Tell Me Lies

Την Κυριακή που μας πέρασε επισκέφτηκα το εικαστικό πρότζεκτ του ReΜap στην περιοχή του Μεταξουργείου. Είναι η τρίτη φορά που διοργανώνεται αυτό το ιδιότυπο διεθνές πρόγραμμα σύγχρονης τέχνης, το οποίο, σύμφωνα με τους εμπνευστές του, φιλοδοξεί να συνδυάσει τη σύγχρονη τέχνη και τις συνδηλώσεις της με την ανάγκη για μια σχεδιασμένη πολεοδομική παρέμβαση, χαρτογραφώντας εκ νέου αυτή την υπό διαμόρφωση περιοχή του κέντρου.

Δεν μπορώ να πω πως το ιδεολογικό κέλυφος του εγχειρήματος με βρίσκει 100% σύμφωνο. Έχω την αίσθηση, άλλωστε, πως δεν είναι και τόσο αμιγώς ιδεολογικό στον πυρήνα του. Μιλάμε για κάποιο ποσοστό real estate αστικών εξευγενισμών μέσα σε μια πολύ δύσκολη οικονομικοκοινωνική συγκυρία, όπου η τέχνη και το όποιο θετικό της πρόσημο χρησιμοποιούνται μ’ έναν τρόπο όχι ακριβώς ειλικρινή.

Τι θέλω να πω; Για να παρακολουθήσουμε τέχνη, πρέπει ο φορέας της να μην έχει κανένα βαρίδι που να εμποδίζει την ενασχόληση με την ουσία που η τέχνη προσπαθεί να μεταδώσει. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει κοινός τόπος πως η ενασχόληση με το στυλ του κενού προκάλεσε παρενέργειες και άμβλυνε τη δυναμική και του βλέμματος των δημιουργών και του κοινού, που, ζαλισμένο από την τεχνητή αυξομείωση της έντασης του γούστου του, δυσκολευόταν ν’ ανακαλύψει τι αληθινά τού έλειπε και πώς η τέχνη θα το βοηθούσε να το ανακαλύψει.

Το ReMap είναι ένα ενδιαφέρον πείραμα. Αλλά γεγονός παραμένει πως, πίσω από όλο αυτό τον πυκνό ιστό από δράσεις και πρότζεκτ, υπάρχει μια αιμάτινη πραγματικότητα, η δυσοίωνη πραγματικότητα του κέντρου, του οποίου οι συνθήκες, λόγω της πολυπαραγοντικής εγκατάλειψης, έχουν χειροτερέψει κυκλωνικά τα τελευταία χρόνια.

Η τέχνη έχει την ικανότητα ν’ αγγίζει τη ουσία, όταν στηρίζεται στο ενεργό βλέμμα και στο παράξενο δέος που προκύπτει όταν κάποιος στραφεί πάνω της, κοιτάξει ξαφνικά για πρώτη φορά και νιώσει πως αυτό που έχει γεννηθεί εκείνη τη στιγμή τον αφορά. Αλλά, πόσες φορές συμβαίνει αυτό πια;

Δεν ξέρω, όσο η πραγματικότητα τριγύρω μας χειροτερεύει, αν θα έχουμε την αντοχή, τη διάθεση και την όρεξη ν’ αντιμετωπίσουμε τις δυσοίωνες εικόνες, αντιπαραβάλλοντας τις εικόνες της τέχνης ως μια ασπίδα προστασίας. Ίσως γι’ αυτό τον υπνωτικό σκοπό οι εικόνες των διαφημίσεων είναι πιο κατάλληλες, γιατί η παραισθητική τους διάσταση είναι σχεδόν δηλωμένη. Η διαφήμιση σε απομακρύνει από την πραγματικότητα της εσωτερικής σου ζωής. Η τέχνη σ’ επαναφέρει και σ’ την αποκαλύπτει.

Μέσα σε μια σκληρή πραγματικότητα η αλήθεια (όταν υπάρχει) είναι πολύ σκληρή. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι πως παλιά καταλαβαίναμε αυτόν που μας έλεγε ψέματα. Τώρα, πια, τα λέμε οι ίδιοι στον εαυτό μας.