Εδώ και αρκετούς μήνες ο τραγουδοποιός Θάνος Ανεστόπουλος από τα Διάφανα Κρίνα παρουσιάζει στο youtube τις ανέκδοτες ακόμη μελοποιήσεις του στην Κατερίνα Γώγου - ο ίδιος, κάποιος φίλος ή φαν του; δε μπορώ να ξέρω, πάντως καλά κάνουν! Το ποίημα Οι λυπημένες μητέρες στα σούπερ μάρκετ είναι ένα από τα αγαπημένα μου της Γώγου. Εντάχθηκε στην ποιητική συλλογή της με τίτλο Απόντες του 1986 και δυστυχώς δεν έχω πληροφορίες για τις συνθήκες, κάτω από τις οποίες γράφτηκε.
Η μελοποίηση του Ανεστόπουλου για κιθάρα - φωνή, όπως την έχουμε ακούσει μέχρι τώρα δηλαδή, κινείται στο πλαίσιο μιας καταγγελτικής folk - rock μπαλάντας, σα να πήρε ο τραγουδοποιός τα λόγια της Γώγου και να μας τα αφηγείται. Τηρουμένων των αναλογιών, κάτι παρεμφερές δεν έκανε και ο Bob Dylan με το Hurricane του ή, για να μην πάμε πολύ μακριά, και ο Διονύσης Σαββόπουλος με το Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο;
Εδώ όμως δεν πρωτοστατεί η μουσική, η όποια μουσική, αλλά οι σκληρές ζοφερές εικόνες της ποιήτριας που εφτά χρόνια αργότερα θα εγκατέλειπε τα εγκόσμια:
Ήσυχα το καροτσάκι τους σπρώχνουνε σε πάγους κατανάλωσης/ γνωστή γλιστερή σιωπή/ από τόσους συγγενείς τους νεκρούς σ' απρόσωπα νοσοκομεία/ Φοράνε τα παπούτσια της κόρης τους/ κι από μέσα δεν έχουνε δάχτυλα δεν έχουνε πόδια/ έναν ήχο βαθύ όταν ανασαίνουνε βγάζουνε/ σαν να βουλιάζουνε αιώνια/ ασθματικά βαπόρια...
Στο τέλος, επιστρατεύεται το πιο μικρό μαύρο χιούμορ, στοιχείο μάλλον σπάνιο μεσ' στο σύνολο του έργου της Γώγου:
Κοιτάνε γύρω αδιάφορα με σύγκρυο ερωτικό/ και γρήγορα μέσα στην τσάντα τους/ ανέλπιδες σερβιέτες ρίχνουνε/ που δε θα χρησιμοποιήσουν...
Το 1992 κυκλοφορεί το άλμπουμ της Λένας Πλάτωνος με τίτλο Μη μου τους κύκλους τάρατε, μία πολύ ιδιαίτερη εργασία με science - fiction θεματολογία ως επί το πλείστον και με μουσικές φόρμες στο μεταίχμιο έντεχνου τραγουδιού και αμιγούς electronica. Εν προκειμένω, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πολλά περισσότερα για τη δημιουργία, αλλά και για τα...παρατράγουδα του τραγουδιού αυτού.
Η συνθέτρια εμπνεύστηκε το ποίημα παρακολουθώντας τα κορίτσια στα ταμεία των σούπερ μάρκετ να χτυπάνε τα πράγματα. Σκέφτηκε πως δεν θ' αργήσει πολύ η εποχή που οι άνθρωποι θα πηγαίνουν να ψωνίσουν και που θα υπάρχουν ηλεκτρονικοί ταμίες, οι οποίοι θα τους τα παραδίδουν όλα έτοιμα, πακεταρισμένα.
