Οδηγός επιβίωσης στα ικαριώτικα πανηγύρια

Οδηγός επιβίωσης στα ικαριώτικα πανηγύρια Facebook Twitter
Mόνο ό,τι συμβαίνει όποτε συντονίζεται η χαρά των ανθρώπων: μια υπέρβαση, δηλαδή, που αντιστέκεται στη φθορά και δεν μπορεί να υποκύψει στη βία του χρόνου...
3

Στη λίστα του ikariamag.gr μπορείς να μετρήσεις 34 (!) πανηγύρια μόνο για τον μήνα Αύγουστο σε όλο το νησί. Πέρα, όμως, από την πληθώρα επιλογών, τα ξακουστά πανηγύρια της Ικαρίας διαθέτουν ιδιαιτερότητες που τραβούν ακόμα και τους λιγότερο μυημένους στη διονυσιακή τους ατμόσφαιρα σε πολύωρο γλέντι μέχρι τελικής πτώσης. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που αυτή η λαϊκή και εντελώς ρετρό μορφή διασκέδασης έχει αναχθεί σε ισχυρό πόλο έλξης για ένα κοινό μοντέρνο και «σημερινό». Τρεις άνθρωποι που τα λατρεύουν περιγράφουν τι συμβαίνει εκεί και δίνουν τις δικές τους συμβουλές για να σου μείνουν αξέχαστα.


Tι κάνει τα πανηγύρια στην Ικαρία τόσο ξεχωριστά ή γιατί, όποτε με πιάνουν οι μελαγχολίες του χειμώνα, βάζω ν' ακούσω στο YouTube τον τσαμούρικο από το βιολί του Νίκου Φάκαρου

Από τον δημοσιογράφο Γιώργο Νάστο

Οδηγός επιβίωσης στα ικαριώτικα πανηγύρια Facebook Twitter
Ο δημοσιογράφος Γιώργος Νάστος, αριστερά


Κάποιες από τις πιο ζωντανές πρόσφατες καλοκαιρινές αναμνήσεις* μου τις έχω από τις γιορτές στα χωριά της Ικαρίας. Τι γίνεται εκεί; Mόνο ό,τι συμβαίνει όποτε συντονίζεται η χαρά των ανθρώπων: μια υπέρβαση, δηλαδή, που αντιστέκεται στη φθορά και δεν μπορεί να υποκύψει στη βία του χρόνου. Η Ελλάδα του γλεντιού φοράει τα καλά της στα πανηγύρια του νησιού των μακροημερευόντων κατοίκων. Είναι η ξεγνοιασιά, είναι το κρασί, είναι τα νιάτα, είναι η μουσική, ωστόσο είναι και κάτι άλλο, πιο σημαντικό και βαθύ. Το είχα ψιλοκαταλάβει από την πρώτη φορά που πήγα, το συνειδητοποίησα όμως καθαρά πέρσι στη Λαγκάδα. Ακούγοντας τις αρχικές νότες από τον Ικαριώτικο, έτρεξα για να πιαστώ στον κύκλο του χορού, αλλά εξαιτίας της πολυκοσμίας μόνο μικρά βηματάκια, σαν της γκέισας, μπορούσα να κάνω. Έψαξα με το βλέμμα μου τους φίλους μου, δεν εντόπισα κανέναν τους και δεν με ένοιαζε. Μπλεγμένα χέρια και ώμοι, στηριζόμουν και στήριζα, άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Οι πιο πολλοί κοίταζαν από συνήθεια τα πόδια τους κι ας μην είχαν το περιθώριο να χορέψουν κανονικά. Αντί να σέρνουμε τον χορό, κουβαλούσαμε ο ένας τον άλλον. Και αυτό, για εκείνη την ώρα, το νιώθαμε αρκετό. Μας είχε, ούτως ή άλλως, παρασύρει η αίσθηση μιας κοινής φλέβας που χτυπούσε (κι ίσως χτυπάει πάντα) δυνατά μέσα μας, κάτι ανόθευτο που μας ένωνε και μας δονούσε, κάτι που το αδικεί οποιαδήποτε αναφορά σε new age ενέργειες και μυστηριακά πεδία. Αυτήν τη σύνδεση αποζητά όποιος επιλέγει την Ικαρία ξανά και ξανά, επειδή αγάπησε τα πανηγύρια της. Την επαφή με την αλήθεια του τόπου του και με τους άλλους. Να κάνει τον κύκλο του σκέτος και καθαρός – ποτέ όμως μόνος.

