Της ALICE GREGORY, για το Τ των New York Times
"Α, ξανθιά! Σαν τα κορίτσια που εκτιμώ.''
Αυτά ήταν τα πρώτα λόγια της Ντονατέλλα Βερσάτσε όταν με είδε, και τα είπε με την αυτοσαρκαστική ειρωνία που χαρακτηρίζει τον λόγο της. Η 60χρονη σχεδιάστρια μόδας έχει μια βαθιά φωνή με μια προφορά που μοιάζει περισσότερο σλάβικη παρά ιταλική και αστειεύεται σχεδόν συνεχώς. Η Βερσάτσε χάρηκε όταν το λάμπραντορ του γιου της ήρθε κι ακούμπησε το κεφάλι του στα πόδια της. "Δεν σκοπεύει να φύγει," είπε κοιτάζοντας το ζώο στα μάτια ενώ του έτριβε τον λαιμό. "Θα μείνει εδώ αν δεν σ' ενοχλεί."
Βρισκόμαστε στο γραφείο της στο Μιλάνο, το οποίο είναι φωτεινό και λαμπερό και θυμίζει υπερβολικά το εσωτερικό του γιωτ του Ρόμαν Αμπράμοβιτς. Όπως και τα ρούχα της ομώνυμης εταιρείας, ο χώρος στον οποίο κατοικεί η Βερσάτσε αποδεικνύει πως η τρυφή απαιτεί πολυτελή παραγωγή και αξίες. Σε μια βιομηχανία διάσημη για τον εφήμερο χαρακτήρα της, ο οίκος Βερσάτσε έχει παραμείνει σταθερή αξία. Τα Βερσάτσε είναι το απαραίτητο συνοδευτικό σε περιόδους μετατραυματικής ευδαιμονίας, μετά από έναν χωρισμό ή μια εγκυμοσύνη. Έχουν την τάση να ξυπνάνε μια εμφανώς κυριολεκτική σεξουαλικότητα που βασίζεται στην επίδειξη: υπερβολικά χτενίσματα, μεταλλιζέ μίνι και αξεσουάρ σε animal print. Ότι φαντάζεται ένας πατέρας όταν ακούει την λέξη "μόδα".
Ωστόσο τα ρούχα, παρά τα έντονα εμπριμέ και τον κοντό ποδόγυρο, έχουν ουσία, είναι καλά δομημένα και μιας τόσο υψηλής ποιότητας που το ποσό των 3.000 δολαρίων για ένα φόρεμα μοιάζει λογικό. Μια άλλη αρετή τους είναι ότι λειτουργούν απρόσμενα παρηγορητικά. "Όποτε είμαι σε πρόβες φορεμάτων πάντα ακούω τι έχουν να πούνε τα κορίτσια," λέει η Βερσάτσε. "Τις ρωτάω: Νιώθεις καλά με αυτό; Σου αρέσεις; Γυναίκες είμαστε, μπορεί να βρίσκονται εδώ ως μοντέλα, αλλά είμαστε και οι δύο γυναίκες." Η εξήγηση της μου φάνηκε λογική. Τις λίγες φορές που έχω φορέσει Βερσάτσε ένιωσα "ντυμένη" όπως ποτέ άλλοτε. Μοιάζει παράξενο αλλά τα ρούχα αυτά παρέχουν μια αίσθηση σωματικής ασφάλειας. Όπως κι η δημιουργός τους, η οποία μιλάει συνέχεια για τα παιδιά της και είναι ευρεώς γνωστό ότι παραγγέλνει λουκούλεια γεύματα για τους υπαλλήλους της εταιρείας που δουλεύουν ως αργά, τα ενδύματα Βερσάτσε είναι ταυτόχρονα εξωφρενικά εξωστρεφή και κρυφά γενναιόδωρα. "Γνωρίζουμε τις ανασφάλειες μας," εξηγεί. "Οι άνδρες σχεδιαστές δουλεύουν για την ιδανική γυναίκα, οι γυναίκες σχεδιάστριες για τις αληθινές γυναίκες."
