"Τέχνη και Τρέλα". Είναι η πρώτη φορά στην Ελλάδα που σε μια εκδήλωση θα εκπροσωπηθούν όλες οι τέχνες (Κινηματογράφος, Θέατρο, Χορός, Ποίηση, VideoArt, Φωτογραφία, Performance, Δράσεις Ανοιχτού Χώρου, Workshop, Εικαστικές Εκθέσεις) αλλά και ο πανεπιστημιακός και ακαδημαϊκός λόγος με διήμερο Συνέδριο και Ημερίδα, όπως επίσης φορείς των ψυχιατρικών δομών.
Ο σκοπός της εκδήλωσης είναι να ακουστεί ο λόγος της ετερότητας, της Τρέλας και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Να ακουστούν τα ατόμα με ψυχική ετερότητα και η σημαντικότητα των έργων τους.
Είναι, επίσης, η πρώτη φορά στην Ελλάδα που θα υπάρξει ένας διάλογος των έργων των καλλιτεχνών με έργα ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, εκπροσώπους της ArtBrut - OutsiderArt.
Ο σκοπός της εκδήλωσης είναι να ακουστεί ο λόγος της ετερότητας, της Τρέλας και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Να ακουστούν τα ατόμα με ψυχική ετερότητα και η σημαντικότητα των έργων τους. Παραδειγματικά, υπενθυμίζουμε τον Αρτώ, τον Χαλεπά, τον Βιζυηνό, τον Στρίντμπεργκ…
Επίσης, να δούμε πώς σκέφτονται οι «φυσιολογικοί» το θέμα της Τρέλας, πώς προσδιορίζεται η Τρέλα σήμερα, κοινά σημεία και διαφορές στην καλλιτεχνική δημιουργία, ως προς τι μας αφορά η Τρέλα σήμερα. Κι ακόμα, μπορούμε να ακούσουμε κάτι από τον χώρο της Τρέλας και της τέχνης εν σχέσει με τις κοινωνικές συνθήκες και την περίοδο κρίσης; Μήπως τελικά η ψυχιατρικοποίηση αφορά όλη την κοινωνία;
Η περίπτωση του Όθωνα Τετενέ
Έργα τέχνης –βιωματικές εμπειρίες της υποκειμενικής του πραγματικότητας. Αναδρομική ενός καλλιτέχνη που μετασχηματίζει σε εικαστική δημιουργία την επί δεκαετίες ψυχιατρική του εμπειρία. Ένας εξαιρετικός εκπρόσωπος της Art Brut.
Για την εκδήλωση «Τέχνη και Τρέλα» μιλήσαμε με τον διδάκτορα Ψυχοπαθολογίας Φώτη Καγγελάρη
«Είναι η πρώτη φορά που στην Ελλάδα στήνεται μια τέτοια έκθεση σε τέτοιο εύρος. Εκτός του ότι παρουσιάζονται όλες οι τέχνες μαζί πάνω στο ίδιο θέμα είναι και ότι έχουμε παρουσιάσει σε διάλογο τα έργα των ανθρώπων που έχουν ψυχιατρική εμπειρία με το λεγόμενο «φυσιολογικό», με τους καλλιτέχνες της καλών τεχνών, οι οποίοι μέσα στην ίδια έκθεση θα συνδιαλέγονται τα έργα τους με τα έργα των ανθρώπων αυτών. Θα είναι πολύ ενδιαφέρον. Όσες φορές παρουσιάζονται τα έργα αυτά, κι έχουν παρουσιαστεί, παρουσιάζονται σαν να είναι κάτι το αξιοπερίεργο ή το αξιολύπητο ή σαν να χρειάζεται συμπαράσταση ενώ εμείς θέλουμε να τους αντιμετωπίσουμε με ένα διάλογο με ίσους όρους. Σήμερα, η Ελλάδα του 2014, εξακολουθεί να είναι μία χώρα με πάρα πολλά στεγανά, με πάρα πολλές κλειστές αντιλήψεις, που το θέμα της ετερότητας είναι ακόμα αν όχι υπό διωγμό, αλλά είναι ταμπού».
