Σε νέο αδιέξοδο φαίνεται ότι οδηγείται το σκοπιανό για άλλη μια φορά, παρά τις προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν τις τελευταίες μέρες, ότι περίπου είχε βρεθεί λύση.
Κυβερνητικές πηγές την περασμένη εβδομάδα διέρρεαν σε ΜΜΕ ότι είμαστε κοντά σε συμφωνία, ενώ ο Ζόραν Ζάεφ στα Σκόπια περίπου πανηγύριζε μετά την συνάντηση στην Σόφια για το «Μακεδονία του Ιλιντεν», αφήνοντας να εννοηθεί ότι το όνομα αυτό είχε γίνει αποδεκτό από τον Αλέξη Τσίπρα.
Την ίδια ώρα πηγές του ΥΠΕΞ επιχειρηματολογούσαν σε δημοσιογράφους ότι το συγκεκριμένο όνομα ήταν το καλύτερο από τα προηγούμενα, γιατί θα ξεκλείδωνε το erga omnes (έναντι πάντων), ανοίγοντας το δρόμο για τη συνταγματική αναθεώρηση και γιατί δεν συνδέεται με την αρχαία Μακεδονία.
Φαίνεται όμως, ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν είχε λάβει υπόψη του πολλές από τις βασικές προϋποθέσεις και παραμέτρους της υπόθεσης και για αυτό η ιστορία με το όνομα κατέληξε άλλη μια φορά σε φιάσκο.
Η αποτυχία συμφωνίας μετά τις συναντήσεις στη Σόφια φαίνεται να χρεώνεται από τον διεθνή παράγοντα κυρίως στον Αλέξη Τσίπρα γι' αυτό και η αμερικανική παρέμβαση έγινε στην ελληνική πλευρά (με το τηλεφώνημα του αντιπροέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Μαικ Πενς) η οποία τώρα δέχεται την πίεση να βρει άμεσα λύση.
Το Μαξίμου τα ρίχνει στα Σκόπια, αλλά είναι γεγονός ότι αμφότεροι είχαν αφήσει να εννοηθεί (προς Ουάσιγκτον και Βερολίνο) ότι όλα πήγαιναν καλά.
Πως έγιναν όμως τα πράγματα; ας τα πάρουμε από την αρχή.
Την περασμένη Τετάρτη ο Αλέξης Τσίπρας βρέθηκε στη Σόφια για να λάβει μέρος την επομένη στη Σύνοδο ΕΕ και Δυτικών Βαλκανίων, στο πλαίσιο της οποίας ήταν προγραμματισμένη συνάντηση με τον ομόλογο του της ΠΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ. Το βράδυ της Τετάρτης ήταν το δείπνο εργασίας των ηγετών των 28 κρατών-μελών της ΕΕ.
Το βράδυ αυτό ο Αλέξης Τσίπρας και ο Ζόραν Ζάεφ συναντήθηκαν οι δυο τους πριν από την επίσημη διμερή συνάντηση για το ονοματολογικό, που θα γινόταν την άλλη μέρα, σε ξενοδοχείο της Σόφιας και συζήτησαν όλη νύχτα, όπως αποκάλυψε στη συνέντευξη ο Έλληνας πρωθυπουργός για το όνομα. Εκεί ο Ζάεφ του πρότεινε το έκτο όνομα* που ήταν «Μακεδονία του Ιλιντεν» (λέξη «Ίλιντεν» σημαίνει ημέρα του Προφήτη Ηλία και παραπέμπει στην εξέγερση του 1903 που έγινε την ημέρα αυτή, αλλά και στη δεύτερη εξέγερση του Ιλιντεν του 1945 που είχε σκοπό την ενοποίηση της γεωγραφικής Μακεδονίας, περιλαμβανομένης της ελληνικής.
Την ίδια ώρα πηγές του ΥΠΕΞ επιχειρηματολογούσαν σε δημοσιογράφους ότι το όνομα αυτό ήταν το καλύτερο από τα προηγούμενα, γιατί θα ξεκλείδωνε το erga omnes (έναντι πάντων), ανοίγοντας το δρόμο για τη συνταγματική αναθεώρηση και γιατί δεν συνδέεται με την αρχαία Μακεδονία.
Παράβλεψαν ωστόσο, ότι σχεδόν κανένας άλλος θεσμικός ή πολιτικός φορέας δεν είχε την ίδια γνώμη με αυτούς, καθώς η πολιτική ηγεσία της χώρας διαχρονικά θεωρεί ότι το όνομα αυτό συνδέεται με την επιδίωξη της δημιουργίας του λεγόμενου μακεδονικού κράτους, που περιλαμβάνει τη Θεσσαλονίκη και φτάνει ως το Αιγαίο, όπως δείχνουν και οι σχετικοί χάρτες.
