Μια σειρά «ατυχών» και «ελαττωματικών» φωτογραφιών του σπουδαίου Τουρκοαρμένιου φωτογράφου Αρά Γκιουλέρ από τη δεκαετία του ’70 κυρίως, εντελώς αναπάντεχες σε σχέση με τις φωτογραφίες που τον έκαναν διάσημο, είδαν το φως της δημοσιότητας χάρη στην επιμελήτρια Λόρα Σαριασλάν που αποφάσισε να τις εκθέσει σε σημαντική γκαλερί της Κωνσταντινούπολης. Στη συνέντευξη που ακολουθεί (στο τέλος του ποστ) εξηγεί πώς βρέθηκαν στα χέρια της και τι πιστεύει ο ίδιος ο Γκιουλέρ γι’ αυτές.
Ποιας περιόδου είναι αυτές οι φωτογραφίες; Πως προέκυψαν; Γνωρίζοντας το στυλ των φωτογραφιών του Γκιουλέρ και την αφοσίωση του στην δημοσιογραφική ιδιότητα του φωτογράφου, το αποτέλεσμα φαίνεται πολύ περίεργο….
Όντως, ο Ara Güler η κορυφαία προσωπικότητα της φωτογραφίας στην Τουρκία είναι γνωστός για φωτογραφίες – ντοκουμέντα. Υπήρξε μάρτυρας αλλαγών φωτογραφίζοντας την Κωνσταντινούπολη, την Ανατολική Τουρκία, τα χωριά της, και κατά διαστήματα ανακαλύπτοντας εκπληκτικούς αρχαιολογικούς χώρους. Παράλληλα παίρνοντας συνεντεύξεις από διεθνείς προσωπικότητες κι έτσι συγκεντρώνοντας ένα πλούσιο και ποικίλο έργο. Οι εικόνες του από την Κωνσταντινούπολη αποδεικνύουν τη βαθιά του αγάπη για την πόλη και τους κατοίκους της, καταγράφοντας ένα αξέχαστο πορτρέτο μιας πόλης σε συνεχή κίνηση. Γι’ αυτό και οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του είναι διάσημες διεθνώς σε αντίθεση με τις αφηρημένες του φωτογραφίες που είναι παντελώς άγνωστες. Αποφάσισα να αποκαλύψω αυτή του την πλευρά μέσα από εικόνες που κατέγραψε από το 1970 μέχρι σήμερα. Γνώριζα την ύπαρξη αυτών των εικόνων καθώς είχε παραχωρήσει μια από αυτές – και που συμπεριέλαβα στην έκθεση- ώστε να γίνει εξώφυλλο στη συλλογή ποιημάτων του πατέρα μου που εκδόθηκε το 1998. Έχοντας αυτήν την πληροφορία, τον πλησίασα και του εξέφρασα την επιθυμία μου να επιμεληθώ μιας έκθεσης με έμφαση στις αφηρημένες του φωτογραφίες. Καθώς δεν είχε εκθέσει ποτέ πριν αυτό το υλικό, στην αρχή δίστασε, αλλά τελικά σαν καλός φίλος που είναι, δέχτηκε. Εντέλει αποδείχτηκε ότι πέρα από την γνωστή του ταυτότητα του «φωτο-δημοσιογράφου», η καλλιτεχνική του ματιά και αισθητική τον οδηγούν σε συνεχείς αναζητήσεις και σε συνεχείς πειραματισμούς. Αυτή η συλλογή φωτογραφιών ξετυλίγουν μια φρέσκια πλευρά του Αρά Γκιουλέρ, είναι μια πραγματική αποκάλυψη, γι’ αυτό ονόμασα την έκθεση «Ο άγνωστος Αρά Γκιουλέρ».
Γνωρίζοντας το όνειρο των εφηβικών του ανησυχιών που υπήρξε ο κινηματογράφος, διαπιστώνω ότι οι φωτογραφίες αυτές χαρακτηρίζονται από κίνηση. Αναρωτιέμαι αν είδε κι ίδιος την ευκαιρία να είναι πιο δημιουργικός με αυτές τις εικόνες.
