O Χαμάντ είναι 30 ετών, Άραβας και γκέι. Ζούσε από τα 16 του στο Βερολίνο όπου και γνωριστήκαμε. Πρόπερσι έληξε η άδεια παραμονής του κι αναγκάστηκε να επιστρέψει στην πατρίδα του, την Τυνησία. Δεν άντεχε όμως πια εκεί, σε άλλη ζωή, άλλες ελευθερίες είχε μάθει. «Ο μόνος τρόπος να γυρίσω Ευρώπη, είναι να παντρευτώ…», μου ‘λεγε. Ζήτησε τη βοήθειά μου, όμως στην Ελλάδα όχι γάμο, ούτε καν σύμφωνο δεν έχουμε. «Μα δεν είστε κι εσείς Ευρωπαίοι;», απόρησε. «Θες να το συζητήσουμε τώρα αυτό;», αποκρίθηκα. Εντέλει κατάφερε να βρει την άκρη στη Γερμανία, όπου δεν έχουν μεν θεσμοθετήσει τον γάμο αλλά διαθέτουν ένα σύμφωνο συμβίωσης που σου δίνει τα ίδια, κατ’ ουσία, δικαιώματα: τον παραπάνω μήνα είμαι καλεσμένος στο «γαμήλιο» πάρτι του στο Μάιντς!
Το περιστατικό αυτό σκεφτόμουν παρακολουθώντας τις τελευταίες εξελίξεις για το σύμφωνο συμβίωσης στην Ελλάδα, που μοιάζει όλο και περισσότερο με «γιοφύρι της Άρτας». Και αν για τον Χαμάντ η ύπαρξη ενός τέτοιου θεσμού είναι ζήτημα προσωπικής ευτυχίας - όπως άλλωστε και για εκείνους τους δύο Ιρανούς που κατάφεραν, κατ'εξαίρεση, να αποκτήσουν πολιτικό άσυλο στη χώρα μας κοντά στους Έλληνες σύντροφους τους –, για άλλους είναι ζήτημα ζωής κανονικά. Για τον φίλο που όταν έχασε ξαφνικά τον άνθρωπό του αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την κοινή τους εστία (που ανήκε σε εκείνον) γιατί δεν είχε κανένα νομικό δικαίωμα εκεί. Για τη γνωστή μου που δεν είχε δικαίωμα να επισκεφθεί τη σύντροφό της στην εντατική και μόνο επειδή οι γιατροί έκαναν τα «στραβά μάτια» το κατάφερε – κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και σε μένα προ ετών. Για το ζευγάρι απέναντι που κλείνουν φέτος είκοσι χρόνια μαζί, είναι γνωστοί κι αγαπητοί σε όλη τη γειτονιά (η «ανέτοιμη κοινωνία» που μας πιπιλάνε...), όμως η Πολιτεία τους αντιμετωπίζει ακόμη σαν εργένηδες. Για το ανδρόγυνο του ισογείου που προτιμά μια πιο απλή κι ευέλικτη μορφή αναγνώρισης της μακροχρόνιας σχέσης τους. Υπάρχει, έπειτα, η απλή επιθυμία δύο ανθρώπων – ανεξαρτήτως σεξουαλικότητας - να θέλουν να επισημοποιήσουν τη συμβίωσή τους γιατί είναι ενθουσιώδεις, ρομαντικοί, ψώνια, οτιδήποτε και καλά κάνουν. Γιατί να μην έχουν το δικαίωμα;
Σύμφωνο, βέβαια, έχουμε καταρχήν – ψηφίστηκε από τη βουλή το 2008, με την παγκόσμια σχεδόν πρωτοτυπία να απευθύνεται μόνο σε ετεροφυλόφιλους και να είναι ελάχιστα ελκυστικό ακόμα και γι’ αυτούς. Ο Κώστας Καραμανλής δεν θα διακινδύνευε επ’ ουδενί να δυσαρεστήσει τα «σκληρά» στελέχη του, τους συντηρητικότερους ψηφοφόρους του και τους γνωστούς χριστιανοταλιμπάν. Κατάντησε, έτσι, δώρο-άδωρο: Χαρακτηριστικά, μέσα στο 2012 είχαμε, διαβάζω, 25.739 πολιτικούς γάμους, 23.980 θρησκευτικούς και μόλις 314 σύμφωνα συμβίωσης, ενώ συνολικά δεν ξεπερνούν τα 840! Καθόλου παράξενο αφού οι «σύμβιοι» ούτε κοινά ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα έχουν, ούτε κοινή φορολογική δήλωση μπορούν να καταθέσουν. Δεν αναγνωρίζονται καν ως οικογένεια από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, χώρια η άγνοια και οι προκαταλήψεις. Και αν αυτά ισχύουν για τα «νορμάλ», τα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια, φαντάσου πόσο πιο μπαστούνια θα τα έβρισκαν τα ομοφυλόφιλα.
