Μετρώντας την αξία της ζωής - χωρίς να τη βεβηλώνουμε

Μετρώντας την αξία της ζωής - χωρίς να τη βεβηλώνουμε Facebook Twitter
40

(Έργο του Jeremy Miranda)

Στο πλέον πρόσφατο άρθρο του, ο Γιάνης Βαρουφάκης εξετάζει πώς οι οικονομολόγοι επιχειρούν να μετρήσουν τη χρηματική αξία της ανθρώπινης ζωής και απορρίπτει τις μεθόδους τους για δύο λόγους:

  1. Η ανθρώπινη ζωή είναι ανεκτίμητη.  Συνεπώς η μέτρηση της αξίας της σε ευρώ είναι ιεροσυλία.
  2. Η μέθοδος που προτείνουν οι οικονομολόγοι είναι άκρως υποκειμενική, άρα η μέτρηση αναξιόπιστη, πράγμα που καθιστά άκρως επικίνδυνη την εξάρτηση οικονομικών πολιτικών απ' αυτή.

Το ενδιαφέρον αυτό άρθρο του Γιάνη Βαρουφάκη με προβλημάτισε.  Είναι η αξία της ανθρώπινης ζωής αντικειμενικά υπολογίσιμη – ή μήπως ο άνθρωπος δεν μπορεί να μετρήσει ό,τι θεωρεί ανεκτίμητο;  Θα μπορούσε να τροποποιηθεί η μέθοδος έτσι ώστε η μέτρηση να μην προσβάλει τις ανθρωπιστικές αξίες – ή μήπως οι αριθμοί είναι φύσει απάνθρωποι και ισχύει, όπως διαβάζουμε συχνά, το «όπου ευημερούν οι αριθμοί, δυστυχούν οι άνθρωποι»;

Για ν' απλοποιήσουμε τα πράγματα ας υποθέσουμε ότι υπάρχει μία και μόνη αιτία θανάτου – από τροχαίο, καθώς και ότι κάθε χρόνο σκοτώνονται N άνθρωποι –αν και όλοι τους συνετοί οδηγοί– λόγω της κακής κατάστασης των δρόμων.  Προφανώς η καλύτερη συντήρηση του οδοστρώματος θα μείωνε τα θανατηφόρα ατυχήματα.  Έστω λοιπόν ότι η αύξηση της δαπάνης για συντήρηση των δρόμων κατά €K έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των θανατηφόρων ατυχημάτων κατά ένα: αντί για N, είναι τώρα N-1.  Θα μπορούσαμε τότε να πούμε ότι η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι €K, διότι δαπανώντας συνετά αυτό το ποσό μπορούμε να σώσουμε μιαν ανθρώπινη ζωή.

Ας μεταφερθούμε τώρα στην Αφρική, να δούμε αν η παραπάνω μέθοδος είναι εφαρμόσιμη κι εκεί.  Έστω ότι αν αυξηθεί η χρηματοδότηση του αγώνα κατά της ελονοσίας κατά $L, τότε θα μειωθούν οι θάνατοι παιδιών από ελονοσία κατά έναν.  Άρα η αξία της ζωής ενός παιδιού-θύματος της ελονοσίας στην Αφρική είναι $L, διότι με $L μπορούμε να του σώσουμε τη ζωή.

Ας έρθουμε και στην Ελλάδα του σήμερα.  Έστω ότι N συμπολίτες μας πρόκειται να πεθάνουν εντός του 2013 εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, δηλαδή αν δεν υπήρχε η κρίση θα συνέχιζαν να ζουν, αλλά τώρα δυστυχώς θα πεθάνουν.  Όμως κάποιος φιλέλληνας του εξωτερικού ξοδεύει €M για την ανακούφιση των θυμάτων της κρίσης, πετυχαίνοντας να μειώσει τους θανάτους απ' την κρίση κατά έναν, δηλαδή από N σε N-1.  Τότε η αξία της ζωής ενός θύματος της κρίσης στη χώρα μας είναι €M, αφού ξοδεύοντας συνετά αυτά τα χρήματα μπορούμε να τον γλυτώσουμε.  (Με την επιπλέον υπόθεση ότι ο αριθμός των ζωών που σώζονται είναι γραμμική συνάρτηση των χρημάτων που ξοδεύουμε για τον σκοπό αυτό, τότε με €M·N θα γλυτώναμε όλους τους θανάτους απ' την κρίση).

