Συνήθως, όταν έχουμε ξένους στην Αθήνα, αποφασίζουμε εμείς για μια ξενάγηση στην πόλη, θα τους δείξουμε ένα ή δυο μουσεία, κάποια «κρυμμένα» σημεία και μια βόλτα στο κέντρο, ας πούμε στη Βαρβάκειο. «Με όποιον ερχόμαστε στο κέντρο στην Αθηνάς και γύρω-γύρω, τρελαίνεται από το χάος της πόλης, αυτό τους αρέσει πιο πολύ, μου λέει ο Πάρις (Ταβιτιάν), ενώ περιμένουμε τον Ιάπωνα καλλιτέχνη Άκιο Σουζούκι έξω από τη Στέγη, για μια βόλτα με τους όρους να έχουν αντιστραφεί. Είναι εκείνος που θα μας κάνει μια ξενάγηση στην πόλη.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Κάθε χρόνο εδώ και πέντε χρόνια στη Στέγη οργανώνεται το Bordeline Festival. Όλες οι σύγχρονες τάσεις που επικρατούν παγκοσμίως στην πειραματική –ακουστική, αλλά κυρίως ηλεκτρονική– μουσική της σημερινής εποχής, παρουσιάζονται από καλλιτέχνες-σταρς στο είδος τους, οι παραστάσεις είναι sold-out, αυτό όμως στα δικά μου αυτιά ηχεί σαν κινέζικα, μάλλον γιαπωνέζικα. Διαβάζοντας το πρόγραμμα αναρωτήθηκα τι σημαίνει ένα soundwalk από έναν καλεσμένο καλλιτέχνη. Είναι απλώς ο ήχος που ξεπερνάει τις στερεοτυπικές μορφές του ή και κάτι άλλο;
«Με αυτό το πρότζεκτ καταλαβαίνουμε τον τόπο και το τοπίο. Έχει χιούμορ, γιατί υπάρχουν πολλά απρόοπτα και στην ουσία ενθαρρύνει τον κόσμο να φανταστεί εικόνες και πράγματα που βασίζονται σε αυτή την πρόσφατη οπτική και ακουστική του εμπειρία. Κάθε άνθρωπος ακούει κάτι διαφορετικό. Και ο τρόπος που ακούμε διαφέρει ανάλογα με την προσωπικότητα καθενός»
Στις 10 το πρωί ο Άκιο Σουζούκι φτάνει. Τον συνοδεύει ένας άλλος Ιάπωνας, που στην αρχή νομίζουμε ότι θα είναι ο μεταφραστής, στη συνέχεια με τις συστάσεις καταλαβαίνουμε ότι είναι ένας ακόμα καλλιτέχνης και πειραματιστής του ήχου, ο Άκι Όντα, που ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη, ο οποίος θα παρουσιάσει και αυτός τη δουλειά του στη Στέγη, ενώ στη συνέχεια θα ταξιδέψουν με τον Άκιο Σουζούκι, στη Γενεύη, και θα πραγματοποιήσουν από κοινού μια ευρωπαϊκή περιοδεία με τα κοινά τους πρότζεκτ. Μας καλημερίζουν θερμά. Η πρώτη ερώτηση που μας κάνουν είναι τι ώρα κλείνει η Βαρβάκειος. Στο τέλος της ξενάγησης, μας εξηγούν ότι έχουν λατρέψει τα νόστιμα ελληνικά ψάρια και τα μαγειρεύουν κάθε μέρα στο διαμέρισμα που φιλοξενούνται.
Καλού – κακού έχουμε φέρει το αυτοκίνητό μας, μπαίνουμε και φτάνουμε στη στάση του μετρό Μεταξουργείο. Στη σύντομη διαδρομή ο Άκιο Σουζούκι μας εξηγεί το πρότζεκτ του. Ονομάζεται oto-date και είναι ένας ηχητικός περίπατος, σε πρώτη ανάγνωση. Το κοινό που θα ακολουθήσει την διαδρομή που έχει επιλέξει ο καλλιτέχνης, την Κυριακή 8 Μαρτίου θα σταθεί και θα ακούσει τους ήχους του περιβάλλοντος σε 16 διαφορετικά σημεία μιας περιοχής.
