Ο Γιάννης Δημητρόπουλος, 28 χρονών σήμερα, μπήκε στον Κορυδαλλό τον Νοέμβριο του 2001, προφυλακισμένος για 10 γραμμάρια ηρωίνης που του βρήκανε στην Αμαλιάδα. Δεν φοβάται να πει το όνομά του γιατί έτσι κι αλλιώς οι εφημερίδες στα μέρη του το γράψανε με μεγάλα γράμματα και όταν μπήκε και όταν βγήκε - «τσιμπούκι με κάνανε» λέει. «Από το Μεταγωγών έφτασα στον Κορυδαλλό κατά τις πεντέμισι το απόγευμα, λίγο πριν νυχτώσει, και με στείλανε κατευθείαν στη Γ΄ Πτέρυγα. Παρένθεση, για να σου δώσω να καταλάβεις: Η Α' Πτέρυγα ήτανε του δεσμοφύλακα που έκανε το κουμάντο. Εκεί έβαζε τους δικούς του, όσους είχανε άκρες. Στη Β΄ ήτανε τα χάπια, στη Γ΄ η πρέζα, στην Ε΄ όσοι εργάζονταν. Και στη Δ΄, όπως έλεγε κι εκείνος ο δεσμοφύλακας, τα σκατά της φυλακής. Πριν πάρω τον δρόμο για τη Γ΄ με εξέτασε ένας υπάλληλος. «Πρεζάκιας είσαι; Θα φας καλά εδώ μέσα» ήταν η πρώτη του κουβέντα. Με πήγε σε ένα δωμάτιο, με έβαλε να γδυθώ και να αδειάσω το σάκο μου. Μετά με έβαλε να κάτσω γονατιστός στα τέσσερα και να βήξω, μήπως είχα κρύψει τίποτα. Την πρώτη νύχτα δεν έκλεισα μάτι. Είχα τα στερητικά, άκουγα ουρλιαχτά· άλλος να κλαίει, άλλος να χτυπιέται, άλλος να βαράει τις πόρτες. Άκου, βλέπε και μη μιλάς είναι ο νόμος». Ο Γιάννης στους 4 μήνες έκανε αίτηση για υπό όρους απόλυση, πλήρωσε και τρία εκατομμύρια δραχμές και βγήκε. Δυόμισι χρόνια τώρα είναι καθαρός.
Παρένθεση.
Πριν λίγο καιρό γίνανε εξεγέρσεις. Με αρχή το Μαλανδρίνο επεκτάθηκαν και σε άλλες φυλακές, μεταξύ αυτών και στη Δ΄ Πτέρυγα των φυλακών του Κορυδαλλού. «Υπάρχουνε καταγγελίες για άγρια καταστολή - 100 κρατούμενοι μεταφέρθηκαν για πρώτες βοήθειες» υποστηρίζει ο δικηγόρος Παναγιώτης Λυμπέρης, δικηγόρος του Παναγιώτη Γεωργιάδη. Τα αιτήματα της εξέγερσης; Ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, όπερ σημαίνει «όχι ο ένας πάνω στον άλλον, όχι μεταγωγές όταν κάποιος τολμάει να μιλήσει για τα δικαιώματά του, άδειες σε όλους, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη με παραπάνω από ένα γιατρό για όλη τη φυλακή, μεροκάματα για όλους και όχι μόνο για "τους δικούς μας", όχι με τις χούφτες τα χάπια για να είναι σε φαρμακευτική καταστολή η φυλακή» λέει ο Πάνος Λάμπρου, από την Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων. Κλείνει η παρένθεση.
Θυμός.
