Από τη Μαρία Παπαπαναγιώτου
Οι περισσότεροι, τον ξέρουμε καλά. Θα μας τσακίσει την διάθεση, π.χ. την τελευταία στιγμή πριν βγούμε για ραντεβού ενώ κοιταζόμαστε στον καθρέφτη. «Χάλια είσαι», μπορεί να πει, «καλύτερα να μην βγεις». Την ώρα που προσπαθούμε να κάνουμε κάτι με τις δουλειές: «Τίποτε δεν θα γίνει πάλι, χωρίς μία θα μείνεις το καλοκαίρι» ή «Θα αποτύχεις, κακώς αγωνίζεσαι. Σιγά μην βρεις δουλειά».
Μπορεί να τον ακούσετε ακόμη και την ώρα που σας έχει συγκινήσει ένας καλός σας φίλος, ή σας έχει φερθεί απρόσμενα καλά ένας συνάδελφος. « Μάλλον ψέμα είναι. Κανείς δεν χρωστά σήμερα καλό. Θυμάσαι τι σου είπανε ότι είπε, που σε κατηγόρησε…» Και τόσα άλλα, δηλητηριώδη, απογοητευτικά βασανιστικά.
Πολλοί είναι εκείνοι που νιώθουν ότι κουβαλούν, ακοίμητο, τον κακό δαίμονα στο κεφάλι τους. Συχνά επίσης, όλοι, αισιόδοξοι και απαισιόδοξοι, πιστεύουμε σε αυτόν. Την ώρα που μας μιλά, πατάμε ΟΚ στο κουμπί της ανησυχίας -ανασφάλειας– και παλιμβουλίας, κι έτσι Αυτός ο Άλλος μας διοικεί. Όχι απαραίτητα για κακό. Κάποιες φορές για το καλό μας.
Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται οι επιστήμονες και γνώστες της νευροψυχιατρικής και της μοντέρνας ψυχοθεραπείας που αναγνωρίζουν τις αρνητικές σκέψεις του τριβελίζουν την σκέψη και τα συναισθήματά μας ως μια άλλη αμυντική και ίσως εξισορροπητική διαδικασία του εγκεφάλου που λειτουργεί έτσι ασταμάτητα με στόχο να μας προφυλάξει.
Ο εγκέφαλος γνωρίζει ποια είναι τα σημεία alert, τονίζουν με έμφαση οι ειδικοί, και ο μηχανισμός των αρνητικών σκέψεων καταφέρνει να επισύρει τη βαθύτερη ανάγκη μας να φερθούμε με ασφάλεια. (Του τύπου : «Mη βγεις έξω είναι επικίνδυνα, καλύτερα κλεισμένος σπίτι. Μην κάνεις σχέσεις θα πληγωθείς, Μη δουλεύεις άσκοπα θα απογοητευθείς.») Είναι λίγο υπερβολικός αυτός ο άλλος, και αν τον λαμβάνουμε όντως σοβαρά υπόψη, θα μείνουμε παθητικότατα να περιμένουμε… το τέλος της ζωής!
Είναι ενδιαφέρων όμως ο μηχανισμός βάσει του οποίου λειτουργεί.
Ο εγκέφαλος κρατά σε ετοιμότητα τα αρχεία με καταγεγραμμένες τις αναμνήσεις, τα συναισθήματα και τις φοβίες που ο καθένας στην ζωή έχει βιώσει, ή έχει ακούσει ότι θα μπορούσε και να βιώσει, κι έτσι τα ανασύρει την κατάλληλη στιγμή. Ειδικά, όταν πρόκειται να τολμήσουμε κάτι καινούργιο, ο εγκέφαλος χτυπά επείγον alert και σαρώνει εικόνες, φράσεις, ταινίες που έχουμε δει, ακόμη και τις … συμβουλές της δασκάλας από το κατηχητικό (!!!, λέμε τώρα…), στοιχεία που δεν απευθύνονταν συχνά καν σε μας προσωπικά, ώστε να πρέπει να τα πάρουμε όντως σοβαρά. Το καμπανάκι που χτυπά ο εγκέφαλος είναι για να μας προφυλάξει από την όποια αποτυχία, και γι αυτό μας εμφανίζει από τον σκληρό δίσκο δεδομένα, αδιακρίτως της σοβαρότητας ή της προτεραιότητας που θα΄ πρεπε να έχουν.
Ως καλοί διαιτητές του δικού μας εαυτού μαζί και του αντιδραστικού Άλλου, οφείλουμε να γνωρίζουμε τα γιατί, ως πού και πώς.