Μπλεγμένα χέρια και ώμοι, στηριζόμουν και στήριζα, άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Οι πιο πολλοί κοίταζαν από συνήθεια τα πόδια τους κι ας μην είχαν το περιθώριο να χορέψουν κανονικά. Αντί να σέρνουμε τον χορό, κουβαλούσαμε ο ένας τον άλλον. Και αυτό, για εκείνη την ώρα, το νιώθαμε αρκετό.


*Αμέτρητα ζευγάρια πέδιλα ή αθλητικά παπούτσια που πατούν με δύναμη στο χώμα και γεμίζουν τον αέρα σκόνη. Δάχτυλα που ξεκοκαλίζουν το (εγχώριο, όχι ελληνικό, ζήτω η Άντζελα) κατσικάκι στη λαδόκολλα και ταΐζουν τους αγαπημένους τους στο στόμα. Αμπελόφυλλα στα μαλλιά / κουπ ντολμαδάκι. Μεθυσμένες σέλφις με τον Αγγελάκα που ήθελε ο καημένος να χαλαρώσει λίγο μόνος του σε κάτι χωράφια, μακριά από το γλέντι, αλλά μια βόλτα για κατούρημα στους θάμνους αποκάλυψε την κρυψώνα του. Ανακοινώσεις από το μικρόφωνο της κομπανίας: «Δίδυμη Ιωάννα, η παρέα σου σε έχει χάσει και σε περιμένει δίπλα στους πάγκους με τα χαϊμαλιά». Πρόβες για τα βήματα του σωστού, του ορίτζιναλ Ικαριώτικου. Παραγγελιές για μπαϊντούσκα από περήφανους Θρακιώτες: «Κρητικά παίξατε για πολλή ώρα, εμάς τους Βόρειους καθόλου δεν μας τιμήσατε!». Τα πιο ωραία λαϊκά. Τσιτσάνης και Τούντας. Μάλαμας, (Θανάσης) Παπακωνσταντίνου και Ζερβουδάκης. Κρασί σε πλαστικό μπουκάλι που γυρίζει. Ένα ξημέρωμα στην Προεσπέρα που γίνεται κατάφωτο πρωινό, χωρίς καν να το καταλάβεις. Βαλσάκι για να πάρουμε όλοι ανάσα. Ταλαιπωρία, μποτιλιάρισμα, παρκάρισμα στο χείλος του γκρεμού, όλα αυτά που ξεχνιούνται ή αποσιωπώνται γιατί εν τέλει έχουν μικρή σημασία. Η διαπίστωση πως ο αστικός «αυτισμός» επιβιώνει παντού (κοινώς, η ατμόσφαιρα, παρότι διονυσιακή, είναι λιγότερο ερωτική απ' όσο θα περίμενε κανείς). Ο 91χρονος κ. Ρούλης ζητά να καθαρίσει η πίστα της Λαγκάδας για να χορέψει ένα τσιφτετέλι παρέα με τη Βένια. Το τρέκλισμα στο ανηφορικό μονοπάτι με ηχητική συνοδεία έναν ζαλισμένο μονόλογο με θέμα το νεφέλωμα. Παρέες που στριμώχνονται στην ίδια τάβλα. Ένας καβγάς έξω από το προαύλιο του σχολείου στις Καρυές («Όλοι ήθελαν να φύγουμε, σε κανέναν δεν άρεσε αυτό το πανηγύρι». - «Όχι. Φεύγουμε επειδή σ' εσένα δεν άρεσε»). Ο ήχος του βιολιού που σε καλεί, όπου κι αν έχεις αφήσει το αμάξι, να βρεις τον πιο σύντομο δρόμο για το γλέντι. «Θεός που την πολυχρονεί την αμπελοκουτσούρα / Που κάμνει το γλυκό κρασί και τα ξεχνάμε ούλα». Οι άκαρπες προσπάθειες να βρεθεί τραπέζι ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο στην Ακαμάτρα. Το διάλειμμα από το ξεφάντωμα στον Καραβόσταμο για ένα κρουασάν με σοκολάτα και μπανάνα. «Παιδιά, καλό το μπουζούκι, αλλά μέχρι να φτάσουμε στο επόμενο πανηγύρι να ακούσουμε και λίγη Φουρέιρα;».