Αφήνουμε τους ανθρώπους και περνάμε σ' άλλα έμψυχα όντα.  Η οργάνωση «Αρκτούρος» αναφέρει ότι η περίθαλψη N τραυματισμένων αρκούδων –που αλλιώς θα πέθαιναν– κοστίζει €P. Άρα η σωτηρία μιας τραυματισμένης αρκούδας κοστίζει €P/N.  Αφού με €P/N μπορούμε να τη σώσουμε, αυτή είναι η αξία της ζωής της.

Η λογική παραμένει ίδια αν οι αρκούδες γίνουν σταυραετοί, σεισμόπληκτοι, φάλαινες, ασθενείς με AIDS κοκ.

Οι παραπάνω υπολογισμοί έχουν το πλεονέκτημα ότι είναι αντικειμενικοί.  Δεν ζητάμε πια απ' τους ανθρώπους να εκτιμήσουν υποκειμενικά το υπέρτατο αγαθό, αλλά μετράμε πραγματικά μεγέθη.  Γνωρίζοντας τα νούμερα αυτά, μπορούμε να οργανώσουμε αποτελεσματικότερα ένα πρόγραμμα σωτηρίας ζωών εν κινδύνω, στην Ελλάδα ή στην Αφρική, ανθρώπων ή αγρίων ζώων.

Η μέτρηση –ακόμα και της αξίας της ανθρώπινης ζωής– είναι, λοιπόν, καλό πράγμα και υπηρετεί τις αρχές του ανθρωπισμού, αντί να τις αντιμάχεται.  Ελπίζω η παρούσα ανάρτηση να μείωσε τον αριθμό όσων αποστρέφονται την επιστήμη της μέτρησης – έστω και κατά έναν!

Θερμές ευχαριστίες στον Άρη Δημοκίδη και στον Νίκο Δήμου για την ενθάρρυνση και τη βοήθεια που παρείχαν στη δημιουργία του ιστολογίου που διαβάζετε.

 

 

40

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Όχι άλλο κάρβουνο: Αφήστε το αναρχικό άστρο να λάμπει στην πλατεία Εξαρχείων και καλές γιορτές

Δ. Πολιτάκης / Όχι άλλο κάρβουνο: Αφήστε το αναρχικό άστρο να λάμπει στην πλατεία Εξαρχείων και καλές γιορτές

Μπορεί να έχει άμεση ανάγκη κάποιου είδους ανάπλασης η Πλατεία Εξαρχείων, το τελευταίο που χρειάζεται όμως είναι ένα μίζερο χριστουγεννιάτικο δέντρο με το ζόρι.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Δεκαετία του 2010: Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες

Β. Βαμβακάς / Δεκαετία του 2010: Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες

Οποιοσδήποτε απολογισμός της είναι καταδικασμένος στη μερικότητα, αφού έχουν συμβεί άπειρα γεγονότα που στιγμάτισαν τις ζωές όλων μας ‒ δύσκολο να μπουν σε μια αντικειμενική σειρά.
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΜΒΑΚΑ
Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Β. Στεργίου / Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Αντί να βλέπουμε τη χώρα σαν άδεια πισίνα όπου πρέπει να γυρίσουν τα ξενιτεμένα της μυαλά για να γεμίσει, ας αλλάξουμε τα κολλημένα μυαλά σ' αυτόν εδώ και σε άλλους τόπους.
ΤΗΣ ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΕΡΓΙΟΥ

