Το κυνήγι της ευτυχίας

Το κυνήγι της ευτυχίας Facebook Twitter
H ευτυχία είναι όντως επιλογή ακόμη και σε δυσμενείς συνθήκες. Ανεξάρτητα από τη γενετική μας κληρονομιά και τις μη ελέγξιμες συγκυρίες, είμαστε πράγματι σε θέση να βελτιώσουμε την ψυχική μας διάθεση.
0

Ένα ευρύ φάσμα ψυχολογικών, θρησκευτικών και φιλοσοφικών προσεγγίσεων έχει επιχειρήσει κατά καιρούς να προσδιορίσει το διάχυτο συναίσθημα της ευτυχίας και να εντοπίσει τις πηγές του.

Είναι απλώς η αναζήτηση της ηδονής/απόλαυσης, με ταυτόχρονη αποφυγή των δυσάρεστων καταστάσεων; Ή μήπως κάτι πιο ιντελεκτουέλ, όπως προτείνει η αντιματεριαλιστική διαλεκτική της μετασωκρατικής ευδαιμονίας;

Στη μοντέρνα εποχή, ερευνητικοί κλάδοι, όπως η θετική ψυχολογία, επιστρατεύουν επιστημονικές μεθόδους, στοχεύοντας στην απροκατάληπτη μελέτη της. Από πού πηγάζει; Πώς πραγματώνεται ως βίωμα; Είναι συναισθηματική σταθερά, ανεξάρτητη από την περιρρέουσα κουλτούρα, ή διαμορφώνεται από την εκάστοτε κοινωνική/πολιτισμική νόρμα;

Σημαντικά στοιχεία της πρόκλησης είναι τόσο η ποικιλομορφία της έκφανσης, όσο και ο προσδιορισμός των διαφορετικών συνιστωσών της. Γι' αυτό το λόγο, οι μελετητές αποφεύγουν να την προσεγγίζουν ως ένα μοναδικό και αυστηρά ορίσιμο συναίσθημα, καταφεύγοντας στην ανάλυση μιας ευρύτερης συνάφειας θετικών αποκρίσεων.

Πως είναι δυνατό να μελετηθεί ένα τόσο ρευστό συναίσθημα;

Αν και πολλοί δυσκολεύονται να προσδιορίσουν τι πυροδοτεί μέσα τους πυροτεχνήματα ευτυχίας, το υποκειμενικό βίωμα καθαυτό δεν αμφισβητείται από κανέναν. Μάλιστα, είναι εύκολο να απαντήσουμε στο ερώτημα εάν και κατά πόσον είμαστε ευτυχισμένοι, επιχειρώντας μια χαλαρή εκτίμηση: λίγο, πολύ, μέτρια;

Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη ότι οι περισσότερες έρευνες βασίζονται σε αυτο-αναφορές υποκειμένων, που καλούνται να αξιολογήσουν τα συναισθήματα τους. Ενδεικτικά, παραθέτω τις εξής δημοφιλείς και ευρέως αποδεκτές κλίμακες ευτυχίας:

Ο ερωτώμενος, συνήθως, καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε διαβαθμίσεις μεταξύ του συμφωνώ/διαφωνώ για μία σειρά παραλλαγμένων δηλώσεων, όπως οι εξής:

  1. Νιώθω ότι η ζωή είναι ανταποδοτική
  2. Δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος για το μέλλον
  3. Η ζωή είναι ωραία
  4. Γελάω εύκολα
  5. Ο κόσμος δεν είναι ένα καλό μέρος
  6. Δεν ελέγχω όσα συμβαίνουν στη ζωή μου
  7. Συχνά νιώθω χαρά ή ψυχική ανάταση
  8. Δεν παίρνω εύκολα αποφάσεις
  9. Δεν βρίσκω κάποιο ιδιαίτερο νόημα ή σκοπό στη ζωή μου
  10. Έχω ιδιαίτερα χαρούμενες αναμνήσεις από το παρελθόν

Είναι η ευτυχία αποτέλεσμα εξωτερικών συνθηκών ή εσωτερική σταθερά;

Είναι βολικό να θεωρούμε ότι η ευτυχία προκύπτει ως αμάλγαμα συγκυριακών παραγόντων και εξωτερικών συνθηκών, συχνά μη ελέγξιμων, και εν γένει να την αποδίδουμε στην καλή ή κακή μας τύχη. Αντανακλά όμως αυτή η θεώρηση την αλήθεια;

Συχνά τυχαίνει να γνωρίζουμε ανθρώπους επιτυχημένους, ευφυείς, όμορφους με υποστηρικτικό οικογενειακό/κοινωνικό περίγυρο, μα όταν διαπιστώνουμε ότι ρέπουν προς τη μελαγχολία και αντιμετωπίζουν τη ζωή δυσφορικά, ξαφνιαζόμαστε. Αντίστοιχα, συναντούμε άλλους που μετέρχονται σημαντικές προκλήσεις στον καθημερινό τους βίο, παρά ταύτα συνεχίζουν να χαμογελούν, να πορεύονται δυναμικά, και να διατείνονται μια ικανοποίηση και αυτάρκεια, βασιζόμενοι σε όσα έχουν.