Ο κόσμος τι νομίζει όταν ακούει τη λέξη ετερότητα;
Ο κόσμος την ετερότητα ίσως να την ταυτίζει με τη διαφορετικότητα, αλλά η διαφορετικότητα δε σημαίνει αναγκαστικά και ετερότητα. Η ετερότητα στην απόλυτη μορφή της δεν μπορεί να είναι τίποτα παρά θάνατος ή τρέλα. Τον θάνατο δεν μπορούμε να τον γνωρίσουμε, την τρέλα όμως κατά το δυνατόν μπορούμε. Προσπαθώντας να κατανοήσουμε και να προσεγγίσουμε τα βιώματα αυτών των ανθρώπων, πάντοτε από τη θέση τη δική μας. Οι ίδιοι αναγκάζονται να χρησιμοποιήσουν το δικό μας λόγο, τη σιωπή, το σώμα τις λέξεις για να εκφράσουν αυτό το οποίο δεν υπάγεται στις έννοιες της κοινής πραγματικότητας αλλά είναι και η μόνη προσέγγιση που μπορούν να έχουνε.
Η τρέλα είναι λέξη ταμπού;
Δυστυχώς είναι έτσι, αλλά πιστεύω πως η πιο τίμια λέξη στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι αυτή, γιατί δεν κρύβει τίποτα, δεν υπάρχει λόγος να κρύψει κάτι, οπότε δεν έχουμε λόγους να μην την χρησιμοποιούμε. Θα σας έλεγα, πριν καταλήξουμε στη λέξη τρέλα, βασανιστήκαμε. Προτιμήσαμε τη λέξη τρέλα και θα σας έλεγα, παρότι ακούγεται εδώ μία κατάρριψη του πολιτικά ορθού, είναι αυτό το οποίο χρησιμοποιείται στην Ευρώπη εδώ και πάρα πολύ καιρό. Ο Λακάν μας έλεγε ότι αν θέλουμε να είμαστε τίμιοι με εμάς, να χρησιμοποιούμε τη λέξη αυτή, γιατί δεν έχουμε τίποτα να κρύψουμε και τίποτα να φοβηθούμε.
Στην Ελλάδα μιλάμε για την ετερότητα;
Θα σας πω δύο φράσεις. Η μία είναι του Μοράν ο οποίος λέει ακριβώς αυτό: ότι ο homo sapiens είναι συνώνυμο του homo demens, του τρελού ανθρώπου, επειδή ακριβώς στη βάση του homo sapiens υπάρχει σκεπασμένος ο homo demens, o οποίος εύκολα μπορεί να αναδυθεί στην επιφάνεια των πραγμάτων όπως και συμβαίνει, στην τρέλα των πολέμων, στην τρέλα των ακρωτηριασμών. Η άλλη φράση, είναι εξαιρετική είναι του Λακάν, η οποία λέει ότι η ανθρώπινη φύση όχι μόνο δεν μπορεί να εννοηθεί χωρίς την τρέλα, αλλά δεν θα ήταν καν ανθρώπινη φύση, αν δεν είχε μέσα της την τρέλα ως όριο της ελευθερίας της. Νομίζω πια πως πρέπει να τις ακούσουμε αυτές τις φράσεις στην Ελλάδα, να τις δούμε, να τις ζήσουμε και θέλουμε ακριβώς αυτό. Αυτή η έκθεση να φτάσει όσο πιο μακριά γίνεται, να αγγίξει περισσότερο κόσμο κι ακόμα κι αν την απορρίψει, να τους έχει αγγίξει το γεγονός ότι υπήρξε έστω ως ερώτημα. Θα είναι πολύ σημαντικό για μας το ότι έφτασε στα αυτιά κάποιου και ας το απορρίψει αν θέλει.