«Πήρα ένα χάρτη και εδώ και πέντε μέρες περπατώ και παρατηρώ μια συγκεκριμένη περιοχή. Είναι ένα έργο που κάνω εδώ, στην Αθήνα, για την Αθήνα», μας λέει. Η περιοχή είναι αυτό το κομμάτι που εκτείνεται από το Μεταξουργείο μέχρι τον Κολωνό και την Ακαδημία Πλάτωνος. Δεν έχει καμία σημασία αν αυτά τα σημεία που σταματάνε έχουν μια ιστορική για παράδειγμα αξία. Έχουν μια άλλη σημασία σε συνδυασμό με ένα περιβάλλον. Είστε έτοιμοι»; Μας ρωτά. (στα γιαπωνέζικα πάντα).
Ο ευκίνητος Ιάπωνας καλλιτέχνης, είναι ντυμένος με ελαφρά ρούχα, όπως ακριβώς λένε οι οδηγίες της ξενάγησης προς το κοινό και βαδίζει γρήγορα και σίγουρα. Εμείς από πίσω, κάπως έκπληκτοι. Από την πλατεία Μεταξουργείου μέσω της οδού Ελευσινίων, μπαίνουμε σε μικρά στενά. Έχουμε ήδη χαθεί σε ένα λαβύρινθο.
Πόσα από τα σημεία θέλετε να δούμε; μας ρωτά ο κύριος Σουζούκι
«Όσα θέλετε» απαντάμε με μια φωνή, ενώ βγάζουμε τα μπουφάν. Πόσων ετών είναι ο κύριος Σουζούκι; ρωτώ τον Άκι Όντα. «Έγινε 74 την περασμένη εβδομάδα», μου απαντά.
Ο Άκιο Σουζούκι εντελώς προσηλωμένος στη διαδρομή, μας οδηγεί στο πρώτο σημείο. Κάτω στο έδαφος, είναι σχεδιασμένα δυο αυτιά σε ένα κύκλο, είναι το σημάδι ότι εδώ πρέπει να σταματήσουμε και να ακούσουμε, αν και εμείς χαζεύουμε γύρω-γύρω σαν μικρά παιδιά.
Αργότερα τον ρωτάω γιαυτό. «Έχει σημασία όλο το τοπίο και το ηχητικό και το οπτικό. Δεν είναι ανάγκη να ακούσετε κάτι. Μπορεί να σας θυμίσει κάτι άλλο ή να φανταστείτε έναν ήχο, μια μνήμη», μου εξηγεί. «Θα το δείτε παρακάτω».
Ο Σουζούκι αγαπά τις σκάλες. Το 1963, δούλευε σε ένα αρχιτεκτονικό γραφείο. Σχεδίαζε σκάλες και κάποια μέρα σκέφτηκε ότι τα σχέδια μιας σκάλας έμοιαζαν με πεντάγραμμο.
Ο Άκιο Σουζούκι ξεκίνησε το oto-date στην πόλη της Wakayama πριν πολλά χρόνια. Αυτή η γεμάτη κάστρα πόλη είχε έναν ιδιαίτερο ήχο, μια καστρούπολη με στενά και κανάλια. Εκεί έκανε τις πρώτες δοκιμές του πρότζεκτ που εφάρμοσε το 1996 στο Βερολίνο και κατόπιν στο Παρίσι.Έχει πάρει μέρος σε μεγάλες παρουσιάσεις σε όλο τον κόσμο, όπως το Festival d'Automne (Παρίσι, 1978) and Documenta 8 (Kassel, 1987).
«Με αυτό το πρότζεκτ καταλαβαίνουμε τον τόπο και το τοπίο. Έχει χιούμορ, γιατί υπάρχουν πολλά απρόοπτα και στην ουσία ενθαρρύνει τον κόσμο να φανταστεί εικόνες και πράγματα που βασίζονται σε αυτή την πρόσφατη οπτική και ακουστική του εμπειρία. Κάθε άνθρωπος ακούει κάτι διαφορετικό. Και ο τρόπος που ακούμε διαφέρει ανάλογα με την προσωπικότητα καθενός», λέει ο Άκιο Σουζούκι. Υπάρχει πάντα ένα σημείο σε μια διαδρομή, που ο καθένας ακούει κάτι διαφορετικό. Ο δικός μου ρόλος είναι να τους καλέσω να ακούσουν. Μπορεί κάποιος να βαρεθεί να ακούει και να τον ενδιαφέρει περισσότερο να βλέπει».