Μήπως, λοιπόν, η ευτυχία απορρέει από ενδογενείς τάσεις και εσωτερικές ποιότητες του ατόμου; Κι αν ναι, υπάρχουν άτομα που ευνοούνται από τη γενετική τους κληρονομιά και το αντίστροφο;

Η αλήθεια είναι πως τα νευροβιολογικά κυκλώματα που καλωδιώνουν το υπαρξιακό μας γίγνεσθαι, υποτάσσονται εν μέρει στις προσταγές του γενετικού υλικού, ιδίως κατά τη φάση της ανάπτυξης. Πρόσφατη έρευνα γονιδιωματικής ανάλυσης μεγάλου δείγματος πληθυσμού κατέδειξε 17 γονίδια, μεταλλαγές των οποίων τείνουν να συσχετίζονται με την εμφάνιση κατάθλιψης. Αν φέρεις κάποια από αυτές είναι βέβαιο ότι αυξάνονται και οι πιθανότητες σου να λάβεις κλινική διάγνωση, κάποια στιγμή στη ζωή σου.

Εντούτοις, θα ήταν εξωφρενική υπερ-απλούστευση η επιπεδωμένη ερμηνεία της γενετικής ποικιλομορφίας. Τα γονίδια ενορχηστρώνουν ένα χαοτικό, μα λεπτά οργανωμένο, δίκτυο βιομοριακών αλληλεπιδράσεων, και σε συνάρτηση με τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα, ο αναδυόμενος φαινότυπος άλλοτε εκφαίνεται με τον Α τρόπο και άλλοτε με το Β. Επί παραδείγματι, όσοι τείνουν προς τη μανιοκατάθλιψη ή τη σχιζοφρένεια, έχουν και αυξημένες πιθανότητες να είναι δημιουργικοί. Μόνο στα πλαίσια κάποιας αρρωστημένης ευγονικής ονείρωξης θα επεδίωκε κάποιος να αφαιρέσει μεταλλαγές πολύτροπης σημασίας από τη γονιδιακή δεξαμενή της ανθρωπότητας.

Μήπως, τελικά, η ευτυχία είναι επιλογή;

Στον αντίποδα της γενετικής μοιρολατρίας, η ίδια η επιστήμη αποδεικνύει ότι ο εγκέφαλος διαθέτει αξιοθαύμαστη ικανότητα να αναπροσαρμόζεται σε νέα ερεθίσματα. Γονιδιακά εντυπώματα και ρυθμοί μεταγραφής, μετα-μεταφραστικές τροποποιήσεις και εναλλακτικά δίκτυα πρωτεϊνικών αλληλεπιδράσεων, στόχευση κατά τόπους και συναπτική πλαστικότητα, επαγωγή διαφορικής συνδεσιμότητας μεταξύ των νευρικών κυκλωμάτων, και επί της ουσίας νέα μονοπάτια ροής/επεξεργασίας της πληροφορίας αναδεικνύουν νέες σκέψεις και έξεις. Η συστηματική έκθεση σε ένα διαφορετικό πρότυπο ερεθισμάτων/σκέψεων, δύναται -και με το παραπάνω- να εκκινήσει ένα κύκλο θετικής ανατροφοδότησης.

 

Οι εξειδικευμένοι μελετητές της ευτυχίας συμφωνούν ότι, πράγματι, δυνάμεθα να ενισχύσουμε την ικανότητα μας να νιώθουμε ευτυχία, ενσωματώνοντας πολύ απλές σκέψεις/συνήθειες/δραστηριότητες στη ζωή μας, όπως οι εξής (κάντε κλικ στους συνδέσμους για την αντίστοιχη επιστημονική αναφορά):

  1. Να βγαίνουμε έξω συχνότερα
  2. Να γυμναζόμαστε
  3. Να κοιμόμαστε περισσότερο
  4. Να ακούμε χαρούμενη μουσική
  5. Να συμμετέχουμε σε ομαδικές δραστηριότητες
  6. Να νιώθουμε συχνότερα ευγνωμοσύνη
  7. Να μοιραζόμαστε τη χαρά μας
  8. Να επενδύουμε στις φιλίες μας
  9. Να μην αφήνουμε τη σκέψη να περιπλανάται άσκοπα σε δυσάρεστες αναμνήσεις
  10. Να ακολουθούμε ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή

Συμπερασματικά, η ευτυχία είναι επιλογή, ακόμη και σε δυσμενείς συνθήκες. Ανεξάρτητα από τη γενετική μας κληρονομιά και τις μη ελέγξιμες συγκυρίες, είμαστε σε θέση να βελτιώσουμε την ψυχική μας διάθεση. Αρκεί να το πάρουμε απόφαση, να απεγκλωβιστούμε από τη μοιρολατρία, την αδράνεια αναθεώρησης των ειωθότων μοτίβων σκέψης, και, επιτέλους, να αναλάβουμε δράση.