Ο Νίκος Κοβάνης τη φυλακή τη γνώρισε στα 17. Όχι στον Κορυδαλλό· ως ανήλικος οδηγήθηκε στη Λάρισα, όπου υπήρχε τότε -το '89- ένα υποτυπώδες τμήμα ανηλίκων. Χρήστης ήδη, έκλεβε κασετόφωνα και κάποια στιγμή τον πιάσανε. «Όταν μπήκα μέσα ήμουν πολύ μικρός - ξέρεις τώρα πώς είσαι στα 17 σου. Δεν είχα προσδιοριστεί ακόμα ως προσωπικότητα, πίστεψα ότι ο ρόλος μου ήταν αυτός, όλο αυτό το πράγμα γύρω από την παραβατικότητα». Αποφυλακίστηκε ύστερα από ένα χρόνο. «Βγήκα θυμωμένος. Πολύ θυμωμένος, με ένα αίσθημα εκδίκησης». Και δώστου χρήση, κλοπές, ληστείες. Στον Κορυδαλλό μπήκε το '94. «Τότε απέκτησα και μια ακόμα πιο στενή σχέση με την ηρωίνη» λέει και γελάει. «Ξέρεις, αυτό που με πείραζε πιο πολύ στη φυλακή ήταν η ταπείνωση. Σχεδόν ο καθένας εκεί έχει μια εξουσία επάνω σου· από το διευθυντή, το δεσμοφύλακα - μέχρι και το ρουφιάνο. Παγώνει ο χρόνος, μοιάζει σαν να ζεις σε μια παρένθεση, αισθάνεσαι ότι γίνονται πράγματα και τα χάνεις όλα, παντού υπάρχει ένα τεράστιο κενό». Ο Κορυδαλλός δεν ήταν το τελευταίο πέρασμα του Νίκου. Στη συνέχεια ήρθε το Ναύπλιο, κάποιο διάστημα στο ενδιάμεσο το Νοσοκομείο του Κορυδαλλού, και σκόρπια μεροκάματα στις Αγροτικές. Τρεις μήνες μετά την τελευταία αποφυλάκισή του, το 2000, ο Νίκος μπήκε στο πρόγραμμα 18 Άνω, και τώρα είναι έξι χρόνια καθαρός.
Προσκλητήριο νεκρών.
Άλλη παρένθεση. Πενήντα άνθρωποι έχουνε βγει -με τον έναν ή τον άλλον τρόπο- νεκροί από τις φυλακές, το νοσοκομείο και το ψυχιατρείο του Κορυδαλλού από τον Σεπτέμβριο του 2006, σύμφωνα με τις καταγγελίες της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων. «Δεν μπορώ να σου πω με βεβαιότητα για τον αριθμό, αλλά μη σε ξαφνιάζει. Ξέρεις πόσα γεροντάκια και πόσοι άρρωστοι είναι εδώ πέρα;» λέει ο διευθυντής των φυλακών Λεωνίδας Καραμπέκιος. Ο αντίλογος από τον Πάνο Λάμπρου: «Σύμφωνοι, στη φυλακή υπάρχουν και ηλικιωμένοι, αλλά η μεγάλη πλειοψηφία των κρατουμένων βρίσκονται σε "μάχιμη" ηλικία - 25, 30, 40, 50 χρονών. Πώς είναι δυνατόν στον Κορυδαλλό, όπου ο μέσος όρος ηλικίας είναι μικρότερος απ' ό,τι έξω, η αναλογία των θανάτων να είναι μεγαλύτερη;»
Οι δεσμοφύλακες γελάγανε
Το ραντεβού με τον Γιώργο είναι στα «Joys» στην πλατεία Αμερικής. Ο Γιώργος Καλαϊτζίδης, γνωστός στις Αρχές ως αναρχικός, είχε συλληφθεί για ένα ντου σε κάτι ΜΑΤάδες - τότε που τους είχανε πάρει και καναδυό ασπίδες. Κατηγορήθηκε για πέντε κακουργήματα και πέντε πλημμελήματα, κρίθηκε προφυλακιστέος και έκατσε στον Κορυδαλλό 18 μήνες μέχρι να γίνει η δίκη του. Ψέματα, 17 μήνες. Μια φορά διαμαρτυρήθηκε ότι το νερό στα μπάνια ήτανε παγωμένο και την άλλη μέρα τον στείλανε με μεταγωγή στα Γιάννενα, για ένα μήνα ακόμα μέχρι τη δίκη του. Αθωώθηκε, για την ακρίβεια κρίθηκε ένοχος για ένα μόνο από τα πλημμελήματα, κανονικά δηλαδή θα έπαιρνε μια αναστολή και θα πήγαινε σπίτι του, αντ' αυτού όμως έκανε 18 μήνες στον Κορυδαλλό. Χείμαρρος. «Στη φυλακή επιλέγεις τις παρέες σου. Υπάρχουν εκείνοι που αντιστέκονται, που σκέφτονται και διεκδικούν κάτι καλύτερο, υπάρχουνε οι ρουφιάνοι, υπάρχουνε και οι αδιάφοροι, οι να περάσουμε ήσυχα ήσυχα μπας και βγούμε καμιά φορά. Εμένα δεν με πείραξε ποτέ κανείς, είχα δει όμως κρατούμενους-μπράβους να χτυπάνε έναν άλλο κρατούμενο. Τους βλέπανε οι δεσμοφύλακες και γελάγανε».
