Η χρονιά για τους πολιτιστικούς και καλλιτεχνικούς οργανισμούς δεν αλλάζει την 1η Ιανουαρίου. Στην περίπτωσή τους ισχύει η αρχή της Ινδίκτου: Σεπτέμβριος δηλαδή. Αλλά, οι προγραμματισμοί και τα συμβόλαια είτε έχουν ολοκληρωθεί είτε ολοκληρώνονται. Έτσι πρέπει τουλάχιστον. Κι αν στο μυαλό των καλλιτεχνικών διευθυντών υπήρχαν ήδη ιδέες και φιλόδοξα σχέδια, τα πρόσφατα νέα για την περιβόητη πλέον οικονομική κρίση έχουν σίγουρα επηρεάσει τις αποφάσεις τους.

Η «τάση», λοιπόν, διαμορφώνεται σε ένα πλαίσιο σίγουρα βασισμένο σε καλλιτεχνική βάση, αλλά με την πρακτική διάσταση πιο έντονη από ό,τι θα ευχόταν κανείς.

Τι σημαίνει αυτό; Πιο ασφαλείς λύσεις. Δηλαδή: περισσότερες επαναλήψεις παλαιότερων επιτυχημένων παραγωγών, ηχηρά ονόματα που θα τραβήξουν την προσοχή του κοινού (ονόματα που θα πληρωθούν λιγότερο από ό,τι πριν δύο χρόνια ίσως...) και παραστάσεις που δεν θα βάλουν σε κίνδυνο τον προϋπολογισμό.

Η τάση αυτή δεν είναι βεβαίως ελληνικό φαινόμενο. Κάθε άλλο. Συμβαίνει παντού. Και κυρίως, εκεί που δεν θα το φανταζόταν κανείς ποτέ (ο Ζεράρ Μορτιέ εγκατέλειψε νωρίς την όπερα της πόλης της Νέας Υόρκης, λόγω περικοπών του μπάτζετ). Για την «κλασική» μουσική τα πράγματα δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα ανθηρά. Αλλά, όσο πέφτει στο Χρηματιστήριο η μετοχή του εκάστοτε γενναιόδωρου άλλοτε χορηγού τόσο θα μειώνονται οι πιθανότητες να βλέπουμε και να ακούμε πολύ ακριβές παραγωγές με αστέρες του χώρου και πολύ περισσότερο μειώνονται οι πιθανότητες να ενισχυθούν οι νέοι δημιουργοί, οι πειραματικές προσεγγίσεις, η παρουσίαση έργων που δεν θα «γεμίσουν τις θέσεις» (θα την πληρώσουν δηλαδή και πάλι τα «άγνωστα, δύσκολα, σύγχρονα έργα»).

Η ισορροπία, όπως όλα δείχνουν, θα αναζητηθεί στις γνωστές λύσεις: στην προσπάθεια συγκερασμού δημοφιλών τίτλων (έργα που ξέρει ήδη και αγαπά το κοινό) με πιο «προχωρημένες» σκηνοθεσίες (στην περίπτωση της όπερας), στη συνύπαρξη αγαπημένων μελωδιών και λιγότερο δημοφιλών στο πρόγραμμα των συναυλιών. Η τάση εν ολίγοις συμπυκνώνεται στο γνωστό «εκ τους ασφαλούς», μόνον που τώρα το ασφαλές θα είναι πιο ασφυκτικό από ό, τι θα θέλαμε. Ίσως όμως έτσι να εκτιμήσουμε τις εκπλήξεις, τις εξαιρέσεις, εκείνα που στη γλώσσα μας λέγονται αντι-mainstream.

THE TOP TEN SPECTACLES

Ο Καναδός σκηνοθέτης Ρόμπερτ Κάρσεν και ο Έλληνας αρχιμουσικός Κωνσταντίνος Καρύδης μας έδειξαν πώς ένα άγνωστο, σχετικά, έργο μπορεί να γίνει αγαπημένο. Η οπερατική μεταφορά του σαιξπηρικού Ονείρου Καλοκαιρινής Νύχτας, σε μουσική του Βρετανού συνθέτη Μπέντζαμιν Μπρίττεν, σε μία κλασική όσο και υπέροχη παραγωγή. Ονειρικές καταστάσεις, φαντασιώσεις, και ύπουλο χιούμορ. Η μουσική και η σκηνική ευφυΐα μας άφησε άφωνους.