σχόλια

17 σχόλια
Δυστυχώς η μείωση της απώλειας ανθρώπινων ζωών κοστίζει και έτσι αναγκαστικά πρέπει να κάνουμε ανάλυση κόστους-οφέλους ακόμα και σε αυτόν τον τομέα. Για να φέρω ένα παράδειγμα θα μπορούσαμε να κάνουμε συχνότερα προληπτικές ιατρικές εξετάσεις, αλλά επειδή κοστίζει προτιμούμε να χαθούν μερικές ζωές παραπάνω, παρά να πληρώνουμε ένα υπέρογκο ποσό για εξετάσεις.
Είναι απορίας άξιο πως άνθρωποι που χρησιμοποιούν μαθηματικές μεθόδους κάνουν τέτοια λογικά σφάλματα.Ο Νίκος Φεγγαρόπουλος, γνωστός αστροναύτης βρίσκεται για διακοπές στη Θάσο τον Αύγουστο του 2013, λίγες εβδομάδες πριν την εκτόξευση για τον ISS. Απολαμβάνει αμέριμνος τον καφέ του στην Αλυκή, μαζί με τη συντροφιά του μετά το μπανάκι και ξαφνικά γίνεται το κακό! Το τσίμπημα στην αρχή δεν πονάει πολύ αλλά σταδιακά γίνεται όλο και πιο έντονο. Το αναφυλλακτικό σοκ κορυφώνεται με το λούσιμο από κρύο ιδρώτα, έντονη δύσπνοια και λιποθυμία. Τον μεταφέρουν εσπευσμένα στο ιατρικό κέντρο και η φθηνή ένεση αδρεναλίνης του σώζει τη ζωή. Αξία ζωής Νίκου Φεγγαρόπουλου = 50 ευρώ.Ένα μήνα μετά βρίσκεται στον ISS και κάνει πειράματα, κάτι όμως δεν εξελίσσεται όπως υπολογίστηκε. Η πτώση τάσης είναι κακός οιωνός. Αυτόματα τα εφεδρικά συστήματα ενεργοποιούνται και στέλνουν σήμα στον επίγειο σταθμό για την απώλεια ενέργειας. Ακολουθώντας τις οδηγίες προσπαθεί να αποκαταστήσει τη βλάβη. Μάταιος κόπος. Έχει τρείς ημέρες μέχρι να έρθει βοήθεια, αλλιώς... Στην ESA λαμβάνουν απόφαση να στείλουν αποστολή διάσωσης για να τον φέρουν στη Γη. Αξία ζωής Νίκου Φεγγαρόπουλου = 100.000.000 ευρώ.Η "αξία" της ζωής του Νίκου πόση είναι, 50 ευρώ ή 100.000.000 ευρώ;Αυτοί που έγραψαν το άρθρο συγχέουν το χρηματικό αντίτιμο ενός συνόλου ενεργειών και πόρων που σκοπό έχει τη διατήρηση στη ζωή ενός έμβιου όντος με την "αξία" της ζωής αυτού του όντος. Αυτό το κόστος είναι κυμαινόμενο, ανάλογα με το τι απαιτείται για την αποφυγή του θανάτου. Γι' αυτό το λόγο είναι μη προσδιορίσιμο.Προσέξτε ότι οι συγγραφείς του άρθρου δεν κοστολογούν άμεσα την αξία της ζωής αλλά την αποφυγή της απώλειάς της! Το ίδιο έκανα και εγώ στο παράδειγμά μου. Καλύτερη ομολογία αδυναμίας προσδιορισμού αυτής της "αξίας" δεν υπάρχει ;-)Υ.Γ. Αν η αξία του Νίκου είναι 50 ευρώ που πληρώνω το πρόστιμο; Θέλω να δοκιμάσω ένα φόνο, έτσι για την εμπειρία. Αν είναι 100.000.000 θα ψάξω να βρω κάποιο φθηνότερο!
Η οποιαδήποτε αποτίμηση / μέτρηση έχει ένα σημείο αναφοράς. Το ότι η ζωή του Μέσι αξίζει 100 φορές περισσότερο από τη δική μου είναι μια απόλυτη αλήθεια αν ρωτήσεις έναν ειδικό και τελείως άκυρη αν ρωτήσεις τη μαμά μου.Δηλαδή υπάρχει και αντικειμενική αξία (για τα άψχα αγαθά); Θέλω να πω σε ποιά τιμή π.χ. θα αγόραζε ένα υποβρύχιο το Ελβετικό ναυτικό;
> Δηλαδή υπάρχει και αντικειμενική αξία (για τα άψχα αγαθά); Θέλω να πω σε ποιά τιμή π.χ. θα αγόραζε ένα υποβρύχιο το Ελβετικό ναυτικό;Ο Μαρξ έλεγε πως ναι, υπάρχει αντικειμενική αξία, η οποία καθρεφτίζεται παραμορφωμένα στις τιμές.
