O Γιώργος Σεφέρης, ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ και ένας ποιητής που παραμένει σημαντικός για όλο τον πολιτισμένο κόσμο και σε όσες γλώσσες μεταφράστηκε, πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου 1971, οπότε φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από την απώλειά του.
Μεταξύ αυτών, η LiFO έχει τη χαρά να παρουσιάσει κατ’ αποκλειστικότητα μια σειρά από podcasts τα οποία ετοίμασε με μεγάλη επιμέλεια το Μουσείο Μπενάκη και είναι εξαιρετικής ποιότητας ηχογραφήσεις προσωπικοτήτων που απαγγέλλουν Σεφέρη.
Πρόκειται για τον επιστημονικό διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη κ. Γιώργο Μαγγίνη, τους διακεκριμένους στην τέχνη της ποίησης Μιχάλη Γκανά, Τζένη Μαστοράκη, Νίκο A. Παναγιωτόπουλο και Ερρίκο Σοφρά, τη Ζυράννα Ζατέλη, που απαγγέλλει εξαιρετικά τα κυπριακά ποιήματα του Σεφέρη, καθώς επίσης και για απαγγελίες από τους Διονύση Καψάλη, Τζούλια Τσιακίρη, Σταύρο Ζουμπουλάκη, Άννα Κοκκίνου, Αλέκο Λεβίδη, Παύλο Καλλιγά, τους πανεπιστημιακούς Ιωάννη Κωνσταντάκο, Χρήστο Παπάζογλου, Μιχάλη Κοπιδάκη και τον ομότιμο καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών κ. Νίκο Αλιβιζάτο – που όλοι τους, με διάφορους τρόπους, συνδέονται με το σεφερικό περιβάλλον και, φυσικά, με το έργο του ποιητή.
Στο σημερινό podcast δημοσιεύουμε μια ιστορική ανέκδοτη ηχογράφηση. Στο σπίτι του Γιώργου Σεφέρη τη βραδυά που του απονεμήθηκε το Νόμπελ. Ακούγονται: Γιώργος και Μαρώ Σεφέρη, Γιώργος Θεοτοκάς, Άγγελος Τερζάκης, Γιώργος Κατσίμπαλης κ.α
Η σειρά podcast που είναι αφιερωμένη στον Γιώργο Σεφέρη πραγματοποιείται με την άδεια της κυρίας Άννας Λόντου και των Εκδόσεων Ίκαρος τους οποίους ευχαριστούμε θερμά.
H AΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗΣ
Ζακλίν Πελτιέ: Οι φίλοι του Γιώργου Σεφέρη γιορτάζουν απόψε μαζί του εδώ, στο ησυχαστήριό του, το σπίτι που μοιράζεται με τη γυναίκα του, στην αθηναϊκή συνοικία που λέγεται Παγκράτι.
Κάθομαι δίπλα του τώρα, στο γραφείο του –και θα ήθελα να σας ρωτήσω, κύριε Σεφέρη, πως αισθάνεστε ανάμεσα σε φίλους που σας περιβάλλουν με τόση αγάπη και θαυμασμό;
Γιώργος Σεφέρης: Χαίρομαι, κυρία [Πελτιέ], που η σημερινή ημέρα φτάνει πια στο τέλος της. Κι ύστερα, τα βλέμματα των φίλων μου με συγκινούν αφάνταστα. Ίσως, κάτι τέτοιες στιγμές, το ωραιότερο πράγμα στον κόσμο είναι οι φίλοι μας. Σας ευχαριστώ.
Ζακλίν Πελτιέ: Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ.
Κυρία [Σεφέρη], η μέρα που τελειώνει θα πρέπει να ήταν πολύ φορτισμένη συναισθηματικά: το ίδιο και οι μέρες που προηγήθηκαν, καθώς περιμένατε με αγωνία το βραβείο που απονεμήθηκε σήμερα στον σύζυγό σας. Μπορείτε να μου πείτε δυο λόγια γι’ αυτό;
Μαρώ Σεφέρη: Χαίρομαι που πέρασαν αυτές οι μέρες, χαίρομαι και για το αίσιο τέλος τους, και ελπίζω πως ο σύζυγός μου μπορεί πια να συνεχίσει απερίσπαστος το έργο του.