Ο Σουζούκι αγαπά τις σκάλες. Το 1963, δούλευε σε ένα αρχιτεκτονικό γραφείο. Σχεδίαζε σκάλες και κάποια μέρα σκέφτηκε ότι τα σχέδια μιας σκάλας έμοιαζαν με πεντάγραμμο. Μας ανοίγει το μπλοκ που κουβαλάει. Κάθε μέρος στο οποίο σταματάμε είναι σχεδιασμένο με λεπτομέρεια.
«Πόσα μέρη έχετε σχεδιάσει εδώ;» ρωτώ. Έχω σχεδιάσει πενήντα μέρη, βρήκα πενήντα μέρη στην περιοχή και διάλεξα τα 16 τελικά». Πώς σας ενέπνευσε μια σκάλα; τον ρωτάω. «Σκέφτηκα ότι αν δε μπορώ να κάνω μια τέλεια σκάλα που να μοιάζει με πεντάγραμμο, μπορώ να κάνω μια σκάλα και να αρχίσω να κυλάω επάνω μπάλες του πινγκ-πονγκ ή τενεκεδένια κουτιά και να παρατηρώ τον μουσικό ήχο που παράγουν, όπως κυλούν. Είναι και αυτή μια μουσική. Είναι σαν μαγεία η μουσική των αντικειμένων που κυλούν σε μια σκάλα. Εντελώς διαφορετική και από διαφορετικά υλικά, ακόμα και από σκουπίδια».
Ο κύριος Σουζούκι περπατά γρήγορα, ο Πάρις λέει «έχουμε μπει πολύ βαθιά». Εννοεί το βάθος μιας πόλης που δε θα μάθουμε ίσως ποτέ. Φτάνουμε από στενά στην πλατεία της Ακαδημίας Πλάτωνος, την οποία καταλαβαίνουμε από την ταμπέλα του κέντρου άθλησης. Εδώ βλέπουμε αυτό που δε βλέπεις σε πολλές περιοχές του κέντρου. Ήταν μια παρατήρηση που είχε κάνει ο Πολ Όστερ στην Αφροδίτη (Παναγιωτάκου) όταν κάναμε περιπάτους στο κέντρο. «Παιδιά δε βλέπω, δεν έχω δει» είπε. Αν έφτανε εδώ θα ήταν πολύ ευχαριστημένος. Όλα τα παιδιά της γειτονιάς είναι αμολητά στον πεζόδρομο, στην αυλή του σχολείου, στις μπασκέτες. Γειτονιά. Και στη μέση μια εκκλησία. Μια κηδεία. Το καφενείο γεμάτο. Είναι Σάββατο, αλλά μοιάζει Κυριακή. Δυο σκυλιά μας πλησιάζουν και αρχίζουν να παίζουν.
Κάνουμε μια στάση για ένα γρήγορο καφέ, σε ένα καφενείο, από τα πολλά που υπάρχουν στην περιοχή. Είναι γεμάτο άντρες, μόνο άντρες, δε μας δίνουν καμία σημασία και συνεχίζουν να χαρτοπαίζουν. Μου ζητά και από τον Πάρι να γράψουμε τα ονόματά μας και τα γράφει στα ιαπωνικά. Μας ρωτά για τη Lifo. Τα καφενεία του έχουν κάνει μεγάλη εντύπωση.
Του εξηγούμε, αν και μα κάποια δυσκολία. Πόσο ξέρουμε και πόσο αληθινά τη συνήθεια μιας περιοχής μόλις πέντε χιλιόμετρα από το κέντρο; Πώς ζουν εδώ οι άνθρωποι; Θα επιστρέψουν στο σπίτι τους για μεσημεριανό, του εξηγούμε. Σήμερα Σάββατο, εδώ περνούν το πρωϊνό τους. Εδώ βλέπουν ους φίλους τους, καλύτερα από το να βλέπουν όλη μέρα τηλεόραση. Στο καφενείο δεν υπάρχει ίχνος εφημερίδας. Βγαίνουμε στον κεντρικό δρόμο, μάλλον σε ένα στενάκι που ενώνει δυο κεντρικούς δρόμους. Την Δημοσθένους και την Πλάτωνος.