Ποιοί οργανώνετε αυτή την έκθεση;
Είμαστε μια παρέα, μία εταιρία που λεγόμαστε Εταιρία Μελέτης και Πολιτισμικής Ετερότητας, με σκοπό να εστιάσουμε στην ετερότητα, σε όλες τις μορφές και να δούμε τι συμβαίνει με τον άγνωστο άλλο. Αυτό το οποίο βλέπουμε σε όλες τις εκφάνσεις της ετερότητας είναι ότι οι άνθρωποι κατά βάση μένουν οι ίδιοι, αγωνιούν για το καλό, αγωνιούν για το θάνατο. Κινούμαστε όλοι ως ανθρώπινα όντα από την επιθυμία ως προς κάτι, αλλά και από τον φόβο ως προς κάτι. Ο φόβος είναι η αντίδραση στην επιθυμία, δεν μπορεί κάποιος να φοβάται αν δεν έχει πριν επιθυμήσει. Ο φόβος θα θέλει να τον προστατέψει.
Εσείς ως ειδικός πώς αντιμετωπίζετε την ανθρώπινη κατάσταση;
Δε μπορώ να είμαι αδιάφορος και χαρούμενος όπως ενδεχομένως θα ήμουν αν έβλεπα τη μία πλευρά των πραγμάτων ή τη μία μεριά της ανθρώπινης ψυχής, της ανθρώπινης κατάστασης. Απ’ την άλλη μεριά επειδή έχω βρεθεί κοντά σε αυτή την κατάσταση και τους έχω γνωρίσει βλέπω ότι βλέπω την ανθρώπινη φύση όχι μόνο με το πώς παρουσιάζεται μέσα στους κώδικες της ηθικής, της φυσιολογικότητας, της κοινωνίας, της εκκλησίας, αλλά και εκείνο που είναι η γνήσια ανθρώπινη φύση, η τρέλα.
Η φυσιολογικότητα είναι η φύση του ανθρώπου;
Η φυσιολογικότητα δεν είναι η φύση του ανθρώπου, είναι η άμυνα του ανθρώπου απέναντι στη φύση του που είναι η τρέλα. Η φυσιολογικότητα είναι ένας κώδικας, είναι ένας τρόπος του να ελέγχει ο άνθρωπος αυτό που συμβαίνει μέσα του, αλλά χωρίς την τρέλα, φυσιολογικότητα δεν θα υπήρχε. Είμαστε φυσιολογικοί από ανάγκη, είμαστε φυσιολογικοί επειδή αμυνόμαστε σε αυτό που έχουμε μέσα μας , και γι’ αυτό ακριβώς το λόγο επειδή την τρέλα δεν τη βάζουμε μέσα σε κανένα εισαγωγικό, τη φυσιολογικότητα τη βάζουμε σίγουρα σε εισαγωγικά, διότι είναι κάτι το επιπλέον της ανθρώπινης φύσης.