Ζακλίν Πελτιέ: Να ξαναγυρίσει στους στοχασμούς του δηλαδή!
Στην ομήγυρη βρίσκεται απόψε ο Γιώργος Θεοτοκάς, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας, μεταφρασμένος σε διάφορες γλώσσες και βεβαίως στα γαλλικά. Είναι ένας από τους παλαιότερους φίλους του Γιώργου Σεφέρη.
Κύριε Θεοτοκά, τι σημαίνει για σας αυτή η βράβευση;
Γιώργος Θεοτοκάς: Είναι ένα γεγονός που έδωσε σε όλους μας μεγάλη χαρά. Κατά κάποιον τρόπο, είναι και σαν να αναγνωρίζεται επισήμως τι σημαίνει να είσαι Έλληνας σήμερα, μέσα σε όσα συμβαίνουν σε παγκόσμιο επίπεδο. Είμαστε ευτυχείς επειδή η αναγνώριση αυτή αφορά έναν συγγραφέα που, για όλους μας, είναι αδιαφιλονίκητα ο καλύτερος ποιητής της σύγχρονης Ελλάδας. Προσωπικά, θα ήθελα να πω πόσο συγκινημένος είμαι που το Βραβείο Νόμπελ απονέμεται σ’ έναν παλιό μου φίλο. Είμαστε μαζί από τα νεανικά μας χρόνια, και μαζί ξεκινήσαμε γύρω στο 1930 τις λογοτεχνικές μας περιπέτειες.
Ζακλίν Πελτιέ: Περιπέτειες που διαρκούν ακόμη, ναι;
O Γιώργος Σεφέρης μού συστήνει τώρα ένα πολύ παλιό του φίλο, τον πεζογράφο και θεατρικό συγγραφέα Άγγελο Τερζάκη, που θα μου μιλήσει για τον Σεφέρη, τον φίλο του.
Άγγελος Τερζάκης: Ως έλληνας συγγραφέας και ως παλαιός συνοδοιπόρος του Γιώργου Σεφέρη συμμετέχω ολόψυχα στη χαρά αυτής της μοναδικής ημέρας. Έτσι επισφραγίζεται το έργο ενός μεγάλου ποιητή. Τον πιστεύω απόλυτα και είμαι περήφανος γι’ αυτόν.
Ζακλίν Πελτιέ: Είμαστε όλοι περήφανοι!
Η βραδιά προχωράει. Ο ποιητής και οι φίλοι του έχουν αρχίσει να ξαναθυμούνται περιστατικά της νιότης τους, από τα φοιτητικά τους χρόνια. Δίπλα μου έχω τον Γιώργο Κατσίμπαλη. Για πολλούς από μας είναι γνώριμος, είναι ο πρωταγωνιστής στον Κολοσσό του Μαρουσιού του Χένρι Μίλερ. Είναι όμως και παλιός φίλος του Γιώργου Σεφέρη.
Γνωρίζετε από παλιά τον Γιώργο Σεφέρη, κύριε Κατσίμπαλη;
Γιώργος Κατσίμπαλης: Έχουν περάσει ακριβώς σαράντα χρόνια απ’ όταν πρωτογνωριστήκαμε. Βρεθήκαμε στο Παρίσι, εγώ επέστρεφα από το μέτωπο, και ο Σεφέρης ήταν φοιτητής, τελειόφοιτος, τέλειωνε τις σπουδές του εκείνο τον καιρό. Δεθήκαμε με μια φιλία που άντεξε όλα αυτά τα σαράντα χρόνια. Όλοι θέλαμε να σπουδάσουμε στο Παρίσι τότε, και είμαι περήφανος που πρώτος εγώ τον μετέφρασα στα αγγλικά.