Μας βλέπει να κοντοστεκόμαστε και μας λέει: «Θα σας πάω και σε ένα άλλο μέρος». Παρόλο που είμαστε με μισό καφέ της συμφοράς, δε θέλουμε να τελειώσει η βόλτα μας. «Νιώθουμε περισσότερο τουρίστες στην πόλη μας από ποτέ» λέει ο Πάρις. Δεν κάνουμε καμιά απόπειρα προσανατολισμού.
Στην επιστροφή, ενθουσιασμένος μας δείχνει ένα δρόμο με νεραντζιές. Πιστεύει ότι είναι πορτοκαλιές, του εξηγούμε, αλλά δεν ξέρει τις νεραντζιές. Περνώντας τις γραμμές του τρένου σταματάμε για να τους φωτογραφήσουμε. Επιστροφή στην άλλη πλευρά.
Συναντάμε ένα φίλο μας που έχει βγάλει βόλτα τα σκυλιά του, μια παρέα που ψήνει έξω από ένα καφενείο ένα ολόκληρο γουρούνι. Ο Κύριος Σουζούκι κοιτάζει ψιλοέντρομος. «Δεν τρώτε κρέας»; ρωτάμε. «Τρώω, αλλά αυτό δε μπορώ να το βλέπω, μας λέει γελώντας». Εκεί κοντά στη Σαλαμίνος, λιάζονται καμιά δεκαριά γάτες. «Αυτή η πόλη έχει πολλές γάτες και σκύλους», παρατηρεί. Εσείς που μένετε; «Στο Κυότο, στην εξοχή, αλλά δεν έχουμε τόσα ζώα». "Μου αρέσουν πολύ και αυτά τα παράξενα κουρεμένα δέντρα" μας λέει και μας δείχνει τις μουριές. "Βγάζουν καρπούς μεγάλους";«Πως λένε τα μέρη που έχουν ελληνικό φαγητό»; Ταβέρνες. Αποφασίζουμε να τους πάμε για να ψωνίσουν τα ψάρια τους στη Βαρβάκειο. Θέλετε να σας αφήσουμε σε μια ταβέρνα; Σε πέντε λεπτά κατεβαίνουν τα σκαλιά στο Δίπυλον, στη Σωκράτους, σχεδόν χοροπηδώντας.
Ο Άκιο Σουζούκι και ο Άκι Όντα, καλλιτέχνες που εξερευνούν τις ηχητικές και οπτικές ποιότητες, καλλιεργώντας με τη δουλειά τους την τοπογραφία του ήχου, αγάπησαν αληθινά την πόλη και το χάος της. Μας το έδειξαν με έναν αξέχαστο τρόπο, σε πρωτόγνωρα για εμάς μέρη, που επανέρχονται ώρα με την ώρα όλο και πιο πολύ στο μυαλό μας. Ήταν μια ξενάγηση σαν μέσα από τα βλέμματα σύγχρονων περιηγητών. Είναι αυτά που εκείνοι βλέπουν και εμείς δεν παρατηρούμε ποτέ. Μια ξενάγηση ακουστική, οπτική, κοινωνική, πολιτική. Ραντεβού την επόμενη Κυριακή, στο Μεταξουργείο, για να δούμε και τα υπόλοιπα.
Πληροφορίες:
Akio Suzuki "οto-date" | soundwalk | Κυριακή 8 Μαρτίου
Σημείο εκκίνησης για το soundwalk “oto-date” του Akio Suzuki: Σταθμός Μετρό Μεταξουργείο (στην έξοδο Δεληγιάννη)
Ώρες έναρξης διαδρομής: 12:00 και 16:00
Η διαδρομή πραγματοποιείται σε εξωτερικό χώρο. Προτείνουμε τη χρήση άνετων ρούχων και υποδημάτων, καθώς η δράση προϋποθέτει περίπατο του κοινού για περίπου 90 λεπτά. Η ξενάγηση πραγματοποιείται στα αγγλικά.
Η διαδρομή ξεκινά αυστηρά στις παραπάνω αναγραφόμενες ώρες. Παρακαλούμε να βρίσκεστε 15 λεπτά πριν από την έναρξη στο σημείο εκκίνησης. Υπάρχει δυνατότητα αγοράς εισιτηρίου και στο σημείο εκκίνησης.
Όλο το πρόγραμμα του Borderline Festival εδώ.
σχόλια