Με γεια το μπλόγκ! Σου εύχομαι να συνεχίσεις να θέτεις ερωτήματα και απόψεις για δημόσιο προβληματισμό.Επί του θέματος τώρα: Νομίζω ότι ξεκινάς από λάθος βάση,γιατί προσπαθείς να υπολογίσεις το κόστος της ανθρώπινης ζωής με βάση τι χρειάζεται για να την σώσεις ή να την διατηρήσεις.Η αξία ενός πράγματος κατά κύριο λόγο είναι το πόσο κόστισε για να κατασκευαστεί + το κέρδος του κατασκευαστή.Στα ανθρώπινα δεδομένα τώρα,άμα το δούμε τελείως κυνικά,ως κόστος θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε το πόσα χρήματα χρειάζεται για να μεγαλώσει, από τη στιγμή της γέννησής του μέχρι τον θάνατό του,κάτι που προφανώς είναι διαφορετικό για τον καθένα μας και για κάθε χώρα.Γι αυτό και μόνο δεν πιστεύω ότι μπορούμε να υπολογίσουμε το κόστος της,είναι δηλαδή κυριολεκτικά ανυπολόγιστη! :PΑπλά μερικές σκέψεις με αφορμή το άρθρο...
Το ζήτημα είναι τι θα τα κάνει κάποιος αυτά τα νούμερα. Δηλαδή με ποιό τρόπο μπορεί να βοηθήσουν π.χ. μια απόφαση. Σκέφτηκα αρκετά, αλλά δεν μπόρεσα να βρω κάτι.
Μισό λεπτάκι. Υπάρχει (Α) το κόστος για να σωθεί ή διατηρηθεί μια ζωή, το οποίο μπορούμε προσεγγιστικά να υπολογίσουμε σε πλήθος περιπτώσεων, για κάθε συγκεκριμένη περίπτωση όμως. Δηλαδή άλλο είναι το κόστος για να σωθεί ο νιοστός άνεργος (για να μην αυτοκτονήσει) και άλλο ο νιοστός οδηγός (για να μην σκοτωθεί σε τρακάρισμα). Επίσης αυτό το κόστος Α δεν είναι σταθερό και εξαρτάται και από το ν.Υπάρχει επίσης (Β) η αξία που αναθέτουμε εμείς στη ζωή με βάσει το νοητικό πείραμα με τον λαχνό που αναφέρει ο κ. Βαρουφάκης. Ο υπολογισμός αυτός έχει ένα σοβαρό πρόβλημα, γιατί εάν οι λαχνοί είναι π.χ. 2, το Β μάλλον θα είναι τεράστιο, ενώ αν είναι δισεκατομμύρια μάλλον θα είναι πολύ πιο μικρό.Υπάρχει, τέλος και ο πλούτος (Γ) που αναμένεται να προσφέρει στην κοινωνία ένας άνθρωπος στη ζωή του. Ο σωστός υπολογισμός για τον νιοστό άνθρωπο με τις παρούσες συνθήκες είναι πολύ κοντά στο 0, για ν κοντά στον υφιστάμενο πληθυσμό, λόγω της ανεργίας. Εάν δηλαδή εξαφανιζόμνουνα, το ΑΕΠ π.χ. δεν θα άλλαζε - κάποιος άνεργος θα έβρισκε δουλειά και θα έκανε ό,τι έκανα εγώ.
Διαφωνω απολυτα με την μεθοδο σου.Πρεπει καποιος διεθνης οργανισμος οπως ο ΟΗΕ να ορισει μια στανταρ αξια για την ανθρωπινη ζωη (π.χ. στα αεροπορικα ατυχηματα η στανταρ αποζημιωση ηταν 2,5 εκ $) δεν μπορεις να κοστολογεις μια ζωη συμφωνα με το κοστος σωτηριας ας πουμε το εμβολιο της ελονοσιας κανει 1,5$ αρα η ανθρωπινη ζωη κοστιζει1,5$ αλλα συμφωνα με το τι παραγει (π.χ. ο μεσος Ελληνας με μεσο κατα κεφαλην τα 30,000$ το χρονο και μεσο ορο ζωης τα 80 λαμβανοντας υποψη και και τον αρθροιστικο πλήθωρισμο θα παρηγαγε εισοδηματα 3.6εκ) . Οσο για το αν μια κοστολογηση της ζωης θα ηταν καλο μακροπροθεσμα η οχι πολλυ φοβαμαι οτι εχεις και εσυ δικιο αλλα και ο βαρουφακης
Μετράμε διαφορετικά μεγέθη.> Πρεπει καποιος διεθνης οργανισμος οπως ο ΟΗΕ να ορισει μια στανταρ αξια για την ανθρωπινη ζωη Αυτό θα ήταν μάλλον το ύψος της αποζημίωσης για την ψυχική οδύνη και τις οικονομικές δυσκολίες που υφίσταται η οικογένεια του θύματος – σ' αυτούς δεν πάνε τα λεφτά;