"Όποτε είμαι σε πρόβες φορεμάτων πάντα ακούω τι έχουν να πούνε τα κορίτσια," λέει η Βερσάτσε. "Τις ρωτάω: Νιώθεις καλά με αυτό; Σου αρέσεις; Γυναίκες είμαστε, μπορεί να βρίσκονται εδώ ως μοντέλα, αλλά είμαστε και οι δύο γυναίκες."
Συνάντησα την Βερσάτσε στα μέσα Δεκεμβρίου, περίοδο κατά την οποία το Μιλάνο βιώνει μια οξεία, σχεδόν καταπιεστική, επίθεση πολυτέλειας. Κρυφά ηχεία του Δήμου αντηχούν χριστουγεννιάτικα τραγούδια στους δρόμους που είναι στολισμένοι με μικροσκοπικά λευκά φωτάκια και σφύζουν από συνετά μποτοξαρισμένους ανθρώπους που φοράνε πάρκα με επένδυση από τσιντσιλά. Τα διακοσμητικά πνίγουν τις βιτρίνες ανάμεσα σε μάρτζιπαν και γυαλιστερές δερμάτινες μπότες. Στην καρδιά όλης αυτής της επίδειξης βρίσκεται η έδρα της εταιρείας Βερσάτσε. Ο οίκος ιδρύθηκε το 1978 από τον Τζιάννι Βερσάτσε και στο πηδάλιο βρίσκεται η μικρή του αδελφή Ντονατέλλα από το 1997, όταν ο Τζιάνι δολοφονήθηκε. Στον χώρο αυτό περνάει πάνω από 50 ώρες την εβδομάδα, σχεδιάζοντας 10 συλλογές ετησίως και επιβλέποντας μια επιχείρηση αξίας ενός δισεκατομμυρίου.
''Έχω κάνει νέες αρχές αρκετές φορές στην ζωή μου. Μετά τον θάνατο του Τζιάννι, αφότου ανέλαβα την εταιρεία, έκανα πολλά λάθη." λέει αναφερόμενη σε μία δύσκολη περίοδο που συμπεριελάμβανε εξαρτήσεις από ναρκωτικά και μια κακή συλλογή σε παστέλ χρώματα. ''Μετά βρήκα την φωνή μου," συνεχίζει. "Όταν όμως την βρήκα, αυτό δεν αρκούσε." Η Βερσάτσε, η οποία κινείται με την βεβαιότητα του ανθρώπου στον οποίο τα χειρότερα έχουν ήδη συμβεί, παίζει με το ηλεκτρονικό τσιγάρο της δίνοντας την λανθασμένη εντύπωση ότι θα το εκτοξεύσει στο κοντινότερο μπαλκόνι. Παρέμεινε καθισμένη κι αναστέναξε. "Μου πήρε χρόνο να βρω την κατάλληλη στιγμή για μια μεγάλη αλλαγή.