Follow me on Facebook

 

Υγεία & Σώμα
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Kατάψυξη ωαρίων: Τάση ή αναγκαία επιλογή;

Ψυχή & Σώμα / Kατάψυξη ωαρίων: Τάση ή αναγκαία επιλογή;

Γιατί αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών που επιλέγουν την κατάψυξη ωαρίων; Η Τζούλη Αγοράκη συζητά με τον γυναικολόγο Γιώργο Μακρή, διευθυντή της Γυναικολογικής Κλινικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, ο οποίος αναλύει τους πιθανούς κινδύνους της κρυοσυντήρησης ωαρίων, τις ηλικίες στις οποίες η διαδικασία δεν είναι ενδεδειγμένη, καθώς και τον λόγο που αυτή η μέθοδος έχει εξελιχθεί σε μια διαδεδομένη «μόδα» τα τελευταία χρόνια.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Μητρότητα και αλκοόλ: Αναγκαίο «διάλειμμα» ή εξάρτηση;

Ψυχή & Σώμα / Μητρότητα και αλκοόλ: Αναγκαίο «διάλειμμα» ή εξάρτηση;

Γιατί υπάρχει αυτή η εικόνα της εξουθενωμένης μητέρας που βάζει τα παιδιά της για ύπνο και με το που εκείνα κοιμούνται τρέχει και βάζει ένα μεγάλο ποτήρι κρασί και το πίνει όλο, σχεδόν μονορούφι, στην υγειά των αντοχών της; Η Τζούλη Αγοράκη μιλά με την συγγραφέα Γιούλη Ψαρράκη για τη μητρότητα και την κατανάλωση αλκοόλ.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Ακμή στην εφηβεία: Αιτίες, μύθοι και λύσεις

Ψυχή & Σώμα / Ακμή στην εφηβεία: Αιτίες, μύθοι και λύσεις

Τι σημαίνει η ακμή για έναν έφηβο; Γιατί εμφανίζεται; Είναι κληρονομική; Υπάρχουν πια δραστικές θεραπείες; Η Τζούλη Αγοράκη συζητά με τη δερματολόγο Μάργκη Καπελλάρη για τις σύγχρονες μεθόδους καταπολέμησης της ακμής, η οποία δεν ταλαιπωρεί μόνο τους εφήβους, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες.
THE LIFO TEAM
Οι ψυχεδελικές θεραπείες ξανά στο προσκήνιο

Explainer / Ψυχεδελικές θεραπείες: Τι ξέρουμε τώρα

Μπορούν οι ψυχεδελικές ουσίες να προσφέρουν αποτελεσματική θεραπεία για ψυχικές παθήσεις όπως η κατάθλιψη και το PTSD; Τι γνωρίζουμε μέχρι στιγμής για τις ιαματικές τους ιδιότητες; Ποια είναι τα νομικά εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν για την ευρεία χρήση τους στην ιατρική;
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το «πρόσωπο του Μαρ-α-Λάγκο»: Το μήνυμα της υπερβολής και η «ευγονική» του Τραμπ

Υγεία & Σώμα / Το «πρόσωπο του Μαρ-α-Λάγκο» και η «ευγονική» του Τραμπ

Τη στιγμή που επικρατεί η τάση για ένα «φυσικό» λουκ, όπου οι αισθητικές παρεμβάσεις είναι όσο το δυνατόν πιο αόρατες, το λουκ του Μαρ-α-Λάγκο, με το υπερβολικό botox, τα ορατά fillers προσώπου και το ακραίο μαύρισμα, υποστηρίζει την υπερβολή ως στοιχείο ταυτότητας.
THE LIFO TEAM
Ψυχική υγεία των εργαζομένων: Το νέο success metric για τους οργανισμούς

Υγεία & Σώμα / Ψυχική υγεία και εργασία: Ο νέος δείκτης μέτρησης επιτυχίας για τους οργανισμούς