"Γνωρίζοντας τα νούμερα αυτά, μπορούμε να οργανώσουμε αποτελεσματικότερα ένα πρόγραμμα σωτηρίας ζωών εν κινδύνω, στην Ελλάδα ή στην Αφρική, ανθρώπων ή αγρίων ζώων."Να με συγχωρεις αλλά η πιθανή ελλειψη αποτελεσματικότητας δεν οφείλεται στην αδυναμια αντικειμενικής μέτρησης της αξίας της ζωής.Ο μεγαλυτερος κίνδυνος από την αντιμετώπιση μιας ανθρώπινης ζωής ως κάτι που έχει υλικό ισοδύναμο είναι να αντιμετωπίζεται στο τέλος σαν ακόμα ένας αριθμός. Τσουναμι στην Ινδονησία, η ζημιές που προκλήθηκαν ανέρχονται στο ποσό των 5 δις δολλαρίων (υλικες ζημιές και ζωες) ή να δανειστώ χρήματα με εμπραγματη ασφάλεια την ζωή μου.Να μου πεις ήδη γίνεται και για καποιους αξία έχει μόνο η δικιά τους ζωη. Σαν να έχουμε όλοι ενα ξεχωριστό νόμισμα στην τσέπη και η ισοτιμία διαμορφώνεται μέρα με την μέρα.1 νικιφορένκο απο την Ελλάδα = 20 παιδακια απο το Μαλί.
Αυτά ας μας θυμίζουν ότι οι πόροι του ΔΝΤ δεν είναι ανεξάντλητοι. Το είχε πει κι η Lagarde, ότι έχουν να φροντίσουν όχι μόνο τα ελληνικά ελλείμματα, αλλά και τα παιδάκια της Αφρικής. Δεν θα μας έχουν αδυναμία για πάντα!
Μήπως το κόστος δεν είναι το ίδιο με την αξία? το κόστος να βάλω γύψο στο σπασμένο μου χέρι δεν προσμετρά την αξία του να ζήσω με ένα χέρι, ούτε το κόστος να αλλάξω λάδια στη μηχανή μου για να μην καεί δεν είναι ίσο ως ρος την αξία της μηχανής. Εν ολίγοις κόστος δεν ισούται με αξία κατα την ταπεινή μου άποψη
H μέτρηση της αξίας προϋποθέτει τη "γενική ισοδυναμία" (όρος Μαρξ για χρήμα). Μια ριζικά άλλη εννόηση της αξίας ως μη μετρήσιμης τίθεται ως ΤΟ αίτημα της εποχής μας από σύγχρονους φιλοσόφους. π.χ. Jean-Luc Nancy: "We must transvalue, reevaluate, counter-evaluate all values. It’s not necessary to overthrow them (to devalorize them), but to reevaluate value itself. We have to reform it (in both senses of the word) or revolutionize it (in all these senses too). Which means: we have to rethink its price, by considering it as an absolute price, no longer dependent on a principle that fixes it.We have to value value without measurement. (...)To be value proper, value must be heterogeneous to this equivalence. (...) The heterogeneous is not in the business of usage or exchange: it’s a matter of experience."
Η οικονομολογία είναι μια επιστήμη της ανθρώπινης δραστηριότητας, άρα χρειάζεται μια θεωρία της ανθρώπινης πράξης (όπως η αστρονομία έχει ανάγκη μια θεωρία της κίνησης των ουρανίων σωμάτων). Τέτοια θεωρία είναι μάλλον αδύνατον να υπάρχει, άρα το θέμα δεν θα κλείσει ποτέ.
για έναν προβληματισμό αυτού του φιλοσοφικού υποβάθρου των οικονομικών μοντέλων και θεωριών και της σχέσης τους με την κρίση, παραπέμπω σε Joseph Vogl, Das Gespenst des Kapitals (the spectre of the capital).
Επίσης ακριβώς για τους λόγους που αναφέρονται στο άρθρο αυτό, υπάρχει μια ολόκληρη γενιά φιλοσόφων που επιχειρηματολογούν ότι ο ανθρωπισμός είναι κατ'ουσίαν μηδενισμός, ότι ο καπιταλιστικός μηδενισμός είναι μόνο η λογική εξέλιξη του ανθρωπισμού.