Η μεγάλη αλλαγή, ήταν η ανοιξιάτικη συλλογή 2016 του οίκου Βερσάτσε, η οποία παρουσιάστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στο Μιλάνο. Συγκέντρωσε εκθειαστικές κριτικές και δάκρυα εκτίμησης από τους παρευρισκόμενους στα πρώτα καθίσματα. Τα λουκ που παρουσιάστηκαν θύμιζαν αμυδρά στρατιωτικά σακάκια, σφιχτά στην μέση και συνδυασμένα με μικροσκοπικά σόρτς, ξεκούμπωτες φόρμες παραλλαγής, αθλητικά κοντά φορέματα, όλα με σακίδια πλάτης και πλατφόρμες με λαστιχένια σόλα. Όλα τα στοιχεία που έκαναν τις περασμένες συλλογές της σέξι μεν αλλά αφόρετες στον πραγματικό κόσμο είχαν μετριαστεί, τόσο όσο να μπορεί κάποιος να φανταστεί τα ρούχα αυτά πάνω σε γυναίκες που δεν βρίσκονται στην Ίμπιζα αλλά ζούνε σε ένα περιβάλλον όπου τα μήτινγκ στη δουλειά και το να παραλάβεις τα παιδιά σου από το σχολείο είναι ο κανόνες. Όταν υποκλίθηκε οι παριστάμενοι παρατήρησαν ότι τα πολύ μακριά πλατινέ μαλλιά της είχαν κοπεί ως τους ώμους. "Σκέφτηκα ότι τα ρούχα για την ημέρα είναι πιο σημαντικά από τα βραδυνά." εξηγεί, "γιατί κατά την διάρκεια της ημέρας φοράει κανείς "νορμάλ" ρούχα και όχι μακριές τουαλέτες!" Η Βερσάτσε μου μεταφέρει αυτή την συνειδητοποίηση σαν να ήταν μια αποκάλυψη, κάτι που ίσως να ισχύει στο πλαίσιο των παγκοσμίως διάσημων πολυεκατομμυριούχων. Τράβηξε την πορτοκαλί μπλούζα της έτσι ώστε να κεντράρει ξανά την Μέδουσα από το λογότυπο της εταιρείας στο στέρνο της. "Εγκατέλειψα την ασφάλεια όσων γνώριζα και δεν ήμουν τόσο βέβαιη για το αν η επίδειξη θα ήταν επιτυχημένη. Δεν ένιωθα ασφαλής γιατί ήταν μεγάλη αλλαγή για εμένα."
''Έχω κάνει νέες αρχές αρκετές φορές στην ζωή μου. Μετά τον θάνατο του Τζιάννι, αφότου ανέλαβα την εταιρεία, έκανα πολλά λάθη." λέει αναφερόμενη σε μία δύσκολη περίοδο που συμπεριελάμβανε εξαρτήσεις από ναρκωτικά και μια κακή συλλογή σε παστέλ χρώματα. ''Μετά βρήκα την φωνή μου," συνεχίζει. "Όταν όμως την βρήκα, αυτό δεν αρκούσε."
Ήταν μια αλλαγή προς την αντίθεητ κατεύθυνση για όλους τους άλλους. Για πρώτη φορά έπειτα από πέντε χρόνια άλλοι σχεδιαστές έδειξαν μια κλίση προς την φλογερή εμφάνιση που ο οίκος Βερσάτσε ενσαρκώνει εδώ και δεκαετίες. Πάει ο μινιμαλισμός που χαρακτήριζε όλη την βιομηχανία της μόδας, πάνε τα σκαρπίνια και τα καμηλό παλτά, οι βλεφαρίδες επιμηκύνθηκαν και τα γυμνά χείλη ξαφνικά έγιναν κόκκινο της φωτιάς. Η συλλογή του Μαρκ Τζέϊκομπς είχε εμπνευστεί από τα showgirls. Ο Πάκο Ραμπάν τα έδωσε όλα στις αλυσίδες. Η Βερσάτσε το παρατήρησε και δεν το θεώρησε ούτε προσβλή, ούτε κομπλιμέντο.
Εκείνη ενθουσιάστηκε ακόμα περισσότερο κι από την νέα στροφή των άλλων σχεδιαστών προς το σέξι ή τις ελεγείες για την δική της συλλογή, από την συμπεριφορά των ίδιων των μοντέλων. "Τα κοριτσια ανταγωνίζονται ξανά!" αναφώνησε! "Θεέ μου, το βλέπουμε ξανά. Δεν έχει υπάρξει τέτοιος ανταγωνισμός από τα '90s! Από την Ναόμι! Από εκείνο το περπάτημα.'' Όταν επιμένω η Βερσάτσε παραδέχεται ότι πράγματι το ενθαρρύνει αυτό. "Θέλω να βγαίνει η προσωπικότητα τους, να περπατούν όπως περπατούν στον δρόμο. Στον δρόμο δεν περπατάει κανείς έτσι..." είπε όταν σηκώθηκε για να μιμηθεί μια υπερβολική κίνηση του γοφού. "Δεν καταλαβαίνω γιατί να το κάνεις αυτό στην επίδειξη μου!"