2 Σειρά «Γέφυρες»
«ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΗΧΟΥ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗΣ» ΑΘΗΝΑ-ΒΕΡΟΛΙΝΟ
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Ιανουάριος
Από τις πιο πετυχημένες «γέφυρες» του Μεγάρου Μουσικής. Τον Ιανουάριο του 2008 είπαμε πως ναι, είναι ωραίο το Βερολίνο, βλέποντας την αποκατεστημένη κόπια της βωβής ταινίας Βερολίνο, συμφωνία μιας μεγαλούπολης του Βάλτερ Ρούτμαν, με τη μουσική του Έντμουντ Μάιζελ, (Θωρηκτό Ποτέμκιν και Οκτώβρης), την οποία ερμήνευσε η Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Φρανκ Στρόμπελ. Απολαυστική η Όπερα της Πεντάρας, το αριστούργημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ σε μουσική Κουρτ Βάιλ, με τον καταπληκτικό HK Gruber. Αξιομνημόνευτη παράσταση και το έργο του Χάινερ Γκαίμπελς Μαύρο πάνω σε άσπρο.

3 ΧΑΝ-ΝΑ ΤΣΑΝΓΚ
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Φεβρουάριος
Την είχαμε ξανακούσει πριν δύο χρόνια. Και χαρήκαμε που ξαναγύρισε. Η Κορεάτισσα τσελίστα ερμήνευσε καταπληκτικά τρία κοντσέρτα για τσέλο του Αντόνιο Βιβάλντι. Υπέροχο μπαρόκ από μία μεγάλη ερμηνεύτρια. Τη Χαν-Να Τσανγκ πλαισίωνε η Καμεράτα, Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, υπό τη διεύθυνση του μόνιμου αρχιμουσικού της Κρίστοφερ Ουόρρεν-Γκριν.

4 ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Μάιος
Η Ορχήστρα των Χρωμάτων για άλλη μια φορά μας επέτρεψε να ακούσουμε έργα που θέλουμε να ακούμε, αλλά κάποιοι φοβούνται να παρουσιάζουν, θεωρώντας ότι θα τρομάξει το κοινό με τους δύσκολους ήχους πιο «μοντέρνων» συνθετών. Αντιθέτως. Άξιο αναφοράς λοιπόν το αφιέρωμα στη «Μουσική που χορεύει» (8/5). Η βραδιά της 19ης Μαΐου, με τους Έλληνες μονωδούς σε άριες από όπερες του Μότσαρτ (ακόμη στα αυτιά μας η φωνή της υπέροχης Λουκίας Σπανάκη), είχε όντως χρώμα. Ο Μίλτος Λογιάδης πάντα στο ύψος των περιστάσεων. Και ψηλότερα ακόμη.

5 ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΡΑΜΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΣΠΥΡΟΣ ΜΟΥΡΙΚΗΣ
Εθνική Ορχήστρα της ΕΡΤ
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Νοέμβριος
Επιβάλλεται η αναφορά στο 19χρονο μουσικό Διονύση Γραμμένο, στην «περίπτωση» αυτή του ταλαντούχου κλαρινετίστα που φαίνεται ότι γνωρίζει καλά το μύθο του μαγικού αυλού. Το Νοέμβριο ερμήνευσε μαζί με το δάσκαλό του Σπύρο Μουρίκη και την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ υπό τον Βλαδίμηρο Συμεωνίδη το «Κοντσέρτο για δύο κλαρινέτα», έργο 35, του Τσέχου Φραντς Κρόμερ. Δικαίως ενθουσιώδες το χειροκρότημα του κοινού που ανταμείφθηκε επιπλέον με το «Κομμάτι για δύο κλαρινέτα» του Μέντελσον.

6ΤΖΟΑΚΙΝΟ ΡΟΣΙΝΙ, Ο ΚΟΜΗΣ ΟΡΥ
Εθνική Λυρική Σκηνή
Φεβρουάριος
Απολαυστική παραγωγή, με τη σκηνοθετική υπογραφή της νεαρής Γαλλο-ιρανής σκηνοθέτιδος Μαριάμ Κλεμάν. Οι μεταμφιέσεις, τα κόλπα με σκοπό την «κατάκτηση» των γυναικών, οι χιουμοριστικές καταστάσεις και τα κρεσέντι του Ροσίνι με έμπνευση και επαγγελματική συνέπεια. Καταπληκτική μεταφορά της υπόθεσης από το 1200 στις αρχές του 1900, με τη φιγούρα του Φρόιντ να παίζει «πρωταγωνιστικό» ρόλο, σκηνοθετική αδεία. Αξέχαστος Κόμης Ορύ ο Κόλιν Λι. Ευτυχής επιλογή για τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Χέρμπερτ Μουράουρερ.