Ο “mental coach” και διάσημος συγγραφέας John Wortmann, της Σχολής Πνευματικότητας του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, με άρθρο του στο περιοδικό Time:
- Οι αρνητικές σκέψεις που μεταδίδονται στο κεφάλι σας, από το δικό σας «τρανζιστοράκι της άρνησης», πολύ συχνά είναι απλώς μπαρούφες στο μεγαλύτερο ποσοστό, όπως οι ίδιοι οι ψυχίατροι παραδέχονται Το alarm του εγκεφάλου τις ενεργοποιεί αδιακρίτως, και ασταμάτητα, όσο τις αφήνουμε να κάνουν pending στο πεδίο σκέψης μας μέχρι να τις ενεργοποιήσουμε ή όχι στα σοβαρά. Ακριβώς σας έναν ενοχλητικό ραδιοφωνικό σταθμό στο αυτοκίνητό σας με παράσιτα. Μπορείτε απλά να πατήσετε το κουμπί του off.
- Δεχθείτε ότι η εσωτερική μας φωνή είναι συχνά και η σωστή. Προσπαθήστε να διαχωρίσετε το scrap από την σοβαρή πληροφορία. Κάντε το με ηρεμία, ώστε να αποφύγετε να αγχωθείτε από μόνοι σας περισσότερο, και, το κυριότερο, διατηρείστε έτσι την κρίση σας σωστή. Διαχωρίστε, σε κατάσταση πιθανού κινδύνου ποια φωνή είναι από τις δύο μέσα σας εντονότερη και καθαρότερη. Της τόλμης ή του Μη. Αν δεν είστε σίγουροι, σκεφτείτε ότι το Μη, σίγουρα θέλει να σας προφυλάξει. Ίσως ο κίνδυνος όντως να είναι μεγάλος. Ξανασκεφθείτε το.
- Μη προσπαθήσετε να απαντήσετε στην φωνή της Άρνησης, με…. γελοία ψευδο-θετικά επιχειρήματα, είναι η πιο εντυπωσιακή συμβουλή! Η φωνή του Μη θα γίνει μ αυτό τον τρόπο πιο απειλητική, και εξοντωτική, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Ο εγκέφαλος απαιτεί σεβασμό ακόμη και εδώ. Αν φοβάστε να πετάξετε με αλεξίπτωτο πχ, και δεν έχετε ιδέα πώς, και την ώρα που ετοιμάζεστε να βουτήξετε στο κενό, καθησυχάζετε την ανησυχία σας λέγοντας «όχι, μα θα πετάξω σαν τον καλύτερα εκπαιδευμένο επαγγελματία», δεν θα πείσετε καθόλου τον Αρνητικό σας εαυτό, και η φωνή του Μη θα εξαγριωθεί. Μπορεί και να σας τρελάνει. Στην περίπτωση αυτή ίσως έχει δίκιο.
- Αντικαταστήστε τις φωνές του όχι, με τις δικές σας πειστικές και θετικές εικόνες, που μπορούν να σιγάσουν την φωνή του Μη. Στην περίπτωση της πτώσης με αλεξίπτωτο, για παράδειγμα, αποφύγετε τελικά να πέσετε, και πείτε στον εαυτό σας ότι την επόμενη φορά θα έχετε εκπαιδευτεί όντως καλύτερα κι από κομάντο(!), αν αυτό σας κάνει να νιώσετε καλά. Στις κακοήθειες και τις αμφιβολίες, που ίσως ακούτε μέσα σας για τους αγαπημένους και φίλους, πείτε «αγαπώ τους φίλους μου, κι ας με πληγώνουν, είναι μέσα στη ζωή»… με τέτοιου είδους διάλογο και μόνον, επιμένουν οι ειδικοί, οι βουβές δικές σας αυτό-λογομαχίες και εντάσεις θα εξομαλυνθούν.
Στην ζούγκλα της ζωής, από την εποχή ακόμη των σπηλαίων, «το gutfeeling», η φωνή του γνήσιου ενστίκτου που μας οδηγεί, έχει αναδειχθεί σε ό,τι πιο χρήσιμο και πολύτιμο, και πρέπει, λένε οι ψυχίατροι, να την ακούμε με σοφία όσο βαδίζουμε στην ζωή.
Η επιστήμη τώρα μας συμβουλεύει να μην την μπερδεύουμε. Όπως παντού και σε όλα συμβαίνει γύρω μας, ακούμε σειρήνες, υπερβολές και ψευδο-φωνές. Το ίδιο συμβαίνει και μέσα μας, και απειλεί να μας μπερδέψει. Και το πιλοτήριο, το χρεωνόμαστε εμείς….
σχόλια