Σε νέα πανδημία εξελίσσονται η μοναξιά και η μοναχικότητα

H μοναξιά είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα και ταυτόχρονα ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας που γιγαντώθηκε κατά την πανδημία. Έρευνα που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο αποκάλυψε ότι περισσότερο από το 7% των Βρετανών υποφέρει από χρόνια μοναξιά.

Επιπλέον, η μοναξιά δεν είναι μόνο πρόβλημα των ηλικιωμένων αλλά αφορά κάθε ηλικία, πλήττοντας ολοένα περισσότερο νεότερους ανθρώπους που, όντες εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, βρίσκουν καταφύγιο σε ψηφιακούς φίλους. Σύμφωνα με τα ευρήματα, τουλάχιστον 1 εκατομμύριο από τα 68,3 εκατομμύρια των Βρετανών έχει ψηφιακό και όχι αληθινό σύντροφο – όπως συμβαίνει στην ταινία του 2002, Simone. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, περίπου 50 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως προσφεύγουν σε αυτό το είδος παρέας καθημερινά!

Η μοναξιά δημιουργεί κι άλλα προβλήματα, όπως ο περιορισμός της κινητικότητας, ο εγκλωβισμός στο σπίτι μπροστά σε μια οθόνη, ο κίνδυνος μυοσκελετικών παθήσεων, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η κατάθλιψη, ο αυτοκτονικός ιδεασμός και πολλά άλλα. Η κοινωνικοποίηση, από την άλλη, αποτελεί ελιξίριο υγείας και μακροζωίας, όπως αποδείχθηκε σε μελέτη της Καρδιολογικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου που υλοποιήθηκε στην Ικαρία και έγινε πρωτοσέλιδο στο περιοδικό «The Times». Μάλιστα, θεωρείται σημαντική μη φαρμακευτική παρέμβαση για την πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ και είναι τεκμηριωμένο επιστημονικά πως οι άνθρωποι που μένουν ενεργά μέλη της κοινωνίας, έχουν φίλους, ασχολίες και δραστηριότητες ζουν καλύτερα και περισσότερο.

Είναι, λοιπόν, σημαντική η δημιουργία υποστηρικτικών δικτύων που μας φέρνουν σε επαφή με άλλους ανθρώπους, όπως και η απόκτηση κατοικιδίου, που έχει θεραπευτική και χαλαρωτική επίδραση. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η υγεία των μοναχικών ηλικιωμένων είναι καλύτερη όταν έχουν κατοικίδιο. Η καθημερινή βόλτα του σκύλου τούς βοηθά να έχουν καλύτερο έλεγχο του σωματικού τους βάρους, καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία, καλύτερο μυοσκελετικό σύστημα και να προστατεύονται έναντι του διαβήτη τύπου 2. Το Κοινωφελές Ίδρυμα ΤΙΜΑ επισημαίνει ότι στην πατρίδα μας (που υπάρχουν τουλάχιστον 3 εκατ. ηλικιωμένοι) περίπου 500.000 άτομα χρειάζονται βοήθεια στην καθημερινή τους φροντίδα κυρίως επειδή ζουν μόνοι. 

Σύμφωνα με το ΤΙΜΑ, η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό πληθυσμού ηλικίας άνω των 65 ετών απ’ όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και η δαπάνη για τη μακροχρόνια φροντίδα αφορά ένα μικρό ποσοστό της συνολικής δαπάνης για την υγεία. Πρόσφατα στοιχεία μαρτυρούν πως η Ελλάδα κατευθύνει λιγότερο από το 0,2% του ΑΕΠ της συνολικής δαπάνης στη μακροχρόνια φροντίδα, ποσοστό πολύ χαμηλότερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου του 1,5%, γεγονός που οδηγεί σε περιορισμένη διάθεση υπηρεσιών. Το 2020, για παράδειγμα, σε κάθε 100.000 κατοίκους αντιστοιχούσε λιγότερο από μία κλίνη μακροχρόνιας φροντίδας σε μονάδες νοσηλείας και μακροχρόνιας φροντίδας, κατατάσσοντας την Ελλάδα στη χαμηλότερη θέση ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Το γεγονός ότι δεν υπάρχει αρμόδια κεντρική κυβερνητική υπηρεσία για τη μακροχρόνια φροντίδα δημιουργεί περαιτέρω προκλήσεις όσον αφορά την εκπροσώπηση και τον συντονισμό θεμάτων σχετικών με τους ηλικιωμένους σε κρατικό επίπεδο. Αυτό εξηγεί, εν μέρει, γιατί οι κοντινοί συγγενείς έχουν αναλάβει την πολύ μεγάλη ευθύνη της οικογενειακής φροντίδας στο σπίτι καθώς και τον ζωτικό ρόλο που διαδραματίζουν οι ΜΚΟ στη φροντίδα των ηλικιωμένων στη χώρας μας.