7ΤΡΟΒΑΤΟΡΕ
Από τη θεατρική εταιρεία Οι όπερες των ζητιάνων
Bios, Μάιος και Δεκέμβριος
Αυτός ναι. Ήταν ένας «πειραματικός» Τροβατόρε. Ολόκληρη η όπερα του Βέρντι σε νέα ενορχήστρωση που υπέγραψε ο συνθέτης και ιδρυτικό μέλος της ομάδας Χαράλαμπος Γωγιός. Αντισυμβατική και εύστοχη η σκηνοθεσία του Έκτορα Λυγίζου. Από τις φωνές ξεχωρίσαμε τον Γιάννη Χριστόπουλο βεβαίως και τη νεότερη Ιωάννα Φόρτη. Από τα πιο γοητευτικά στοιχεία της παραγωγής, το κοινό της...

Η Ορχήστρα Δωματίου Μάλερ ήρθε, επιτέλους, στην Ελλάδα, και μάλιστα με τον απίθανο βιολονίστα Κρίστιαν Τέτσλαφ. Μία συναυλία που πέτυχε το μουσικό άλμα από το 19ο στον 20ο, από τον Μπραμς στον Μπουλέζ. Την ορχήστρα διηύθυνε ο επίσης «σταρ» Ντάνιελ Χάρντινγκ. Ωραίες, νέες, «ψαγμένες» ερμηνείες.

9ΜΑΡΤΣΕΛΟ ΑΛΒΑΡΕΖ
Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης
Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Σεπτέμβριος
Ένας από τους σπουδαιότερους τενόρους στις μέρες μας, στην πρώτη του εμφάνιση στην Ελλάδα, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, υπό τη διεύθυνση του Άντζελο Καβαλάρο, μας παρηγόρησε με τον καλύτερο τρόπο μετά από την απογοήτευση ή, έστω, την πολύ μετριασμένη ικανοποίηση από τη Ρενέ Φλέμινγκ και τον Ρολάντο Βιγιαζόν. Από τις φορές που το ταξίδι στη Θεσσαλονίκη άξιζε όντως τον κόπο. Μπιζέ, Μασνέ, Βέρντι, Πουτσίνι, έτσι όπως πρέπει να τους ακούμε.

10WEST SIDE STORY
Θέατρο Μπάντμιντον, Σεπτέμβριος
Είναι εδώ και χρόνια κλασικό. Το μιούζικαλ του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν σε μία καλοφτιαγμένη αναβίωση από τον Τζόι Μακνίλι. Σωστές φωνές, καλή σκηνική παρουσία, μπόλικη νοσταλγία για πολλούς και «εκπαιδευτική» διάσταση για κάποιους άλλους, και κυρίως μία άρτια παραγωγή.

BEST OF 2008

BEST ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ

ΜΠΑΛΕΤΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΠΕΡΑΣ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ - PINA BAUSCH
CHRISTOPH WILLIBALD GLUCK, ΟΡΦΕΑΣ ΚΑΙ ΕΥΡΥΔΙΚΗ
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Ιούλιος
Κάποιοι έφτασαν μέχρι την Επίδαυρο για να δουν μία παράσταση χορού από αυτές τις «περίεργες» της Πίνα Μπάους. Είδαν κάτι πιο κλασικό ίσως από ό,τι περίμεναν. Άκουσαν όμως κάτι μαγικό. Άλλοι ήθελαν να δουν επί σκηνής αρχαίου θεάτρου την όπερα του Γκλουκ. Και είδαν κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Χορογραφημένη όπερα, στα καλύτερά της. Η «ιέρεια του θλιμμένου σώματος» έκανε πάλι το θαύμα της.

BEST ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΧΟΡΟΣ

Μέγαρο Μουσικής, Μάρτιος
Εμπειρία. Να μη θέλεις να τελειώσει. Έτσι ήταν. Ένα από τα σπουδαιότερα σύνολα χορού της Ευρώπης σε χορογραφίες των Πολ Λάιτφουτ - Σολ Λεόν(Silent Screen) και Γίρζι Κίλιαν (Toss of a Dice) έκαναν τη μουσική του Φίλιπ Γκλας και του Ντιρκ Χάουπτμπριχ ορατή. 

BEST OF THE REST

Επιτέλους, το Μέγαρο γεμάτο!