Οδηγός επιβίωσης στα ικαριώτικα πανηγύρια Facebook Twitter
Να σημειωθεί ότι το νησί είναι μεγάλο, αλλά δεν πειράζει αν δεν έχεις αυτοκίνητο, το οτοστόπ είναι διαδεδομένο. Η χωρητικότητα των αυτοκινήτων –όταν ξημερώνει στην Ικαρία– ξεπερνά τα 8 άτομα...

Ο Ικαριώτικος έχει δύσκολα βήματα, οπότε ζήτα από κάποιον που ξέρει να σου δείξει από πριν.

Από τον σκηνοθέτη Θανάση Τσιμπίνη


Ό,τι λένε για την Ικαρία είναι αλήθεια. Επιβεβαιώνω την υπέροχη ενέργεια. Από την πρώτη στιγμή νιώθεις χαλαρά και οικεία, κάτι που νομίζω ότι πηγάζει από τους μόνιμους κατοίκους και μεταδίδεται στους επισκέπτες. Όλοι μπορούν να γίνουν φίλοι σου, στο τραπέζι, στον χορό, στην επιστροφή, όταν θα σε μεταφέρουν ή θα κάνεις οτοστόπ. Δεν είχα ξαναπάει σε πανηγύρι πριν από την Ικαρία, αλλά δυσκολεύομαι να φανταστώ πως υπάρχει κάτι παρόμοιο. Όσο ήμουν εκεί, πήγαμε σε τρία. Υπάρχει ποικιλία στη σύνθεση του κόσμου, στην ενέργεια και στη μουσική. Σε κάποια έπαιζαν μόνο λαϊκά, ενώ αλλού μπορεί να άκουγες μέχρι ταγκό ή βαλς. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι μεγαλύτερος στα χωριά, όπου τα πανηγύρια είναι πιο οικογενειακά.

Αυτό που ξεχώρισα (και) εγώ είναι το πανηγύρι στη Λαγκάδα, τον Δεκαπενταύγουστο. Καλό είναι να ξεκινήσεις νωρίς, γιατί αρχίζει το μεσημέρι. Παρκάρεις στον χωματόδρομο και κατηφορίζεις με τα πόδια την πλαγιά – όλοι αυτό κάνουν. Η διαδρομή είναι υπέροχη. Θα βγεις στην κοιλάδα, όπου αν φτάσεις αργά, θα αντικρίσεις ήδη κάποιες χιλιάδες κόσμου κάτω από τα δέντρα. Στο κέντρο βρίσκονται όσοι χορεύουν, ενώ περιφερειακά, στα αμπέλια, όσοι πίνουν και τρώνε. Το κρασί και το φαγητό το μεταφέρεις σε λαδόκολλα – είναι αρκετά φτηνό, ειδικά αν έχεις μεγάλη παρέα. Όσο περνάει η ώρα, ο κόσμος που κατεβαίνει για χορό γίνεται περισσότερος. Μέσος όρος ηλικίας 25-30. Αν είσαι ψηλά στα αμπέλια, βλέπεις να έχουν σχηματιστεί δεκάδες «σαλιγκάρια». Άλλοι χορεύουν καλά, άλλοι προσπαθούν, αλλά κανείς δεν κρίνει. Κι αυτό είναι το ωραίο. Η ατμόσφαιρα θυμίζει περισσότερο συναυλία σε κάποιο φεστιβάλ και όχι πανηγύρι, όπως το έχουμε οι περισσότεροι στο μυαλό μας. Όταν παίζει ο γνωστός Ικαριώτικος, θα δεις όλο τον κόσμο να κατεβαίνει στο κέντρο. Επικρατεί πανικός και στο τέλος του χορού το χώμα έχει σηκωθεί παντού. Ο Ικαριώτικος έχει δύσκολα βήματα, οπότε ζήτα από κάποιον που ξέρει να σου δείξει την προηγούμενη μέρα. Εγώ δεν τα κατάφερα ούτε μετά από αυτό, αλλά δεν είχε καμιά σημασία.