Τηλεφώνημα από τον Κορυδαλλό.
Ο Παναγιώτης Γεωργιάδης. Μαζί με τον Βαγγέλη Πάλλη, που βρίσκεται στις φυλακές του Μαλανδρίνου, είναι κατά κάποιον τρόπο οι άτυποι εκπρόσωποι των κρατουμένων. Οι «συνδικαλιστές» της φυλακής. Στα 60 του ο Παναγιώτης, έχοντας ήδη εκτίσει ποινή πεντέμισι χρόνων για οικονομικά αδικήματα που ποτέ δεν έκανε, όπως υποστηρίζει, με βρήκε στο σπίτι: «Νταχάου είναι εδώ πέρα Δίπλα στο νεκροτομείο κοιμάμαι, κάθε τόσο παίρνουν και κάποιον νεκρό. Εδώ μέσα δεν έχουμε κανένα δικαίωμα - έρμαια στα χέρια της διοίκησης και των δεσμοφυλάκων. Κι άμα βγαίνεις και φωνάζεις, μπαίνεις στο περιθώριο. Έχω τέσσερα παιδιά και έχω πεντέμισι χρόνια να τα δω, γιατί δεν έχω πάρει ούτε μια άδεια. Ο εισαγγελέας με απείλησε με θάνατο αλλά δεν φοβάμαι, θα τους τα λέω στη μούρη μέχρι να πεθάνω. Αποφυλακίζονται οριστικά με ανήκεστο βλάβη οι Πατακοί, οι Μακαρέζοι, οι Μιχαλόπουλοι και όλοι οι VIPs, κι άλλοι σαπίζουν και πεθαίνουν εδώ μέσα».
Ένα σπυρί που δεν θέλει στον κώλο του κανένας.
Ο Δήμος Κορυδαλλού και η πλειοψηφία των δημοτών εδώ και χρόνια ζητούν την απομάκρυνση της φυλακής. Λένε για την αστυνομοκρατία, για τις εξεγέρσεις που γίνονται κάθε τόσο, για τους παιδικούς σταθμούς που βρίσκονται απέναντί της, για το φόβο. Ο δήμαρχος Σταύρος Κασιμάτης λέει ότι «αγωνιζόμαστε για την απομάκρυνση των φυλακών αλλά ενδιαφερόμαστε εξίσου για τις συνθήκες κράτησης αυτών των ανθρώπων». Ποιος να τους πει ότι δεν έχουνε τα δίκια τους; Από την άλλη πλευρά, το επιχείρημα είναι ότι οι φυλακές δεν πρέπει να απομακρυνθούν από τον ιστό της πόλης, για να έχουν πρόσβαση δικηγόροι και συγγενείς. Άντε να πεις και σε αυτούς ότι δεν έχουν δίκιο. Το θέμα πάντως ξεφεύγει, και θυμίζει την ιστορία των ξενώνων απεξάρτησης, επανένταξης και λοιπά - που κανείς δεν θέλει να έχει στη γειτονιά του. «Οτιδήποτε παρεκκλίνει από το σύνηθες, από το "κοινωνικό μέτρο", μπαίνει στη γωνία, στο περιθώριο - να το ξεχάσουμε και να κοιμηθούμε ήσυχοι ότι όλα πάνε καλά», λέει ο Πάνος Λάμπρου από την Πρωτοβουλία (www.keli.gr). Τέσπα, για την ιστορία, το πρόγραμμα της κυβέρνησης προβλέπει αρχικά την απομάκρυνση των Γυναικείων Φυλακών Κορυδαλλού. Όταν θα κατασκευαστούν και οι καινούριες, στόχος είναι ο Κορυδαλλός να αποτελέσει φυλακή υποδίκων και μετά να απομακρυνθεί τελείως.