Όταν ξεκινήσαμε να ετοιμάζουμε την έκθεση, ο ίδιος αποκαλούσε αυτές τις εικόνες «σκουπίδια» - με το γνωστό προσωπικό του ειρωνικό τρόπο. Αλλά βεβαίως, γνωρίζοντας τον Αρά Γκιουλέρ, ξέρω ότι τίποτα δεν είναι σκουπίδι και τίποτα τυχαίο. Γιατί αν το καλοσκεφτούμε, αν τις θεωρούσε «σκουπίδια», θα τις κρατούσε 40 χρόνια στα αρχεία του; Φυσικά και όχι! Θεωρώ ότι δεν είχε δοθεί η ευκαιρία σ’ αυτές τις εικόνες να βγουν στην επιφάνεια γιατί ο Αρά ήταν συνεχώς και μονίμως αφοσιωμένος με διάφορες εργασίες, διάφορες αποστολές, ταξιδεύοντας ανά τον κόσμο και παίρνοντας συνεντεύξεις. Η σχέση του με τον κινηματογράφο πράγματι καθόρισε το προσωπικό του στυλ αλλά στις αφηρημένες του φωτογραφίες διακρίνουμε έναν συνδυασμό της ανακάλυψης, του τυχαίου και της περιέργειας. Αυτά που ο ίδιος αποκαλεί «λάθος» ή «ελαττωματικό», προδίδουν το καλλιτεχνικό του ένστικτο ή ότι σε κάποιες περιπτώσεις πατούσε το κουμπί της μηχανής του χωρίς να ξέρει το αποτέλεσμα. Οι αφηρημένες φωτογραφίες όχι μόνο κάνουν το ορατό αόρατο, αλλά επίσης συμπεριλαμβάνουν την οπτική του ατόμου καθώς αυτή εκφράζεται μέσα από μια υποκειμενική προσέγγιση.
Τι κρύβεται πίσω από αυτές τις φωτογραφίες; Είναι φώτα μέσα στην νύχτα της Κωνσταντινούπολης ;
Όλες οι εικόνες είναι από τη δεκαετία του ’70, «ατυχήματα» που προέκυψαν από τη χρήση αναλογικού φιλμ, κάτι που σήμερα αποτελεί ιστορικά συμβάντα. Συχνά γιατί το φιλμ μπλόκαρε μέσα στην κάμερα και ξαφνικά το αποτέλεσμα ανέδειξε εικόνες απολύτως αφηρημένες. Αυτό συνέβαινε είτε κατά τη διάρκεια της φωτογράφισης είτε σε «ατυχήματα» μέσα στον σκοτεινό θάλαμο, παράγοντας αυτές τις εικόνες. Τώρα, όσο αφορά εικόνες του 2000, πιο πολύ πειραματίζεται με την κίνηση και τα φώτα της Κωνσταντινούπολης. Η πορεία μιας εικόνας λοιπόν μπορεί να είναι μια διαδρομή με το αυτοκίνητο διασχίζοντας τη γέφυρα του Βοσπόρου ή σταματώντας σε φανάρια διαβάσεων.
Πότε πρωτοπαρουσιάστηκαν αυτές οι φωτογραφίες;
Αρχές του 2013, στην Gallery G-Art της Κωνσταντινούπολης και όπως περιμέναμε ήταν μεγάλη έκπληξη για το κοινό. Καταρχάς γιατί δεν είχε συνηθίσει να βλέπει έγχρωμες φωτογραφίες του Αρά Γκιουλέρ, και μάλιστα σε διαφορετικά μεγέθη και φόρμες. Ήταν μεγάλη αποκάλυψη για τους θαυμαστές του όλες αυτές οι δυνατότητες της φωτογραφίας χάρη στο μάτι και τον φακό του σπουδαίου δασκάλου ενώ ταυτόχρονα τους έφερε σε επαφή με την αφηρημένη φωτογραφία.
[copyright: Αρά Γκιουλέρ]
σχόλια