Θυμάμαι, κάποια στιγμή, πριν αγριέψει το γλέντι, τον κόσμο να σχηματίζει έναν κύκλο στο κέντρο. Μέσα σε αυτόν είδαμε έναν ηλικιωμένο κύριο, πάνω από 80. Μας είπαν ότι χορεύει κάθε χρόνο εκεί. Ξεκίνησε να κουνιέται στους ρυθμούς ενός τσιφτετελιού και σύντομα τον συνόδεψε και η εγγονή του. Όλοι τριγύρω χαμογελούσαν και χειροκροτούσαν. Ήταν χαριτωμένο και συγκινητικό ταυτόχρονα. Στο τέλος του χορού μάς ευχαρίστησε και μας έδωσε την υπόσχεση να μας δει και του χρόνου.


Οδηγός επιβίωσης στα ικαριώτικα πανηγύρια Facebook Twitter
Μας είχε, ούτως ή άλλως, παρασύρει η αίσθηση μιας κοινής φλέβας που χτυπούσε (κι ίσως χτυπάει πάντα) δυνατά μέσα μας, κάτι ανόθευτο που μας ένωνε και μας δονούσε, κάτι που το αδικεί οποιαδήποτε αναφορά σε new age ενέργειες και μυστηριακά πεδία...

Στα πανηγύρια της Ικαρίας οι άνθρωποι μονοιάζουν.

Από τον Λάμπρο Αραπάκο


Όλα τα στερεότυπα και οι μνήμες που έχεις για τα πανηγύρια καταρρίπτονται στην Ικαρία. Τα πανηγύρια εδώ είναι μια μεγάλη γιορτή για όλους. Μόλις φτάσεις στο νησί και πας στο πρώτο πανηγύρι, θα ρωτάς επίμονα ποτέ είναι το επόμενο. Παρακαλάς να έχει κάθε μέρα και είσαι διατεθειμένος να διανύσεις χιλιόμετρα μέχρι την άλλη άκρη του νησιού για να χορέψεις τη «Συμπεθέρα» με ντόπιους και τουρίστες κάθε ηλικίας. Να σημειωθεί ότι το νησί είναι μεγάλο, αλλά δεν πειράζει αν δεν έχεις αυτοκίνητο, το οτοστόπ είναι διαδεδομένο. Η χωρητικότητα των αυτοκινήτων –όταν ξημερώνει στην Ικαρία– ξεπερνά τα 8 άτομα.

Οι εκπολιτιστικοί σύλλογοι των χωριών του νησιού διοργανώνουν τα πανηγύρια και οι γυναίκες μαγειρεύουν βραστό, ψητό, συκωτάκια, σαλάτες, ενώ το κρασί το ικαριώτικο ρέει άφθονο. Τα κέρδη από τα φαγητά των πανηγυριών πηγαίνουν για το καλό της κοινότητας, για παράδειγμα φτιάχνεται ένας δρόμος ή αγοράζεται ένας υπολογιστής ή βοηθιέται μια οικογένεια που αντιμετωπίζει οικονομικά ζητήματα.