Θα ήταν, ωστόσο, μια κάποια πρόοδος κι αυτό. Πλην φευ! Είναι αδύνατο να θυμηθώ πόσες φορές μπήκε και βγήκε από τα συρτάρια των αρμόδιων υπουργών τα τελευταία χρόνια αυτό το ρημάδι το «διευρυμένο» σύμφωνο που θα περιλάμβανε επίσης τους γκέι, πόσο ανεύθυνα και ψηφοθηρικά χρησιμοποιήθηκε ως προοπτική κυρίως επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ. Εντέλει δεν αναμορφώθηκε ούτε επί Γιωργάκη και… πάπαλα. Και μπορεί στη Βρετανία να έλαχε στη συντηρητική κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον να αναγνωρίσει, εντέλει, τον γκέι γάμο - οι ψηφοθηρικές ανάγκες εκεί είναι, βλέπεις, σε τελείως άλλη βάση-, εδώ, όμως, ούτε να το διανοηθεί η Νέα Δημοκρατία του Αντώνη Σαμαρά. Ήδη η χώρα μετρά μια σχετική καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τον περασμένο Νοέμβριο (Βαλλιανάτος και λοιποί κατά Ελλάδας, με επιδίκαση χρηματικής αποζημίωσης 5000 Ευρώ για κάθε θιγόμενο, η καταβολή της οποίας ακόμη εκκρεμεί). Στο σκεπτικό τονιζόταν ότι η σταθερή συμβίωση μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου συνιστά επίσης οικογενειακή ζωή, ενώ υπογραμμιζόταν ότι ο ελληνικός νόμος για το σύμφωνο συμβίωσης «αντιτίθεται στο δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών να αναπτύξουν ελεύθερα την προσωπικότητά τους». Πάνω από 300 αγωγές είναι ήδη έτοιμες να κατατεθούν σε δεύτερη φάση από Παρατηρητήριο του Ελσίνκι και Σύνθεση.
Τελευταία «ευκαιρία» για φέτος είναι να ενταχθεί τροπολογία με το διευρυμένο σύμφωνο στο υπό ψήφιση αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, όπου τελευταία στιγμή χώρεσαν η προστασία από τις διακρίσεις λόγω «γενετήσιου» (αμάν πια μ’ αυτό το κόλλημα, μη κι εκστομίσουμε το ορθό «ερωτικού» ή έστω «σεξουαλικού»!) προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Το νομοσχέδιο θα έρθει στην ολομέλεια της βουλής μετά το Πάσχα, όμως ο υπουργός Δικαιοσύνης Χαράλαμπος Αθανασίου βλέποντας τους Νεοδημοκράτες βουλευτές να «μουλαρώνουν» αρνήθηκε προκαταβολικά την επέκταση που υποστήριξαν Σύριζα (Κατριβάνου) ΠΑΣΟΚ (Τριαντάφυλλος) και ΔΗΜΑΡ (Γιαννακάκη). Πρόκειται, καθώς δήλωσε, για «μεγάλο θέμα» - εμείς το γνωρίζουμε, αφού αφορά στατιστικά εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας, εσείς; - που «θα πρέπει να συζητηθεί πρώτα από την κοινωνία» - την περίπτωση να το έχει κάνει κιόλας ερήμην σας, το σκεφτήκατε; - για να συμπληρώσει με νόημα πως θα πρέπει να αποφανθεί σχετικά και η… Εκκλησία. Θου Κύριε! Αμ δεν κερδίζεται έτσι η πολιτική αθανασία κ. υπουργέ μας ενώ ακόμα και για τη χριστιανική, πολύ αμφιβάλλω. ). Η πληρέστερη σχετική πρόταση είναι της αξιωματικής αντιπολίτευσης αφού προβλέπει πλήρη κοινωνικά, κληρονομικά και ασφαλιστικά δικαιώματα για ετερόφυλα και ομόφυλα (πλην τεκνοθεσίας) ζευγάρια που θα το επιλέξουν. Θα την υλοποιήσει άμεσα, άραγε, εφόσον γίνει κυβέρνηση ή θα βρεθεί ξανά στον πάτο του καλαθιού των προτεραιοτήτων;
Δεν μπαίνω εδώ στον προβληματισμό αν, δικαιωματικά μιλώντας, ο γάμος είναι προτιμότερος από το σύμφωνο, όπως υποστηρίζουν πολλοί στην lgbtκοινότητα (γιατί κακά τα ψέματα, αυτήν κυρίως αφορά, ελλείψει άλλης επιλογής, η διεύρυνση του συμφώνου). Ούτε στον άλλο που τα αμφισβητεί συνολικά ως «στροφή στην ετεροκανονικότητα». Προσωπικά με αφήνει μάλλον αδιάφορο η οποιαδήποτε θεσμική κατοχύρωση. Προτιμώ να είμαι ίσος αντί όμοιος, να με εκτιμούν και να με σέβονται επειδή ακριβώς διαφέρω κι όχι επειδή πασχίζω να δείξω ότι «είμαι σαν κι εσάς», κυνηγώντας έναν μέσο όρο που πιθανότατα δεν υπάρχει καν. Στην «τελειωτέρα κοινωνία» του ποιητή πιθανότατα θα περιττεύουν εντελώς τέτοιες επισημότητες. Ώσπου να επιτευχθεί αυτή, όμως, θα στηρίζω και θα διεκδικώ σθεναρά το δικαίωμα του καθενός και της καθεμίας στην ευτυχία και την προσωπική ολοκλήρωση όπως εκείνος-η την αντιλαμβάνεται. Λαθραίοι άνθρωποι, λαθραίοι έρωτες, λαθραίες σχέσεις τέλος!
σχόλια