''Η επίδειξη αυτή ήταν για τις γυναίκες.'' δηλώνει η Βερσάτσε. "Όπου κι αν κοιτάξεις, στα βιβλία, τις ταινίες, τις ειδήσεις, οι γυναίκες δεν έχουν πραγματικά χειραφετηθεί. Πληρωνόμαστε λιγότερα από τους άνδρες, δεν έχει υπάρξει γυναίκα πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών." λέει και στο σημείο αυτό υψώνει το κεφάλι και ανασηκώνει τα φρύδια της, μια σαφής αναφορά επιδοκιμασίας της Χίλλαρυ Κλίντον ως ενσάρκωση της υπόσχεσης αυτής. "Δεν είμαστε ακόμα αρκετά χειραφετημένες όσο ο κόσμος θέλει να πιστεύει."
Ως καλλιτεχνική διευθύντρια και αντιπρόεδρος της Gianni Versace SpA, η Βερσάτσε κατέχει το 20% της εταιρείας, ο μεγαλύτερος αδελφός της Σάντο κατέχει το 30% και το υπόλοιπο ανήκει στην 29 ετών κόρη της Αλλέγκρα, όλα αυτά ήταν διατυπωμένα με σαφήνεια στην διαθήκη του Τζιάννι. Η γενικότερη αίσθηση επιτυχίας και ο ενθουσιασμός της Βερσάτσε αποτυπώνεται και στην τρέχουσα οικονομική κατάσταση του οίκου. Το 20% της εταιρείας πωλήθηκε στην Blackstone για 210 εκ. ευρώ το 2014, και το ίδιο έτος άνοιξαν 40 νεά καταστήματα. Το 2015 εγκαινίασαν άλλα 30 και σκοπεύουν να ανακαινίσουν πλήρως το κατάστημα της 5ης Λεωφόρου και να αλλάξουν τοποθεσία στην μπουτίκ τους στο Λονδίνο. Θα ανοίξουν επίσης καταστήματα σε δύο νέες τοποθεσίες στη Βραζιλία καθώς και στη Νότιο Κορεά και την Μανίλα. Ο οίκος Βερσάτσε τα πηγαίνει πολύ καλά σε μέρη όπου υπάρχουν καζίνο, τα οποία αυξάνονται και πληθύνονται στην Ασία. Η εταιρεία, η οποία αετοιμάζεται για μια αρχική δημόσια προσφορά (ΑΔΠ), σημείωσε μια αύξηση τηςτάξεως του 27% σε καθαρά κέρδη το 2014 και προβλέπει μια αύξηση 17% για το 2015. Για το 2017 ο δειυθύνων σύμβουλος Τζιαν Τζιάκομο Φερράρις προβλέπει έσοδα 874 εκ. δολαρίων.
Μια τέτοια επιτυχία θα ήταν αδύνατον να την φανταστεί κανείς πριν από μία δεκαετία. Από την ανάληψη των καθηκόντων της το 1997, η Ντονατέλλα προσέλαβε νέ αστελέχη και είδε την εταιρεία να σημειώνει διψήφιου αριθμού ανάπτυξη. Ωστόσο, το φιλικό φάντασμα του αδελφού της Τζιάνι στοιχειώνει την επιχείρηση και την ηγέτιδα της. Δεν είναι σαφές αν είναι ο σκληρός θάνατος του αδελφού της Τζιάννι ή το γεγονός ότι ανατράφηκε στην Καλαβρία στα μέσα του προηγούμενου αιώνα που έχει προκαλέσει την κοφτή ομιλία και τα συνεχή διαποτισμένα με βία αστεία της Βερσάτσε. Μέσα σε μόλις μισή ώρα παραδέχθηκε ότι "θέλει να σκοτώσει" και τον Πρινς για την δωρεάν συναυλία του την οποία έχασε, και τον Μπρους Γουέμπερ που οδήγησε ένα ATV κατά την διάρκεια φωτογράφησης. "Μισεί" τα ηλεκτρονικά τσιγάρα τα οποία έχει αναγκαστεί να καπνίζει εδώ και τρία χρόνια, και την Τζίτζι Χαντιντ για την ομορφιά της.