Αυτή η εικόνα θα ήταν ακριβώς η Προσευχή, το Πιστεύω της Νέας Εποχής, όπου οι Άνθρωποι θα έχουν γίνει Αριθμοί και η ζωή θα κινείται αποκλειστικά με ηλεκτρονικές κάρτες. Έτσι, ένα καινούργιο Πιστεύω γράφτηκε και απαγγέλθηκε από την Πλάτωνος, σπάζοντας το τραγούδι σε δύο μέρη: στο πρώτο, το καθαρά τραγουδιστικό, ερμηνεύει η Κατερίνα Κούκα - η Πλάτωνος την είχε γνωρίσει μέσω του συχωρεμένου στιχουργού Θόδωρου Ποάλα - και στο δεύτερο, το ραπαριστό - ας πούμε - διαβάζει η ίδια η δημιουργός με περισσή ωστόσο θεατρικότητα.
Η Υπεραγορά Ι επανεκκίνησε τη λειτουργία της Επιτροπής Λογοκρισίας και η Εκκλησία παρενέβη με το σκεπτικό ότι η Λένα Πλάτωνος γελοιοποιεί μία από τις σημαντικότερες προσευχές της Ορθοδοξίας! Ανήκουστο για το έτος 1992! Δικηγόροι μέσα από την Επιτροπή τηλεφωνούσαν στη συνθέτρια για να διαφοροποιήσουν τη θέση τους υπέρ της, μεταφέροντας παράλληλα το δικό της σκεπτικό ότι απλώς μελλοντολογεί, χρησιμοποιώντας το Πιστεύω και τίποτα περισσότερο.
Οι τυπωμένες παρτίδες αποσύρθηκαν και ο δίσκος ξαναβγήκε με το κομμάτι χωρίς την απαγγελία της Πλάτωνος, ουσιαστικά μισό. Σήμερα εκείνη η πρώτη μη λογοκριμένη εκδοχή θεωρείται καρασυλλεκτική και χτυπάει τρελές τιμές στα δισκοπάζαρα, καθώς φυσικά δεν κυκλοφόρησε ποτέ σε ψηφιακή μορφή.
Η τάξη βέβαια αποκαταστάθηκε σε μία ραδιοφωνική εκπομπή του 902 Αριστερά στα FM με παραγωγό - οικοδεσπότη τον συνθέτη Νότη Μαυρουδή. Μόλις είχε αποσυρθεί ο δίσκος μετά τον όλο ντόρο, αλλά ο Μαυρουδής κάλεσε την Πλάτωνος στο στούντιο και την έβαλε να απαγγείλλει το Πιστεύω της πάνω από το οργανικό πια μέρος της ηχογράφησης. Αποτέλεσμα ήταν να σπάσουν τα τηλέφωνα με κορυφαία την κλήση on air ενός 95χρονου (!) κομμουνιστή, ο οποίος δήλωσε ότι είχε πάνω από πενήντα χρόνια να συγκινηθεί με τραγούδι!
Για μένα, πάντως, οι Λυπημένες Μητέρες στα Σούπερ Μάρκετ της Κατερίνας Γώγου και Οι τελευταίες γενιές των Κοριτσιών των Ταμείων της Λένας Πλάτωνος ήταν από τα πιο τολμηρά, μικρά και αυτόνομα, καλλιτεχνικά έργα που στηλίτευαν τον καταναλωτισμό μιας ολόκληρης κοινωνίας ευρισκόμενης σε υποτιθέμενη οικονομική ευμάρεια. Τα αποτελέσματα αυτής της ευμάρειας τα λουζόμαστε σήμερα...
* Στο πρώτο βίντεο του post, ο Θάνος Ανεστόπουλος ερμηνεύει live στη μπουάτ Απανεμιά τη μελοποίηση του στις Λυπημένες Μητέρες στα Σούπερ Μάρκετ της Κατερίνας Γώγου
** Στο δεύτερο βίντεο του post, η Μάρθα Φριντζήλα και η Etten ερμηνεύουν live στο Κύτταρο την Υπεραγορά Ι της Λένας Πλάτωνος στη μη λογοκριμένη εκδοχή της