Ο Αλέξης Τσίπρας ρώτησε τον Ζόραν Ζάεφ αν με αυτό το όνομα θα μπορέσει να ξεκλειδώσει το erga omnes και ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ φέρεται να απάντησε θετικά, ότι δηλαδή εκτιμά πως με αυτό το όνομα πιστεύει ότι θα πετύχει και τη χρήση έναντι όλων που ζητά η Ελλάδα.
Εκεί ο Τσίπρας, λένε διπλωματικές πηγές, του είπε να προχωρήσει, ζητώντας του προωθήσει τη λύση αυτή στο εσωτερικό της ΠΓΔΜ και όταν το κλείσει εκεί να συνεχίσουν.
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός ζήτησε επίσης να μην υπάρξει δημόσια συζήτηση ακόμα πριν γίνουν οι απαραίτητες διεργασίες και ζυμώσεις στις χώρες τους.
Η αρχική συναίνεση των Τσίπρα- Κοτζιά πάντως, φαίνεται και από τις διαρροές της κυβέρνησης υπέρ του «Ιλιντεν» αλλά και από τον φιλοκυβερνητικό τύπο, που μιλούσε για «όνομα έκπληξη» το οποίο υποστήριζαν ότι «καλύπτει και τους δύο όρους της Αθήνας» πράγμα που ισχυρίζονταν μέχρι την Παρασκευή και οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες.
Έτσι, ο Ζάεφ έχοντας λάβει το πράσινο φως από τον Τσίπρα, συγκάλεσε συμβούλιο πολιτικών αρχηγών και άρχισε να επιχειρηματολογεί δημοσίως υπέρ του ονόματος «Μακεδονία του Ιλίντεν» για το οποία δεν είχε αντίρρηση και το εθνικιστικό κόμμα της αντιπολίτευσης, το VMRO.
Τόσο το Μαξίμου, όσο και το ΥΠΕΞ δεν είχαν ενστάσεις για το όνομα, ωστόσο δεν φαίνεται να είχαν ενημερώσει και κανέναν από τους πολιτικούς αρχηγούς των οποίων την συναίνεση χρειάζονται.
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία στο τι σηματοδοτεί το Ιλίντεν, καθώς ως τώρα το βασικό πρόβλημα για αυτόν ήταν η συνταγματική αλλαγή και η χρήση του ονόματος erga omnes.
Ο υπουργός εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, ο οποίος είναι σε κάθε περίπτωση πιο διαβασμένος, γνώριζε καλά τι σημαίνει το όνομα αυτό, πλην όμως δεν είχε αντίρρηση και φαίνεται ότι το θεωρούσε καλή λύση. Πηγές του ΥΠΕΞ υποστήριζαν ότι το συγκεκριμένο όνομα βάζει τέλος στον αλυτρωτισμό και περιορίζονταν στο ότι το (πρώτο) Ίλιντεν ήταν μια εξέγερση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Παράβλεψαν ωστόσο, ότι σχεδόν κανένας άλλος θεσμικός ή πολιτικός φορέας δεν είχε την ίδια γνώμη με αυτούς, καθώς η πολιτική ηγεσία της χώρας διαχρονικά θεωρεί ότι το όνομα αυτό συνδέεται με την επιδίωξη της δημιουργίας του λεγόμενου μακεδονικού κράτους, που περιλαμβάνει τη Θεσσαλονίκη και φτάνει ως το Αιγαίο, όπως δείχνουν και οι σχετικοί χάρτες.
Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, λένε οι πληροφορίες ότι είναι ο πρώτος που είπε στον Αλέξη Τσίπρα ότι το όνομα αυτό δεν περνάει με τίποτα στην Ελλάδα και ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση να καταφέρει να περάσει μια συμφωνία με το όνομα «Μακεδονία του Ίλιντεν» από τη Βουλή. Άλλωστε ούτε και ο ίδιος συμφωνούσε. Εκείνος ήταν ο πρώτος που του έβαλε «πάγο».
Στη συνέχεια ακολούθησαν οι απορρίψεις της αντιπολίτευσης και οι απαντήσεις σε πολύ υψηλούς τόνους, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να δηλώνει ότι «κάθε φορά που ο κ. Τσίπρας διαπραγματεύεται, ειδικά όταν διαπραγματεύεται νύχτα και μόνος του, είναι επικίνδυνος για τα εθνικά συμφέροντα» και «ότι το όνομα Μακεδονία του Ίλιντεν δεν θα έπρεπε καν να μπει σε συζήτηση», ενώ ξεκαθάρισε ότι η ΝΔ δεν θα δεχτεί ποτέ αυτό το όνομα.
Ακόμα σκληρότερος όμως -ίσως σκληρότερος όλων- ήταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος που δήλωσε ότι η επιλογή «Μακεδονία του Ίλιντεν» είναι «η επιτομή του αλυτρωτισμού και ο αλυτρωτισμός αυτοπροσώπως». «Ελπίζω να είναι προβοκάτσια ότι προτάθηκε το συγκεκριμένο όνομα και ότι η κυβέρνηση το συζητά δια του πρωθυπουργού» είπε και συνέχισε λέγοντας: «Διαβάστε Ιστορία, μην παίζετε με κρίσιμα κεφάλαια της μακεδονικής ιστορίας, ιδίως σε περιόδους που οδήγησαν σε δεινά».