Ζακλίν Πελτιέ: Είστε ο πρώτος που τον μεταφράσατε στα αγγλικά, αλλά είστε, θα έλεγα, και εκείνος που έχει ασχοληθεί περισσότερο με τα βιβλιογραφικά του Γιώργου Σεφέρη. Κυκλοφόρησε πρόσφατα μια βιβλιογραφία του, που νομίζω πως την υπογράφετε εσείς. Μπορείτε να μου πείτε, με την ευκαιρία, ποια έργα του Σεφέρη έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά;
Κατσίμπαλης: Οι πρώτες γαλλικές μεταφράσεις του Σεφέρη έγιναν από τον Ρομπέρ Λεβέκ, και εκδόθηκαν από το Γαλλικό Ινστιτούτο, και με τη δική μου συνεργασία. Πρόκειται για μια αντιπροσωπευτική συλλογή, την πρώτη που παρουσίασε τον Σεφέρη στο ευρωπαϊκό κοινό.
Ζακλίν Πελτιέ: Νομίζω πως βρίσκουμε σ’ αυτή την έκδοση τα πιο σημαντικά ποιήματά του, τη «Στέρνα», τον «Ερωτικό Λόγο», το «Μυθιστόρημα», και άλλα –αν θέλετε, μου λέτε τους τίτλους.
Κατσίμπαλης: Ξέρετε, οι τίτλοι των ποιημάτων, από μόνοι τους, δεν λένε και πολλά. Η ποίηση, στο σύνολό της, είναι αυτή που μιλά για τον ποιητή και αναδεικνύει την ποιότητά του και το ανάστημά του. Μπορούμε ωστόσο να αναφέρουμε κάποια ποιήματα, όπως είναι ο περίφημος «Βασιλιάς της Ασίνης», η «Γυμνοπαιδία», που υποβάλλει στα ελληνικά τον χορό της εξορίας... Είναι και το «Μυθιστόρημα»... Δυστυχώς, οι γαλλικές αποδόσεις των τίτλων δεν έχουν ευτυχήσει. Είναι και τα σπουδαία ποιήματα που έγραψε πρόσφατα, εμπνευσμένα από την Κύπρο.
Ζακλίν Πελτιέ: Αυτά τα «κυπριακά» μεταφράστηκαν, νομίζω, από τον Ζακ Λακαριέρ, που ετοιμάζει μια συλλογή με ποιήματα του Σεφέρη;
Κατσίμπαλης: Υπάρχει μια συλλογή με ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη που θα κυκλοφορήσει, σε μερικές εβδομάδες ίσως, από τον Γκαλιμάρ, ή μάλλον από τις εκδόσεις Μερκύρ ντε Φρανς –α ναι, Μερκύρ ντε Φρανς! Με πρόλογο, αν δεν απατώμαι, του κυρίου Γκαετάν Πικόν. Δεν περιορίζεται όμως στα κυπριακά ποιήματα, έχει γίνει μια ευρύτερη επιλογή. Τα κυπριακά δημοσιεύτηκαν ήδη στο πρώτο τεύχος του Νουβώ Μερκύρ ντε Φρανς, το τεύχος του Μαΐου [1963].
Ζακλίν Πελτιέ: Οπότε, οι γάλλοι αναγνώστες μπορούν να γνωρίσουν άμεσα το έργο του Γιώργου Σεφέρη. Κύριε Κατσίμπαλη, μια τελευταία ερώτηση: έχετε κάποια χαρακτηριστική ανάμνηση από τη φιλία σας με τον Γιώργο Σεφέρη;
Κατσίμπαλης: Α, ναι, αμέτρητες χαρακτηριστικές αναμνήσεις, αλλά πώς να ξεχωρίσω μόνο μία από σαράντα χρόνων φιλία;
Ζακλίν Πελτιέ: Κι αν ξεχωρίζατε περισσότερες;
Κατσίμπαλης: Δεν θα τελειώναμε ποτέ! Για τις «περισσότερες» θα χρειαζόταν ολόκληρη βιογραφία, από την πρώτη μας γνωριμία ώς την αποψινή βραδιά που γιορτάζουμε το Βραβείο Νόμπελ.
Ζακλίν Πελτιέ: Εμείς γιορτάζουμε το Νόμπελ, και εσείς τα σαράντα χρόνια της φιλίας σας με τον Γιώργο Σεφέρη.