Η ανθρωπογεωγραφία των φυλακών.
Ο Κορυδαλλός, ο οποίος κατασκευάστηκε λίγο πριν τη χούντα, είναι φτιαγμένος για να «φιλοξενεί» 600 κρατούμενους. Σήμερα βρίσκονται εκεί περισσότεροι από 2000. Τα κελιά είναι φτιαγμένα για έναν άνθρωπο, με μια τουαλέτα και αυτή χωρίς πόρτα - μένουν όμως τέσσερις. Περίπου οι μισοί κρατούμενοι είναι αλλοδαποί· οι μισοί επίσης βρίσκονται «μέσα» για υποθέσεις ναρκωτικών. Είτε για χρήση, είτε για εμπόριο (βαποράκια), είτε για παραβατικότητα που έχει να κάνει με την τοξικοεξάρτηση. Στις Γυναικείες Φυλακές επικρατεί η ίδια κατάσταση, με 200 προβλεπόμενες θέσεις και 500 κρατούμενες. Έξι από αυτές ζουν εκεί με τα μωρά τους. Η δικηγόρος Βάσω Καραΐνδρου λέει ότι «ο πληθυσμός θα μπορούσε να είναι ο μισός αν οι δικαστές δεν στέλνανε τον κόσμο στη φυλακή σωρηδόν και με το παραμικρό, και αν οι τοξικοεξαρτημένοι αντιμετωπίζονταν ως ασθενείς». Μέσα στο χώρο του Κορυδαλλού συνυπάρχουν το Νοσοκομείο και το Ψυχιατρείο. Στο πρώτο υπάρχει ένας γιατρός για 300 ανθρώπους· ασθενείς με ηπατίτιδα, με φυματίωση, με κρυολόγημα, με ορθοπεδικά, νοσηλεύονται όλοι μαζί στους ίδιους θαλάμους. Οι περίπου 20 κρατούμενοι με AIDS βρίσκονται σε πλήρη απομόνωση, «πίσω από μια βαριά μεταλλική πόρτα», όπως έγραψαν τελευταία σε γράμμα τους.
Το κελί 80.
Ήταν λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 30ής Μαρτίου 2006, όταν οι κρατούμενοι της Δ΄ Πτέρυγας των Φυλακών Κορυδαλλού ξύπνησαν από φωνές που καλούσαν σε βοήθεια. Η φασαρία ερχόταν από το κελί με τον αριθμό 80· είχε αρπάξει φωτιά. Εκείνη τη νύχτα κάηκαν ζωντανοί τέσσερις κρατούμενοι. Σύμφωνα με καταγγελίες κρατουμένων που έχει στη διάθεσή της η Πρωτοβουλία, λίγο πριν γίνει ό,τι έγινε φύλακες πραγματοποίησαν έλεγχο μόνο σε εκείνο το κελί της πτέρυγας, ενώ οι δεσμοφύλακες έκαναν 40 λεπτά να πάρουν χαμπάρι τι γινόταν. Το πόρισμα αναφέρει ότι η φωτιά άναψε από κάποιο γκαζάκι. Τιμωρήθηκε μάλιστα και ο διοικητής - δεν θα πληρωθεί τρία ημερομίσθια.
«Πόρτα» στον Συνήγορο του Πολίτη.
«Το σωφρονιστικό σύστημα της χώρας πάσχει σοβαρά». Περί διαπίστωσης του Συνηγόρου του Πολίτη πρόκειται. Περί γραπτής διαπίστωσης. Μπορεί να είναι για γέλια, μπορεί να είναι για κλάματα, αλλά ο Συνήγορος έχει φάει «πόρτα» από τις φυλακές εδώ και δυο χρόνια, αφού το υπουργείο Δικαιοσύνης υποστηρίζει ότι οι 16 εισαγγελείς των φυλακών κάνουν και τη δική του δουλειά. «Η απαγόρευση εισόδου στον Συνήγορο είναι παράνομη» μας λέει ο βοηθός Συνηγόρου του Πολίτη Ανδρέας Τάκης.
