπει να απαντήσουμε εμπεριστατωμένα και με ένταση ως ιατρική και δερματολογική κοινότητα. Ο καρκίνος δέρματος, ειδικότερα το μελάνωμα, είναι από τους όγκους που αν διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα είναι πλήρως ιάσιμοι. Η δυσκολία έγκειται στη διάγνωσή του, καθώς στη συντριπτική τους πλειονότητα οι βλάβες του δέρματος είναι καλοήθεις. Γι’ αυτό έχει απόλυτο νόημα ο τακτικός, ολόσωμος δερματολογικός έλεγχος.

VECTRA WB360

— Η αναβάθμιση των υποδομών ενός εμβληματικού πανεπιστημιακού νοσοκομείου της χώρας με το νέο μηχάνημα-σύστημα χαρτογράφησης του δέρματος σηματοδοτεί μια νέα εποχή στην πρόληψη των δερματικών καρκίνων. Πώς μεταφράζεται αυτό για τους Έλληνες ασθενείς και πόσοι ασθενείς θα ελέγχονται αρχικά με το νέο μηχάνημα; 

Αυτό το οποίο θα πρέπει να καταστεί σαφές είναι ότι η σημαντικότερη παρέμβαση που μπορεί να γίνει για την πρόληψη του καρκίνου δέρματος είναι η ολόσωμη δερματολογική εξέταση από τον ειδικό δερματολόγο. Η χαρτογράφηση είναι μια εξειδικευμένη εξέταση που έχει νόημα σε συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενών και το νέο μηχάνημα Vectra WB360, το οποίο αποκτήθηκε με τη γενναιόδωρη προσφορά του Ιδρύματος Ωνάση, αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική προσθήκη στη μάχη μας για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου δέρματος σε ειδικές ομάδες ασθενών, οι οποίοι βρίσκονται σε πολύ αυξημένο κίνδυνο για την ανάπτυξη καρκίνου δέρματος. Αυτές οι κατηγορίες αφορούν ασθενείς με ιστορικό μελανώματος και πολλούς σπίλους, με πάνω από ένα μελάνωμα, με πολλαπλούς άτυπους σπίλους κ.ά. Σε αυτές τις περιπτώσεις αυτή η τελευταία λέξη της τεχνολογίας μπορεί να αποδειχθεί καταλυτικής σημασίας αναφορικά με την παρακολούθησή τους και την έγκαιρη διάγνωση ενός νέου καρκίνου δέρματος. Επίσης, είναι εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι η τεχνολογία VECTRA εντάσσεται στο εθνικό σύστημα υγείας και σε ένα δημόσιο νοσοκομείο, καθώς το φέρνει στην κορυφή της πρόληψης του καρκίνου δέρματος.

— Θα μας περιγράψετε λίγο τη μέθοδο που συνδυάζει την υψηλή τεχνολογία με τη χρήση των δεδομένων της τεχνητής νοημοσύνης προκειμένου να «διαβάσει» τις βλάβες του ασθενή;

Η τρισδιάστατη απεικόνιση επιτρέπει την απεικόνιση όλων των βλαβών ενός ασθενούς με έναν μοναδικό και ενιαίο τρόπο σε ένα 3D άβαταρ, ενώ οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης συγκεντρώνουν τις βλάβες του ασθενούς προκειμένου να μπορεί ο εξειδικευμένος δερματολόγος να τις αξιολογήσει. Επιπλέον, σε εξακολουθητική επίσκεψη, οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης ανιχνεύουν ενδεχόμενη αλλαγή ή εμφάνιση νέων βλαβών, επιτρέποντας έτσι στον δερματολόγο να επικεντρωθεί στις βλάβες που είναι πιο ύποπτες για καρκίνο του δέρματος, προκειμένου να τις αξιολογήσει.