Διπλωμάτες αλλά και πολιτικοί που έχουν περάσει από το ΥΠΕΞ αναφέρουν ότι η Ελληνική πλευρά ανέκαθεν απαιτούσε να μην υπάρχει αναφορά στην εξέγερση του Ίλιντεν στα επίσημα κείμενα (υπάρχει και στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ) καθώς για την ελληνική εξωτερική πολιτική θεωρείται σύμβολο αλυτρωτισμού που παραπέμπει στην «απελευθέρωση» και «αυτονόμηση» (όλης της γεωγραφικής περιοχής) της Μακεδονίας.
Μπροστά στη θύελλα αντιδράσεων που προκλήθηκε και μόνο με την αποκάλυψη του ονόματος, ο Αλέξης Τσίπρας αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί και να πάρει αποστάσεις, παρά τη θετική στάση που είχε αρχικά.
Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ, στη συνέντευξή Τύπου που είχε δώσει μετά τη συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα στη Σόφια, είχε υποστηρίξει καθαρά ότι είχαν συμφωνήσει σε λύση και ότι έμενε μόνο η έγκριση στο εσωτερικό των δύο χωρών.
Δήλωση που δεν διαψεύστηκε από τον Έλληνα πρωθυπουργό, παρότι εκείνος δεν είπε τα ίδια στην δική του συνέντευξη, αφήνοντας τα πράγματα να φανούν πιο ρευστά.
Όταν του ζητήθηκε να σχολιάσει τις δηλώσεις του πρωθυπουργού της ΠΓΔΜ, που μίλησε για συμφωνία, απάντησε: «δεν άκουσα τον Ζόραν, τι ακριβώς δήλωσε;» και υποστήριξε ότι ψάχνουν να βρουν λύσεις σε όλα τα κρίσιμα ζητήματα χωρίς να αλλοιώνουν τις «κόκκινες γραμμές» και ότι για το όνομα υπάρχουν και κάποιες εναλλακτικές, αλλά τίποτα δεν έχει «κλειδώσει».
Ο Ζόραν Ζάεφ βέβαια, βιάζεται περισσότερο καθώς επιδιώκει η χώρα του να λάβει ημερομηνία για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, αλλά και πρόσκληση από το ΝΑΤΟ.
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει την ίδια βιασύνη, αλλά κι αυτός θέλει να δείξει σε ΗΠΑ και Γερμανία ότι λύνει ένα πρόβλημα που του έχουν ζητήσει επιτακτικά να λύσει και για το οποίο έχει δεσμευτεί. Εξ ου και οι πιέσεις των ξένων είναι μεγαλύτερες αυτή τη στιγμή προς τον Έλληνα πρωθυπουργό.
Επόμενη μέρα
Ευρώπη και ΗΠΑ εξακολουθούν να πιέζουν για λύση, καθώς είχαν πιστέψει κι αυτοί ότι είναι κοντά, με άλλους να επείγονται περισσότερο και άλλους λιγότερο.
Είναι βέβαιο ότι το ενδιαφέρον τους έχει ενταθεί τελευταία, καθώς ΗΠΑ και Γερμανία που τα τελευταία χρόνια είχαν καταστήσει τα Βαλκάνια «πίσω αυλή» της Ευρώπης, έχουν αρχίσει να ανησυχούν ότι το κενό του δικού τους ενδιαφέροντος αυτά τα χρόνια, έχουν σπεύσει να εκμεταλλευτούν Ρωσία, Κίνα και Τουρκία, οι οποίες έχουν αυξήσει την επιρροή και την διείσδυση τους στην περιοχή.
Τουλάχιστον αυτό φοβούνται στη Δύση και για αυτό ανησυχούν. Αυτή είναι και η εξήγηση για την κινητικότητα τελευταία.
Παρά την αποτυχία της περασμένης εβδομάδας λοιπόν, Αθήνα και Σκόπια θα συνεχίσουν την προσπάθεια για συμφωνία στον διπλωματικό στίβο, ώστε μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στα τέλη Ιουνίου να υπάρξει κάποια πρόοδος. Αν και αυτό για την ώρα δεν φαίνεται πλέον εφικτό, παρά μόνο αν πιέσουν την Ελλάδα να υποχωρήσει.
*Η πρόταση Νίμιτς περιλαμβάνει τα ονόματα:
1) Republika Nova Makedonija (Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας)
2) Republika Severna Makedonija (Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας)
3) Republika Gorna Makedonija (Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας)
4) Republika Vardarska Makedonija (Δημοκρατία της Μακεδονίας του Βαρδάρη)
5) Republika Makedonija -Skopje (Δημοκρατία της Μακεδονίας- Σκόπια)