Οι μεγάλες αποδράσεις.
Ήταν 4 Ιουνίου του 2006 όταν ένα ελικόπτερο με χρώματα που έμοιαζαν με αυτά της Αστυνομίας προσγειωνόταν στο προαύλιο της Ε΄ Πτέρυγας. Τρέχουν και μπαίνουν μέσα δύο κρατούμενοι, ο Βασίλης Παλαιοκώστας και ο Αλβανός Αλκέτ Ριζάι. Μαζί με το ελικόπτερο πετούν προς την ελευθερία, με τους φρουρούς να κοιτούν ψηλά λες και ο ουρανός ήταν έτοιμος να τους πέσει στο κεφάλι. Τα πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες έγραψαν για «κινηματογραφική απόδραση», και ήταν ακριβώς έτσι. Εκατομμύρια ώρες πίσω στο ρολόι του Κορυδαλλού, και το ημερολόγιο στον τοίχο σημαδεύει τον Απρίλιο του 1974. Στο προαύλιο της φυλακής παίζουν μπάλα οι κρατούμενοι, μια στραβοκλοτσιά και φεύγει έξω. Ο Θοδωρής Βενάρδος, που ένα χρόνο μέσα δεν είχε δώσει αφορμή, τρέχει προς τη μάντρα φωνάζοντας ενώπιον δεκάδων οπλισμένων φρουρών ότι πάει να πιάσει την μπάλα και πηδάει το μαντρότοιχο. Συνελήφθη ξανά στη Νέα Υόρκη. Ο Βενάρδος ήταν ο περίφημος «ληστής με τις γλαδιόλες», που έμπαινε σε τράπεζες κρατώντας ένα μπουκέτο με λουλούδια ανάμεσα στα οποία κρυβόταν η κοντόκανη καραμπίνα του. Η επί χούντας δράση του τον έκανε σχεδόν ήρωα στα μάτια της κοινής γνώμης. Πέθανε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες μέσα στον Κορυδαλλό το 1984, σε ηλικία 36 ετών.
Και η... ώρα του παιδιού.
Εγώ είμαι το παιδί. Παιδεύτηκα τσαλαβουτώντας εδώ κι εκεί και στα πέριξ του Κορυδαλλό, αλλά και γοητεύτηκα. Από τα παιδιά που δεν είναι τελείως στ' αρχίδια τους και κάθε Τετάρτη απόγευμα δεν πάνε για καφέ, δεν αράζουν, δεν βλέπουν τηλεόραση, αλλά μαζεύονται στην Πρωτοβουλία και λένε ιδέες, λένε προτάσεις, ψάχνονται και το παλεύουνε και γουστάρουνε. Και μετά πάνε και για καμιά μπίρα. Το 'χα ξεχάσει λίγο αυτό - όχι τις μπίρες, τα υπόλοιπα. Ναι, αντί για φυλακές να φτιάξουμε χώρους ημι-ελεύθερης διαβίωσης· ανθρώπινους, χωρίς κάγκελα και δερβέναγες δεσμοφύλακες αλλά με ειδικούς - ψυχιάτρους, θεραπευτές. Να υπάρχει ενδιαφέρον και να διδάσκονται δεξιότητες· άλλος ξυλουργός, άλλος μαραγκός - ό,τι γουστάρει ο καθένας. Και να υπάρχει σταθερή παρακολούθηση και αξιολόγηση με στόχο την επανένταξη. Οι φυλακές είναι σαν την κοινωνία, αλλά χωρίς τα καλά της και με περισσότερα σκατά. Μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο; Ξέρω κι εγώ, δικός μας δεν είναι; Ό,τι θέλουμε τον κάνουμε. Αλλά μέχρι τότε, επειδή από το υπόγειο δεν μπορείς να πηδήξεις κατευθείαν στην ταράτσα, ανθρώπινες συνθήκες και ίσα δικαιώματα για όλους.
σχόλια