Η Βερσάτσε δαπανά το μεγαλύτερο μέρος της εβδομάδας της στο γραφείο και ζει έναν εντυπωσιακά ιδιωτικό, σχεδόν μοναστικό βίο, για κάποια με το επώνυμο αυτό και μια τόσο αναγνωρίσιμη εμφάνιση. Πριν πάει στην δουλειά αθλείται, παίρνει πρωινό και κάνει επαγγελαμτικό χτένισμα και μακιγιάζ. Συνήθως δεν φεύγει από την δουλειά πριν πάει αργά το βράδυ, οπότε επιστρέφει σπίτι για να δειπνήσει και να απολαύσει το μπάνιο της. Οι μυστικοσύμβουλοι και πιο στενοί της φίλοι είναι ο Έλτον Τζον και ο Ρούπερτ Έβερετ ενώ οι άλλες φιλίες της είναι διεθνείς και συντηρούνται κυρίως μέσω του τηλεφώνου. Επίδεκατετίες η οικογένεια Βερσάτσε έκανε τις διακοπές της σε μια βίλα στην λίμνη Κόμο που είχε αγοράσει ο Τζιάννι στα τέλη της δεκαετίας του 1970, η οποία πλέον λέγεται ότι πωλήθηκε σε έναν βαθύπλουτο Ρώσο. Η Βερσάτσε συνήθως ταξιδεύει με τα δύο παιδιά της. Λίγες ημέρες μετά την συνάντηση μας επρόκειτο να πάνε στο Σαιντ Μόριτζ. "Α, κάνετε σκι;" την ρώτησα. Γέλασε. "Όχι, αλλά έχω υπέροχα ρούχα."
Ο οίκος Βερσάτσε τα πηγαίνει πολύ καλά σε μέρη όπου υπάρχουν καζίνο, τα οποία αυξάνονται και πληθύνονται στην Ασία. Η εταιρεία, η οποία αετοιμάζεται για μια αρχική δημόσια προσφορά (ΑΔΠ), σημείωσε μια αύξηση τηςτάξεως του 27% σε καθαρά κέρδη το 2014 και προβλέπει μια αύξηση 17% για το 2015. Για το 2017 ο δειυθύνων σύμβουλος Τζιαν Τζιάκομο Φερράρις προβλέπει έσοδα 874 εκ. δολαρίων.
Η συζήτηση μας επεκτάθηκε από την δουλειά και την μόδα σε όλα όσα την ενθουσιάζουν αυτόν τον καιρό: τον Μπέρνι Σάντερς ("Τον λατρεύω, είναι τόσο αστειος."), το ''Empire'' (''Λατρεύω την Κούκι. Θέλω να γίνω το κορίτσι αυτό. Είναι σκύλα, είναι δυνατή.") Το σκυλί της Βερσάτσε, ένα μικρό Τζακ Ράσσελ, η Ώντρεϊ έτρεξε μέσα στο γραφείο. Την ρωτάω πόσων ετών είναι. "Η Ώντρεϊ είναι οκτώ" μου απαντά. "Αλλά μπορείς να γράψεις ότι είναι 6;"
Αργότερα το ίδιο απόγευμα, έπειτα από μία βόλτα στην Galleria Vittorio Emanuele II, μια πολυτελή διπλή στοά και ένα από τα αρχαιότερα εμπορικά κέντρα του κόσμου της οποίας η ανακαίνιση χρηματόδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τον οίκο Βερσάτσε, επιστρέφω στα γραφεία όπου μια 20μελής ομάδα ξεκινούσε μια πρόβα για την συλλογή Atelier couture. Η ατμόσφαιρα ήταν συναδελφική και άνετη. Η διαδικασία σχεδιασμού της Ντονατέλλα γίνεται σε πνεύμα συνεργασίας, διαλόγου και όλοι νιώθουν να εκτιμώνται.