Καλή η παράθεση της θεωρίας του οριακού κόστους δε λέω, αλλά ποιά είναι η λογική όταν οι διαθέσιμοι πόροι είναι περιορισμένοι; Προφανώς το κράτος δεν ξοδεύει όλο τον προυπολογισμό στην απότρεψη ατυχημάτων και στη διάσωση ανθρώπινων ζωών. Επομένως υπάρχει και η διάσταση της ψυχρής λογικής κόστους οφέλους που θα πει π.χ. ότι ο εξοπλησμός σχολείων έιναι πιο σημαντικός από τη διάσωση ακόμα μερικών ζωών. Αυτό τι σημαίνει; Ναι μεν ξέρεις το χρηματικό ποσό που χρειάζεται για να σώσεις καποιον με μια συγκεκριμένη μέθοδο αλλά πιστεύεις ότι εν προκειμένω πρέπει να το θυσιάσεις για την παιδεία του κράτους. Και κάπως έτσι οι μετρήσεις γίνονται απάνθρωπες.
> ποιά είναι η λογική όταν οι διαθέσιμοι πόροι είναι περιορισμένοι;Μπορούμε να ξεφύγουμε απ' αυτή τη δύσκολη ερώτηση με το εξής τέχνασμα: διαπιστώνουμε ότι τουλάχιστον στην Ελλάδα πολλοί πόροι κατασπαταλούνται, άρα αρκεί η καλύτερη διαχείριση των υπαρχόντων πόρων.
Απ' τη «Λίστα του Σίντλερ», ε;Η πλάκα είναι ότι το ίδιο ρητό υπάρχει και στο Κοράνι. (Αργότερα θα ψάξω να βρω το χωρίο). Το είχε χρησιμοποιήσει ο Obama μια φορά, νομίζω κατά την επίσκεψή του σε μουσουλμανική χώρα. Θα 'θελα να 'ξερα ποιο ιερό βιβλίο το πήρε από ποιο. Ή μήπως και τα δύο το δανείστηκαν από κοινή πηγή.Του Schindler του κόστισε πολύ ακριβά η καθεμιά απ' τις περίπου χίλιες εκατό ζωές που έσωσε. Από ζάπλουτος βρέθηκε στο δρόμο.Η ερμηνεία που δίνω στο ρητό: ένας άνθρωπος είναι δυνάμει ένας ολόκληρος κόσμος, διότι μπορεί ν' αφήσει αναρίθμητους απογόνους. Π.χ. οι Schindlerjuden μπορεί να ήταν μόνο χίλιοι εκατό, αλλά οι απόγονοί τους σήμερα φτάνουν τις επτά χιλιάδες, που δεν θα είχαν υπάρξει αν δεν σώζονταν οι πρόγονοί τους. Άρα πόσους γλύτωσε τελικά ο Schindler, μόνο χίλιους εκατό ή ήδη επτά χιλιάδες προς το παρόν;
Έλα ρε Steppenwolf, είναι εντελώς πεζή η ερμηνεία σου.Εγώ το καταλαβαίνω ως εξής: η σωτηρία (με την πρακτική αλλά και τη μεταφυσική έννοια) υπερβαίνει τον ορθολογικό υπολογισμό. Άρα είτε έναν σώσεις είτε 100.000, έχεις σώσει όλο τον κόσμο.Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν χωράνε προτεραιότητες και υπολογισμοί. Όταν βυθίζεται ένα πλοίο, λέμε: "πρώτα τα γυναικόπαιδα". Για να μπορέσουν όμως οι υπόλοιποι να παραχωρήσουν τη σειρά τους στα γυναικόπαιδα, θα πρέπει να έχουν υπερβεί τον ορθολογικό, εγωιστικό υπολογισμό τους.
Το ίδιο ρητό στο Κοράνι:[5.32](http://bit.ly/X04oNE): "Whoever kills a soul unless for a soul or for corruption [done] in the land – it is as if he had slain mankind entirely. And whoever saves one – it is as if he had saved mankind entirely."«Ὁ φονεύων τινὰ μὴ διαπράξαντα φόνον, ἣ μὴ διαφθείραντα τὴν χώραν, θεωρεῖται ὡς φονεὺς τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ὁ δὲ δίδων ζωὴν εἴς τινα ἄνθρωπον, ὡς δοὺς ζωὴν εἰς ἅπα τὸ ἀνθρώπινον γένος». (Μετάφραση Γεράσιμου Πεντάκη).
Ως μηχανικός αναγνωρίζω την ανάγκη να εκτιμηθεί με κάποιο συγκρίσιμο μέγεθος το κόστος οποιασδήποτε δραστηριότητας μας, στα πλαίσια αυτά και το κόστος που αποφέρει η απώλεια ή διατήρηση μιας ανθρώπινης ζωής. Αλλά το κόστος για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων και σίγουρα δεν ταυτίζεται με την αξία της. Και μπορεί να μπορούμε να ποσοτικοποιήσουμε το κόστος αλλά για την αξία δεν είμαι σίγουρος. Πάντως οι συλλογισμοί που παραθέτεις και τα παραδείγματα είναι υπεραπλουστευμένοι και δεν μπορούν να θεωρηθούν σωστοί. Ορίζεις κάποιο αυθαίρετο κριτήριο (κόστος περίθαλψης) και με βάση μόνο αυτό θεωρείς ότι μπορείς να υπολογίσεις την αξία. Μπορείς να το κάνεις με άπειρα άλλα κριτήρια και όχι μόνο μετρώντας κόστος αλλά και όφελος. Π.