Διάρκεια Εκδήλωσης: 6 έως 31 Οκτωβρίου 2014
Κεντρικός Χώρος: Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα", Ηρακλειδών 66, Θησείο
Είσοδος Ελεύθερη σε όλες τις εκδηλώσεις
Εικαστική Έκθεση: Εγκαίνια: 6 Οκτωβρίου, 19:30, Διάρκεια: 6–25 Οκτωβρίου, Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα", Ηρακλειδών 66, Κεραμεικός/Θησείο
Θεατρική Παράσταση: «Που να σου εξηγώ;», L.A.theater, 7 Οκτωβρίου, 21:00, Κωνσταντινουπόλεως 82, Κεραμεικός, τηλ. κρατήσεων: 2105789337
Ατομική Εικαστική Έκθεση: Όθων Τετενές: Εγκαίνια: 8 Οκτωβρίου 19:30, Διάρκεια: 8-18 Οκτωβρίου, "Ηώς Χώρος Τέχνης", Χέυδεν 38α, Βικτώρια
18 Άνω Φωτογραφική Ομάδα: Εγκαίνια: 10 Οκτωβρίου 19:30, Διάρκεια: 10-17 Οκτωβρίου, "Metapolis" Αιόλου 48-50, Μοναστηράκι
Αφιέρωμα Video Art: 11 Οκτωβρίου, 19:30, 12, 13 14 και 15 Οκτωβρίου, 12:00–21:00, Booze Cooperativa, Κολοκοτρώνη 57, Μοναστηράκι
Θεατρική Παράσταση: «ΨΥΧΩΣΗ!» (psychosis 4.48), Sarah Kane, 12 Οκτωβρίου, 15:00
Θέατρο Παραμυθίας, Παραμυθίας 27 και Πλαταιών, Κεραμεικός
Δράση Ανοιχτού Χώρου: Ανάγνωση Ποιημάτων και Μουσικό Event, 12 Οκτωβρίου, 20:00, Πλατεία Αγίας Ειρήνης, Μοναστηράκι
Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία (Ε.Φ.Ε.): Εγκαίνια: 13 Οκτωβρίου 19:30,Διάρκεια: 13-25 Οκτωβρίου, "Cafe Polis", Πεσματζόγλου 5, Πανεπιστήμιο
Χορευτική παράσταση: «Τέχνη και Τρέλα», Ομάδα Χορού ΧΟΡΟΑΚΤΙΣ, 15 Οκτωβρίου, 21:30, Θέατρο Εκάτη, Εκάτης 11, Πλατεία Κυψέλης
Επιστημονικό Συνέδριο: 17 και 18 Οκτωβρίου, 17:00, Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα", Ηρακλειδών 66, Κεραμεικός/Θησείο
Θεατρική Performance: «Οι κοιμισμένοι ζουν σε διαφορετικούς κόσμους και ξυπνούν στον ίδιο» Ολονύκτια Performance, 17 Οκτωβρίου, 24:00 "Metapolis" Αιόλου 48-50, Μοναστηράκι
Workshop: «Μάσκα και Ψυχοθεραπεία»,18 και 19 Οκτωβρίου, 10:00-13:00, Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα", Ηρακλειδών 66, Κεραμεικός/Θησείο
Δράση Ανοιχτού Χώρου: Απαγγελία ποιημάτων στο Μετρό από Σύνταγμα έως Κεραμεικό, 19 Οκτωβρίου, 20:00
Έκθεση-Workshop Φωτογραφίας: Εγκαίνια: 20 Οκτωβρίου, Διάρκεια: 20 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου, "Ηώς Χώρος Τέχνης", Χέυδεν 38α, Βικτώρια
Εικαστικές Δράσεις - ΑΣΚΤ: 23 Οκτωβρίου 17:45, Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα", Ηρακλειδών 66, Κεραμεικός/Θησείο
Βραδιά Ποίησης: 24 Οκτωβρίου, 20:00, Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα", Ηρακλειδών 66, Κεραμεικός/Θησείο
Μουσική Βραδιά: 24 Οκτωβρίου, 20:45, Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα", Ηρακλειδών 66, Κεραμεικός/Θησείο
Ημερίδα Visual Arts: «Τα όρια της Εικόνας», 25 Οκτωβρίου, 18:00, Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα", Ηρακλειδών 66, Κεραμεικός/Θησείο
Θεατρικό Αναλόγιο: «Αρτώ-Βαν Γκογκ», 25 Οκτωβρίου, 21:00, Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα", Ηρακλειδών 66, Κεραμεικός/Θησείο
Κινηματογραφικό Αφιέρωμα: 31 Οκτωβρίου, 17:00, Κινηματογράφος Τριανόν, Κοδριγκτώνος 21 και Πατησίων, Βικτώρια
σχόλια