Οδηγός επιβίωσης στα ικαριώτικα πανηγύρια Facebook Twitter
Τα κέρδη από τα φαγητά των πανηγυριών πηγαίνουν για το καλό της κοινότητας, για παράδειγμα φτιάχνεται ένας δρόμος ή αγοράζεται ένας υπολογιστής ή βοηθιέται μια οικογένεια που αντιμετωπίζει οικονομικά ζητήματα...


Τι θυμάμαι πιο πολύ...

  • Για να φτάσεις στο μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού, στη Λαγκάδα, θα χάσεις σίγουρα τον δρόμο. Θα βρίσεις από τα νευρά σου για τον χωματόδρομο και το πόσο θα περπατήσεις. Θα τα ξεχάσεις, όμως, όλα αυτά τα μικρά όταν αντικρίσεις την εικόνα των τριών χιλιάδων ατόμων να χορεύουν από το πρωί του Δεκαπενταύγουστου μέχρι το βράδυ. Οι άνθρωποι εδώ γνωρίζονται και ερωτεύονται στον κύκλο του χορού και ολοκληρώνουν την αγάπη τους πίσω από την εκκλησία, μέσα στα αμέτρητα αμπέλια, ενώ ο Διόνυσος γελάει από την τόση έκσταση που χαρίζει.
     
  • Το υπέροχο κανταΐφι που σερβίρουν στο πανηγύρι στο Καραβόσταμο.
     
  • Κανείς δεν σταματάει να χορεύει στα «βραδινά» πανηγύρια, αν δεν ξημερώσει.
     
  • Όταν ο Ικαριώτικος τελειώνει, πρέπει να βρεις ταίρι για να χορέψεις βαλς:
Μενεξέδες και ζουμπούλια
και θαλασσινά πουλιά
σαν θα δείτε το πουλί μου
χαιρετίσματα πολλά...
  • Και κάτι για το τέλος: όταν το βιολί ξεκινάει, σε νοιάζει μόνο να μπεις στον κύκλο. Χορεύεις, μεθάς, γελάς, παίρνεις δύναμη απ' όλο αυτό το μόνοιασμα των ανθρώπων. Σαν να γεννιέσαι πάλι. Κάτι παραπάνω από ψυχική ανάταση.
Θέματα
3

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στάθη Σούλιε, πως είναι να είσαι τυφλός προπονητής μιας τυφλής αθλήτριας;

Ζούμε, ρε! / Πώς είναι να είσαι τυφλός προπονητής μιας τυφλής αθλήτριας;

Ο προπονητής τζούντο και ψυχολόγος Στάθης Σούλιος μοιράζεται με τη Χρυσέλλα Λαγαρία και τον Θοδωρή Τσάτσο την ξεχωριστή του εμπειρία ως τυφλός προπονητής μιας τυφλής αθλήτριας, περιγράφοντας τις προκλήσεις, τις δυσκολίες και τις μοναδικές στιγμές που έχει ζήσει. 
THE LIFO TEAM
«Θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που διδάσκονται οι εθνικοί μύθοι»

Κώστας Κωστής / «Θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που διδάσκονται οι εθνικοί μύθοι»

Οι μύθοι και οι αλήθειες για την Επανάσταση του 1821. Από που ξεκίνησε, τελικά, και γιατί τη γιορτάζουμε την 25η Μαρτίου; Υπήρξε «κρυφό σχολειό» και τι σχέσεις είχαν πολλοί από τους οπλαρχηγούς με τους Οθωμανούς πριν από την εξέγερση; Ο Γιάννης Πανταζόπουλος συζητά με τον ομότιμο καθηγητή του ΕΚΠΑ και διευθυντή του ΜΙΕΤ, Κώστα Κωστή.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Υπόθεση Ζουγανέλη: Ποιοι σκότωσαν τον μπον βιβέρ της Μυκόνου;