χ. στο παράδειγμα με την αρκούδα αυτό που υπολογίζεις είναι το κόστος που απαιτείται για τη σωτηρία της - και μάλιστα μόνο υπό τις συνθήκες που ορίζεις - και όχι η αξία της ζωής της. Ακολουθώντας το σκεπτικό σου άλλος μπορεί να πει ότι π.χ. α) Τόσα χρειάζεται στην Ελλάδα για να σωθεί μια αρκούδα αλλά στη Γερμανία κάποιο άλλο ποσό άρα τέτοια και η αξία της, β) η αξία της ζωής της είναι όσο η αξία μιας σφαίρας γιατί τόσο θα μου χρειαστεί για να την σκοτώσω, γ) αν την φροντίσω μπορεί να καταφέρω να πουλήσω τα αρκουδάκια της και να κερδίσω Α€ στην Ελλάδα ή και 10Α€ στη Γερμανία κ.ο.κ. Όπως βλέπεις αλλάζοντας τα κριτήρια αλλάζει και η "αξία" που μπορεί να έχει η ζωή της και μάλιστα, επειδή τίποτα δεν αποφέρει μόνο μία ζημία ή μόνο ένα όφελος, μπορεί να έχει ταυτόχρονα πολλές "αξίες".
Ενδιαφέρουσες ενστάσεις.> Και μπορεί να μπορούμε να ποσοτικοποιήσουμε το κόστος αλλά για την αξία δεν είμαι σίγουρος.Ο Μαρξ θεωρεί την αξία ως αποκρυσταλλωμένη εργασία. Το κόστος σε χρήματα είν' ένας τρόπος να μετρηθεί κατά προσέγγιση αυτή η εργασία. > Π.χ. στο παράδειγμα με την αρκούδα αυτό που υπολογίζεις είναι το κόστος που απαιτείται για τη σωτηρία της - και μάλιστα μόνο υπό τις συνθήκες που ορίζεις - και όχι η αξία της ζωής της.Για να συνεχίσει η τραυματισμένη αρκούδα ν' απολαύει του αγαθού της ζωής, πρέπει να γίνει μια ορισμένη δαπάνη D. Άρα τόσο αξίζει το αγαθό της ζωής για τη συγκεκριμένη αρκούδα. Αν μέχρι να τραυματιστεί είχε επιβιώσει χωρίς ανθρώπινη εργασία – χωρίς να της παρέχουν ποτέ τροφή, χωρίς να κλέψει ποτέ μέλι από κυψέλες μελισσοκόμων, χωρίς να την εμβολιάσουν ποτέ κτλ., τότε η αξία της μέχρι τότε ζωής της ήταν μηδέν, άρα συνολικά η αξία της ζωής της είναι πράγματι D.> Ακολουθώντας το σκεπτικό σου άλλος μπορεί να πει ότι π.χ. α) Τόσα χρειάζεται στην Ελλάδα για να σωθεί μια αρκούδα αλλά στη Γερμανία κάποιο άλλο ποσό άρα τέτοια και η αξία τηςΠράγματι η αξία μπορεί να διαφέρει από τόπο σε τόπο κι από χρόνο σε χρόνο, όπως ακριβώς συμβαίνει με οποιοδήποτε άλλο αγαθό. Π.χ. η ίδια μπίρα μπορεί να έχει άλλη αξία στην Ελλάδα κι άλλη στη Γερμανία.> β) η αξία της ζωής της είναι όσο η αξία μιας σφαίρας γιατί τόσο θα μου χρειαστεί για να την σκοτώσω,Άρα η αξία ενός σπιτιού είναι όσο η αξία ενός σπίρτου με το οποίο θα του βάλω φωτιά και θα το κάψω. Χμ…> γ) αν την φροντίσω μπορεί να καταφέρω να πουλήσω τα αρκουδάκια της και να κερδίσω Α€ στην Ελλάδα ή και 10Α€ στη Γερμανία κ.ο.κ.Αυτό όμως ισχύει και για πολλά άλλα αγαθά, π.χ. τα ελαιόδεντρα στο χωράφι μπορεί να καρπίσουν και να πουλήσω τις ελιές, ένα σπίτι να νοικιαστεί και να εισπράξω τα ενοίκια κτλ., χωρίς ν' αμφισβητείται ότι και τα ελαιόδεντρα και τα σπίτια έχουν κάποια αξία.