Ένα σιωπηλό έφηβο μοντέλο στέκεται στην μέση ενός μεγάλου δωματίου και κοιτάζει υπομονετικά στο υπερπέραν, αναπνέοντας αργά. Οι σχεδιαστές την περιτριγυρίζουν, κάποιοι γονατίζουν, άλλοι σηκώνονται στις μύτες των ποδιών, μουρμουρίζοντας στα ιταλικά και τραβώντας ένα λευκό διαφανές φόρεμα. Σπάνια βλέπει κανείς τόσους ενήλικες τόσο συγκεντρωμένους να συναθροίζονται εκτός από τα επείγοντα περιστατικά, και πράγματι η πρόβα διεξάγεται με ταχύτητες αντιμετώπισης κρίσης.
Το φόρεμα αποτελείται από έναν προσωρινό συνδυασμό χαρτιού και μουσελίνας, αλλά σύντομα θα αντικαθίστατο από μπλε μετάξι με παγιέτες, το οποίο έλαμπε σαν δέρμα γοργόνας πάνω σε ένα τραπέζι που θα μπορούσε να φιλοξενήσει και τον Μυστικό Δείπνο. Η Βερσάτσε κάνει μια περιστροφή γύρω από το μοντέλο και ζητά από την μοδίστρα να κατεβάσει το μήκος δυόμιση εκατοστά. Πολλά κεφάλια νεύουν ότι συμφωνούν και το κορίτσι διασχίζει το δωμάτιο, φωτογραφίζεται με το φόρεμα για το αρχείο και μετά αλλάζει στο επόμενο λουκ. Η Βερσάτσε κάθεται και σηκώνει ένα γυάλινο ποτήρι σε σχήμα κλειδιού με παγωμένο νερό από ένα μικρό ασημένιο πιατάκι. Το Ρόλεξ της κρέμεται σαν βαρίδι από τον μικροσκοπικό καρπό της, χτυπώντας στο κρύσταλο. Παίρνει ένα ροζ καλαμάκι και ρουφά.
Σύντομα το μοντέλο επιστρέφει, πάλι σε πρόπλασμα φορέματος, αυτή τη φορά με συμμετρικές οπές. Η Βερσάτσε υποδεικνύει στην μοδίστρα πως θα ήθελε το πάνελ με τις χάντρες να τοποθετηθεί χαμηλότερα στην μέση. Η μοδίστρα την ενημερώνει ότι αυτό δομικά δεν θα είναι εφικτό. Η Βερσάτσε την εκλιπαρεί και εντός ολίγου καταλήγουν σε έναν συμβιβασμό. "Είπε ναι!" φωνάζει η Βερσάτσε χωρίς να απευθύνεται σε κάποιον συγκεκριμένα.
Το μοντέλο επανέλαβε την ρουτίνα πασαρέλα-φωτογραφία-αλλαγή-ρούχων. Σε ένα επόμενο φόρεμα η Βερσάτσε θέλει μακρύτερη ουρά, σε κάποιο άλλο θέλει το σουτιέν να είναι γαλάζιο κι όχι λευκό. Σε ένα τρίτο να είναι απο απαστράπτον μαύρο με ένα κόψιμο ως τον μηρό και τα ανοίγματα στον κορμό να κλείσουν και να αφαιρεθούν οι παγιέτες. ("Ναι, σέξυ, αλλά λίγο λιγότερο...")Η μοδίστρα συμφωνεί αλλά για να είναι σωστό το ντραπάρισμα το ύφασμα θα πρέπει να είναι πιο βαρύ. Η Βερσάτσε συμφωνεί με την ταχύτητα κάποιου που έξυπνα προλαμβάνει έναν πρόβλημα που θα δημιουργούσε ο ίδιος. 'Άψογα," λέει. "Θα προσθέσουμε περισσότερα κοσμήματα!" Στην συνέχεια διαφωνεί με μανίκια κρινολίνο σε ένα φόρεμα, αφαιρώντας τα η ίδια από το μοντέλο. ("Έξω!" "Τελειώσαμε!") και προσαρμόζει το κόψιμο λέγοντας πως "σε μια γυναίκα είναι άσχημο να καλύπτεται το μισό γόνατο." Και όλα αυτά, τα έκανε γελώντας, όπως και όλοι γύρω της.
σχόλια