Αληθινά εγκλήματα / Υπόθεση Ζουγανέλη: Ποιοι σκότωσαν τον μπον βιβέρ της Μυκόνου;

Ο Νίκος Τσέφλιος ερευνά και αφηγείται τη δολοφονία του 73χρονου μπον βιβέρ, μέσα στο σπίτι του στο Γλυφάδι, που βύθισε στη θλίψη το κοσμοπολίτικο νησί των Κυκλάδων, το φθινόπωρο του 2010.
THE LIFO TEAM
Κομματικοί μηχανισμοί, πολιτική τοξικότητα και αδιέξοδα

LiFO politics / Κομματικοί μηχανισμοί, πολιτική τοξικότητα και αδιέξοδα

«Τα κόμματα αρνούνται να δουν τα λάθη τους και διαιωνίζουν τις ίδιες κακές πρακτικές που μας οδηγούν πάλι σε αδιέξοδα» - Ο σύμβουλος στρατηγικής επικοινωνίας Γρηγόρης Τσιμογιάννης συζητά με τη Βασιλική Σιούτη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Δρ. Ανεζίνα Σολωμονίδου: «Το Σαρακήνικο μας βοηθά να εξερευνήσουμε το διάστημα και η Πολιτεία το αντιμετώπισε ως οικόπεδο»

Radio Lifo / «Το Σαρακήνικο μας βοηθά να εξερευνήσουμε το διάστημα, ενώ η Πολιτεία το είδε ως οικόπεδο»

Το γεωλογικό γλυπτό στο Σαρακήνικο της Μήλου έχει χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά της Σελήνης, του Άρη και του Τιτάνα, και είναι μοναδικό στον κόσμο. Η Δρ. Ανεζίνα Σολομωνίδου, πλανητολόγος με θητεία στη NASA και τον ESA, συζητά με τη Ντίνα Καράτζιου για τη μοναδικότητά του και τη χρήση του στη διαστημική έρευνα.
THE LIFO TEAM
«Αυτός δεν ντράπηκε να το πει, αλλά αν το ’κανε μια γυναίκα θα ’ταν πουτάνα»/ «Η ελπίδα είναι κάτι που φτιάχνεις»

Θέματα / «Όταν οι γυναίκες καλλιτέχνιδες πεθαίνουν, το όνομά τους παραμερίζεται»

Μια συζήτηση με την Ευγενία Τζιρτζιλάκη για τη φεμινιστική ιστορία της τέχνης, τα double standards του καλλιτεχνικού χώρου και το γιατί το θέατρο χρειάζεται περισσότερες 50άρες. 
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Γιατί έφυγα από την Ουάσιγκτον Ποστ

Τι διαβάζουμε σήμερα / Γιατί έφυγα από την Ουάσιγκτον Ποστ

Μετά από σαράντα χρόνια στην εφημερίδα, η αρθρογράφος γνώμης της Washington Post Ρουθ Μάρκους υπέβαλλε προχθές την παραίτησή της και εξηγεί στο κείμενο που δημοσιεύεται στο New Yorker γιατί δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς.
THE LIFO TEAM
Πώς η METLEN χτίζει γέφυρες προσφοράς και δημιουργεί δεσμούς με τις τοπικές κοινωνίες

Θέματα / Πώς η METLEN χτίζει γέφυρες προσφοράς και δημιουργεί δεσμούς με τις τοπικές κοινωνίες

Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς, ελάχιστες εταιρείες ή επιχειρηματικοί όμιλοι καταφέρνουν να ισορροπήσουν μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και της βαθιάς σύνδεσης με τις τοπικές κοινωνίες. Η METLEN το πετυχαίνει επενδύοντας στην κοινωνική συνοχή, τη βιωσιμότητα και την ανθρώπινη εμπειρία.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