> Και μπορεί να μπορούμε να ποσοτικοποιήσουμε το κόστος αλλά για την αξία δεν είμαι σίγουρος.Εδώ καλό θα ήταν να διακρίνουμε μεταξύ της «αξίας χρήσης» και της «(ανταλλακτικής) αξίας».«Αξία χρήσης» κατά τον Μαρξ είναι κάθε χρήσιμο πράγμα, επειδή είναι χρήσιμο, ενώ «αξία» είναι κάθε χρήσιμο πράγμα που χρειάστηκε εργασία για να παραχθεί. Κάτι μπορεί να είναι αξία χρήσης χωρίς να είναι αξία, π.χ. ο αέρας που αναπνέουμε ή η λιακάδα.Ως αξία χρήσης η ανθρώπινη ζωή είναι ανεκτίμητη σ' έναν πολιτισμό που τη θέτει ως υπέρτατη αξία. (Διαφωνούν οι αυτόχειρες κι όσοι ζητούν ευθανασία). Ως αξία όμως μπορεί να εκτιμηθεί.Ο Γιάνης Βαρουφάκης στο άρθρο του ακολουθεί τον νεοκλασσικό δρόμο, θεωρώντας ότι η αξία των αγαθών είναι ανάλογη με την ικανοποίηση που προσφέρει η κατανάλωσή τους. Ο άνθρωπος υποτίθεται ότι προσπαθεί να μεγιστοποιήσει την ικανοποίησή του, καταναλώνοντας τον βέλτιστο συνδυασμό αγαθών που μπορεί ν' αποκτήσει με τα χρήματα που έχει. Έτσι, όταν κάποιος δέχεται για €100 μια μείωση κατά ⅟₁₀₀₀₀ της πιθανότητας να συνεχίζει να ζει, σημαίνει ότι η ικανοποίηση που μπορεί ν' αποκτήσει ξοδεύοντας αυτά τα €100 είναι ίση με την ικανοποίηση που θα του έδινε λίγη παραπάνω ζωή.
Κύριε Ανώνυμε "Λύκε της Στέππας", ελπίζω το άρθρο σου να στοχεύει μόνο στην προσέλκυση σχολίων και δημοσιότητας και να μην πιστεύεις αυτή την ανάλυση 3ης δημοτικού που διαβάζω παραπάνω.Μόνος σου αντιφάσκεις στο ίδιο σου το κείμενο, αφού (ακόμη κι αν δεχτούμε ότι είναι ορθή - και ηθική - ως σύμβαση υπολογισμού της ανθρώπινης ζωής, το κόστος που θα απαιτείτο για τη διάσωση της) μόνος/η σου παραδέχεσαι ότι:- Το κόστος διάσωσης ενός ατόμου από ελονοσία στην Αφρική είναι Α και το κόστος διάσωσης ενός ατόμου από τροχαίο στην Ελλάδα είναι Β. Άρα, ο "οικονομολόγος" που θα ερωτηθεί "πόσο αξίζει η ανθρώπινη ζωή?", τί θα απαντήσει? Α ή Β? και ξέρουμε και οι 2 πόσο χαώδης διαφορά υπάρχει μεταξύ του Α και του Β στα παραδείγματα για τα οποία συζητάμε. Εκτός αν υποννοείς ότι η ζωή ενός Έλληνα οδηγού όντως αξίζει διαφορετικά από τη ζωή ενός παιδιού στην Αφρική και ο "οικονομολόγος μας" όντως πρέπει να δώσει 2 διαφορετικές απαντήσεις. Είμαι πεπεισμένος ότι δεν υποννοείς αυτό και επομένως παραδέχεσαι το άτοπο του να υπολογίζεται η αξία της ανθρώπινης ζωής, με βάση το ευκαιριακό κόστος της διάσωσής της.Σημειωτέον, κάποτε έσωσα μία γριούλα από διερχόμενο λεωφορείο, απλώς τραβώντας την από το γιακά της. Δεν μου κόστισε τίποτα, άρα υποθέτω ότι η αξία της ζωής της ήταν μηδενική??? Την επόμενη μέρα η ίδια γριούλα έπαθε έμφραγμα και μπήκε στο χειρουργείο για επέμβαση ανοικτής καρδιάς, επέμβαση που κόστισε στα εγγόνια της 1.000 ευρώ, αυτό σημαίνει ότι η γριούλα ανέβασε 1.000 ευρώ αξία σε μία μέρα? Σπουδαίο επίτευγμα, ούτε η μετοχή της Apple δεν το κατάφερε αυτό.
@ARomeo 25.2.2013 | 15:01Ευγενικέ Κύριε,συγχέετε την «αξία χρήσης» με την «αξία». Φυσικά το κόστος διάσωσης διαφέρει από τόπο σε τόπο, από χρόνο σε χρόνο και από κίνδυνο σε κίνδυνο. Δεν σας έχει ξανατύχει να βρείτε το ίδιο εμπόρευμα ή δύο παρόμοια εμπορεύματα σε δύο διαφορετικές τιμές; Θα είχε νόημα να ρωτήσετε «Ποια είναι η αξία του Αυτοκινήτου (γενικά κι αόριστα);»;