Γιατί το μέλλον ανήκει στους οργανισμούς που αντιλαμβάνονται και κατανοούν ότι η επιτυχία δεν είναι μόνο οι αριθμοί αλλά και οι άνθρωποι που την κάνουν πραγματικότητα και επενδύουν στη διαμόρφωση ενός υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΤΙΑΝΑ ΤΟΥΝΤΑ, CHAIRWOMAN & CEO ΤΗΣ HELLAS EAP
Η «Τελική έξοδος» και το δικαίωμα στην ευθανασία

Υγεία & Σώμα / Η «Τελική έξοδος» και το δικαίωμα στην ευθανασία

Έχουμε το δικαίωμα να επιλέξουμε πώς θα πεθάνουμε όταν βρισκόμαστε στα πρόθυρα του αναπόφευκτου, χωρίς αυτό να αντιβαίνει στην αξία της ζωής; Ποια είναι τα ηθικά, νομικά και πολιτισμικά διλήμματα; Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για το θέμα πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Μικρή Σκηνή της Στέγης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί έκανα παιδί με τον γκέι φίλο μου

Ψυχή & Σώμα / Γιατί έκανα παιδί με τον γκέι φίλο μου

Η Τζούλη Αγοράκη μιλά με την Ελίζα Γερολυμάτου, μια τολμηρή γυναίκα που αψήφησε την εμπειρία του ορμονοεξαρτώμενου καρκίνου και την έλλειψη ωαρίων, ακολουθώντας την εσωτερική της φωνή που της έλεγε πως ήθελε να γίνει μητέρα. Παρά τις αντιξοότητες, απέκτησε ένα παιδί με έναν άνθρωπο που θαύμαζε.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
ΕΠΕΞ Γιατί όλοι ξετρελαίνονται με το πάντελ;

Υγεία & Σώμα / Πάντελ: Το άθλημα με την παράξενη ρακέτα που πωρώνει τους Αθηναίους

«Το πιο ωραίο είναι ότι το παιχνίδι είναι πάντα τόσο έντονο που σε απορροφά, για μιάμιση ώρα το μόνο που έχει σημασία είναι πού πάει το κίτρινο μπαλάκι, πράγμα που σε βοηθάει πολύ να αποφορτιστείς»
ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ
Η ομορφιά ως βία, ως εμπειρία και ως προϊόν

Κοκέτα / Η ομορφιά ως βία, ως εμπειρία και ως προϊόν

Τα πάντα ώστε τα πράγματα να μπουν σ’ ένα κουτί και το κλειστό κύκλωμα «ομορφιά - κατανάλωση - εκτόνωση» να διατηρηθεί ακέραιο, να μην υπάρχει τίποτα το καινούργιο, τίποτα το έντονο Ή το εκπληκτικό, παρά μόνο η ίδια Διαφορά παντού.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Γιατί γίνεται τόσος ντόρος με το μικροβίωμα του εντέρου και τη διατροφή;

Ψυχή & Σώμα / Γιατί γίνεται τόσος ντόρος γύρω από το μικροβίωμα του εντέρου και τη διατροφή;

Τι συμβαίνει με τα τρισεκατομμύρια μικροοργανισμών στο έντερό μας; Πώς αλληλεπιδρούν με τη διατροφή μας –ενισχύοντας ή διαταράσσοντάς την– και τι σημαίνει αυτό για την υγεία μας; H Μερόπη Κοκκίνη συζητά με τη Μαντώ Κυριακού, καθηγήτρια Μικροβιολογίας, στο Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
Η γυναίκα που ανέδειξε τον οργασμικό διαλογισμό θα συνεχίσει να το κάνει ακόμα και στη φυλακή

Υγεία & Σώμα / Η γυναίκα που ανέδειξε τον οργασμικό διαλογισμό θα συνεχίσει να το κάνει ακόμα και στη φυλακή

Η Νικόλ Ντεντόν υπήρξε για μια δεκαετία επικεφαλής μιας αυτοκρατορίας κέντρων ευεξίας που μετέτρεπε τη σεξουαλική διέγερση σε πρακτική διαλογισμού. Τώρα αντιμετωπίζει την κατηγορία της εκμετάλλευσης των εργαζομένων στην εταιρεία που ίδρυσε.
THE LIFO TEAM
Διατροφή και γυμναστική: Με τόσα trends στο TikTok πώς θα βρω αυτό που μου ταιριάζει;

Ζωή στα καλύτερά της / Διατροφή και γυμναστική: Με τόσα trends στο TikTok πώς θα βρω αυτό που μου ταιριάζει;

Mια συζήτηση για τις αλήθειες και τους μύθους της διατροφής και της γυμναστικής με τον αθλητικό επιστήμονα Γιάννη Κωτσή, στο πλαίσιο της νέας σειράς podcast «Ζωή στα καλύτερά της», με την υποστήριξη των συμπληρωμάτων διατροφής EVIOL.
THE LIFO TEAM